Անօրգանական և անալիտիկ քիմիայի ամբիոնը ձևավորվել է 2013թ. ապրիլին անօրգանական քիմիայի և անալիտիկ քիմիայի ամբիոնների հիման վրա: Ամբիոնի առաջին վարիչ է ընտրվել ք.գ.դ., պրոֆ. Ռոմիկ Սուրենի Հարությունյանը:

Անօրգանական քիմիայի (նաև Անալիտիկ քիմիայի ամբիոնները) եղել են ԵՊՀ-ի հիմնարար ամբիոններից և մեծ դեր են ունեցել ՀՀ քիմիայի զարգացման գործընթացում: Ամբիոնները հիմնադրվել են 1923թ.-ին: Անօրգանական և Անալիտիկ քիմիայի համատեղ ամբիոնի վարիչ է եղել խոշոր գիտնական, նշանավոր պրոֆեսոր Լևոն Ալեքսանդրի Ռոտինյանը (1879-1964թթ.) մինչև 1934թ.: 1934-1937 թթ. ամբիոնի վարիչ է եղել նշանավոր պրոֆ. Ղազար Տեր-Ղազարյանը: 1937-1950 թթ. ամբիոնը ղեկավարել է Դերենիկ Հովսեփի Մարուխյանը, ով ամբիոնում, նաև Հայաստանում, դրեց կոմպլեքս սինթեզի և ուսումնասիրությունների ուղղությունը: 1950-1962 թթ.՝ Տիրան Տիրանի Ղազանչյանը, ով ամբիոնում դրեց ֆիզիկաքիմիական անալիզի դասավանման հիմքը, 1962-1969 թթ.՝ պրոֆ.Մամիկոն Տիգրանի Դարբինյանը, ով Հայաստանի հանքատեսակների մշակման առաջին զարգացնողներից էր, 1969-1983 թթ.՝ պրոֆ. Հրանտ Գրիգորի Բաբայանը, ով 1971թ. ամբիոնին կից ստեղծեց «Հազվագյուտ և ցրված տարրերի քիմիայի և տեխնոլոգիայի գիտահետազոտական լաբորատորիա», զարկ տվեց արդյունաբերական ու հանքային թափոնների մշակման գործընթացին և ամբիոնը համալրեց մեծ թվով անօրգանիկ մասնագետներով: 1984-1989 թթ. ամբիոնի վարիչ էր պրոֆ. Սարգիս Նազարի Ավագյանը, 1989-2007 թթ.՝ պրոֆ. Սերգեյ Կոնստանտի Գրիգորյանը, , 2007-2019 թ. ՝պրոֆ. Ռոմիկ Սուրենի Հարությունյանը, 2019 թ.-ից մինչ այժմ՝ դոց. Արմեն Իգնատիոսի Մարտիրյան:

Ինչպես նշվեց, Անալիտիկ քիմիայի ամբիոնը հիմնադրվել է 1923թ. պրոֆ. Լևոն Ռոտինյանի կողմից, ով ղեկավարել է որպես ամբիոնի վարիչ՝1923-1938 թթ., նաև 1942-1946թթ.: 1938 թվականից առանձնացած Անալիտիկ քիմիայի ամբիոնի վարիչ է եղել Վերգինե Մակարի Թառայանը (1905-1985 թթ.), հետագայում 1956թ. ՀԽՍՀ ԳԱ թղթակից անդամ, ով պաշտոնավարել է երեք շրջափուլով՝ (1938-1942, 1946-1954 և 1962-1977 թթ.): 1954-1962 թթ. ամբիոնի վարիչ եղել է պրոֆ. Մ.Տ. Դարբինյանը: 1978-1983 թթ.՝ ամբիոնի վարիչ է եղել դոցենտ Ժենյա Նշանի Հովսեփյանը, իսկ 1983-2013 թթ. ամբիոնը ղեկավարել է պրոֆ. Համբարձում Գուրգենի Խաչատրյանը:

Ամբիոնում գիտական աշխատանքները ներկայումս տարվում են հետևյալ հիմնական ուղղություններով.
ա) Կատալիտիկորեն և կենսաբանորեն ակտիվ կոմպլեքս միացությունների սինթեզ և հետազոտություն:
բ) Անօրգանական միացությունների ստացում, հատկությունների հետազոտություն և կիրառման ոլորտների որոնում:
գ) Ծածր ջերմաստիճանային քիմիական տեղափոխության ռեակցիաների ուսումնասիրություն:
դ) Լուծույթների ֆիզիկաքիմիական հատկությունների ուսումնասիրություններ:
ե) Բարձր արդյունավետ հեղուկային քրոմատոգրաֆիայի և նմուշապատրաստման նոր հիբրիդային հանքապոլիմերային կլանիչների սինթեզ և ուսումնասիրում:
զ) Բնական կլանիչնեի վերափոխում և կիրառում:
է) Բարձր ջերմաստիճանային ինքնատարածվող սինթեզի (ԲԻՍ) պրոցեսների՝ կինետիկայի հետազոտություն և կերամիկական կոմպոզիցիոն նյութերի սինթեզի նոր ուղիների մշակում:

Ամբիոնը գիտական կապերի մեջ է՝ Կատովիցեի Սիլեզյան համալսարանի (Լեհաստան), Ուկրաինայի Ազգային Ակադեմիայի Մակերևույթի քիմիայի ինստիտուտի (Կիև), Ռուսաստանի գիտությունների Ազգային Ակադեմիայի Լուծույթների քիմիայի ինստիտուտ (քաղաք Իվանովո), ԱՄՆ-ի Նոտր Դամի, Տեխասի Բրոունսվիլի և Մոսկվայի ՄԻՍիՍ տեխնոլոգիական համալսարանների հետ: Ամբիոնը հնարավորինս համագործակցում է Տվերի պետական համալսարանի, Մինսկի Ընդհանուր և անօրգանական քիմիայի ինստիտուտի, ՀՀ Ընդհանուր և անօրգանական քիմիայի, Քիմիական ֆիզիկայի ինստիտուտների, և «Նյութաբանություն» ԳԱՄ-ի հետ, Վանաձորի, Գորիսի և Ստեփանակերտի պետական համալսարանների հետ:

Անօրգանական և անալիտիկ քիմիայի ամբիոնում ներկայումս աշխատում են երկու դոկտոր-պրոֆեսոր, յոթ թեկնածու-դոցենտ, երեք ասիստենտ, երկու դասախոս, , վեց՝ ուսումնաօժանդակ կազմ: Ամբիոնին կից գործում է «Անօրգանական քիմիա» բազային լաբորատորիան (ղեկ. պրոֆ. Ռ. Հարությունյան), որտեղ աշխատում են ամբիոնի 4 գիտաշխատող և «Շրջակա միջավայրի ոլորտների աղտոտվածության և էկոլոգիական անվտանգության գնահատում և կանխատեսում» էկոլոգիական անվտանգության կենտրոնը (ղեկ. դոց. Ա. Մարտիրյան), որտեղ աշխատում են ամբիոնի 3 գիտաշխատող:

Վերջին 15 տարում հրատարակվել են ավելի քան 300 գիտական աշխատանքներ՝ հայրենական և միջազգային ամսագրերում: Ամբիոնի աշխատակիցները բազմիցս հանդես են եկել միջազգային գիտաժողովներում: Հրատարակվել են դոցենտ Ռ. Սարգսյանի «Անօրգանական քիմիայի ծրագրավորման հարցեր» (1991թ.) ուսումնամեթոդական աշխատանքը, պրոֆ Ս. Կ. Գրիգորյանի «Ընդհանուր քիմիա» (2002թ.) և Ս.Կ. Գրիգորյանի, Ռ. Սարգսյանի, Է. Ղափանցյանի «Ընդհանուր և անօրգանական քիմիայի պրակտիկում» (2003թ. և 2007թ.), Ս.Վ. Վարդանյանի, Հ.Հ. Դարբինյանի «Անալիզի էլեկտրաքիմիական եղանակներ» (2005թ.), Ռ.Խ. Ադամյանի (համատեղությամբ Տ. Ղոչիկյանի և Գ. Սիմոնյանի) «Քիմիայի լաբորատոր աշխատանքներ» (2011թ., վերահրատարակվել է 2013թ.-ին) ուսումնական ձեռնարկները, Ռ.Խ. Ադամյանի «Անօրգանական քիմիա երկու հատորով: Ոչ անցումային տարրերի քիմիա» Գիրք 1-ը (2018 թ.) և Գիրք 2-ը (2018 թ.), «Անօրգանական քիմիա երկու հատորով: Անցումային տարրերի քիմիա» Գիրք 1-ը (2020 թ.) և Գիրք 2-ը (2021 թ.) և մեծ թվով ուսումնամեթոդական աշխատանքներ:

Ամբիոնի աշխատողներն արժանացել են բնական գիտությունների բնագավառում ՀՀ նախագահի ամենամյա մրցանակի (2005թ. Հ.Գ. Խաչատրյան, Ս.Ս. Հայրապետյան, 2008թ. Ս.Լ. Խառատյան, Խ.Վ. Մանուկյան, Հ.Լ. Խաչատրյան):

Ամբիոնը ուսումնական աշխատանքներ է տանում ավելի քան 600 ուսանողության հետ համալսարանի ֆարմացիայի ինստիտուտում և երեք ֆակուլտետներում՝ Քիմիայի, Կենսաբանության, Աշխարհագրության և Երկրաբանության, ինչպես նաև դասախոսների որակավորման բարձրացման բաժնում:

Ամբիոնը համալրված է որակյալ մասնագետներով, որոնք ուսումնական աշխատանքներին զուգընթաց զբաղվում են նաև գիտահետազոտական աշխատանքներով: Ամբիոնի պրոֆեսորադասախոսական կազմը ընդգրկում է 3 պրոֆեսոր, 7 դոցենտ և 2 ասիստենտ: Ուսումնաօժանդակ կազմն ընդգրկում է 9 հոգի, այդ թվում նաև 1 ուսումնական լաբորատորիայի վարիչ, որոնք մասնակցում են ուսումնական և գիտական աշխատանքների իրագործմանը:

Ամբիոնն իր ուսումնական աշխատանքները կազմակերպում է համաձայն գործող ուսումնական պլանի: Միաժամանակ ակտիվ գործունեություն է ծավալում հանրակրթական ասպարեզում: Քննարկվում և գրախոսվում են դպրոցական ծրագրեր, զանազան ուսումնական աշխատանքներ, ձեռնարկներ, ինչպես նաև դպրոցական դասագրքեր: Օրգանական քիմիայի ամբիոնը ապահովում է քիմիայի ֆակուլտետի «Քիմիա», «Դեղագործական քիմիա», «Էկոլոգիական քիմիա» բաժիններում:

Դրա հետ մեկտեղ ամբիոնը ապահովում է նաև կենսաբանական ֆակուլտետի կենսաքիմիայի, կենսաֆիզիկայի, կենսաբանության և կենսաինֆորմատիկայի բաժինների մագիստրատուրայի «Օրգանական քիմիա» առարկայի լեկցիոն և լաբորատոր պարապունքները: Ամբիոնն ունի մեկ մասնագիտացում` «Օրգանական քիմիա»: Մագիստրատուրայում նախատեսված է նաև «Պոլիմերների քիմիա» մասնագիտացումը ցանկացողների համար: Յուրաքանչյուր տարի ամբիոնում պաշտպանության են ներկայացվում 5-6 մագիստրոսական թեզեր, 20-ից ավելի ավարտական և դիպլոմային աշխատանքներ: Ամբիոնում լուրջ ուշադրություն է դարձվում երիտասարդ կադրերի պատրաստման գործին:

2005 թ. ամբիոնում գործում է «Ազոտ, թթվածին, ծծումբ պարունակող հետերոցիկլիկ միացությունների քիմիայի» գիտահետազոտական լաբորատորիա (ղեկավար` պրոֆեսոր Վ. Ս. Հարությունյան):

Ամբիոնը գիտահետազոտական աշխատանքների գծով համագործակցում է ֆիզիկական քիմիայի և դեղագործական քիմիայի ամբիոնների հետ: Սերտ կապերի մեջ է Ռոստոկի համալսարանի հետ, որտեղ գործուղվում են ոչ միայն երիտասարդ գիտաշխատողներ, այլև ուսանողներ: Ամբիոնը գիտական կապերի մեջ է նաև Մոսկվայի համալսարանի քիմիայի ֆակուլտետի հետ:

Ամբիոնի գիտական հետազոտութոյւնների հիմնական ուղղություններն են. լուծույթների կառուցվածքի և ֆիզիկաքիմիական հատկությունների ուսումնասիրություններ, մակերևութային փոխազդեցություններ, տեսական հաշվարկներ, մոլեկուլային սպեկտրոսկոպիա, որոնք ընդգրկում են ոչ միայն քիմիական, այլ նաև կենսաբանական համակարգերը:

Վերը նշված հետազոտությունների իրագործման համար օգտագործվում են ամբիոնում առկա հետևյալ սարքավորումները.

Jenway 4330 էլեկտրահաղորդականության և pH-ի չափման սարք
Anton-Paar, DMA 4500 խտաչափ
Parr 1455 լուծման կալորիաչափ
Sita science մակերևութային լարվածության չափման սարք
Nicolet/ Ֆուրյե ձևափոխման ԻԿ սպեկտրոմետր` ATR կցորդով
Specord 50PC, Էլեկտրոնային կլանման սպեկտրոֆոտոմետր
Cary Eclipse (Varian) ֆլուորեսցենտային սպեկտրոֆոտոմետր
Դիէլեկտրիկ ռելաքսացիոն սպեկտրոմետր (0.3 -72 ԳՀց)
Gaussian 98 և Gaussian 03 համակարգչային ծրագրեր

Բազային Ֆինանսավորմամբ գիտահետազոտական լաբորատորիայում իրականցվում են ուսումնասիրություններ. Հագեցած և չհագեցած լակոնների և խինոլինների ինչպես նաև համակցված համակարգերի` արոմատիկ և հետերոցիկլիկ օղակների այդ թվում նաև սպիրոկառուցվածքի սինթեզ և հատկությունների ուսումնասիրություն: Հակաուռուցքային հատկություններով օժտված նյութերի կենսաբանական ակտիվության ուսումնասիրությունը:

Հետազոտությունների հիմնական ուղղությունները: Լուծույթների կառուցվածքի և ֆիզիկաքիմիական հատկությունների ուսումնասիրություններ, մակերևութային փոխազդեցություններ, տեսական հաշվարկներ, մոլեկուլային սպեկտրոսկոպիա, որոնք ընդգրկում են ոչ միայն քիմիական, այլ նաև կենսաբանական համակարգերը:

Հետազոտությունների հիմնական ուղղություններն են շրջակա միջավայրի ոլորտների աղտոտվածության ուսումնասիրությունները՝ մասնավորապես պեստիցիդներով, ծանր մետաղներով՝ Hg, Pb, Cd, Sr, Cu, Fe և այլն,ՄԱՆ-երով, և դրանց էկոլոգիական անվտանգության գնահատում և կանխատեսում, ինչպես նաև աղմուկի մակարդակի ուսումնասիրությունները մարդկանց մշտական և ժամանակավոր բնակության վայրերում, աղմուկի մակարդակի նորմավորում և նվազեցման միջոցների առաջարկում:

Կենտրոնի ղեկավար` Արմեն Իգնատիոսի Մարտիրյան տեխն. գիտ. դոկտոր, պրոֆեսոր