Գերբարձր հաճախությունների ռադիոֆիզիկայի և հեռահաղորդակցության ամբիոնի ձևավորումն առաջին հերթին հետապնդում էր անցյալ դարի վաթսուն-յոթանասունական թվականներին հանրապետությունում մեծ թափով զարգացող ռադիոէլեկտրոնային արդյունաբերությանը որակյալ, երիտասարդ կադրերով ապահովելու նպատակը: Դրանից բացի, ամբիոնում կատարվող գիտական հետազոտությունները կոչված էին լուծելու և այժմ էլ լուծում են հայ մասնագետներին ռադիոէլեկտրոնիկայի ոլորտի նվաճումների մասնակիցը դարձնելու խնդիրը: Ամբիոնի սերտ կապը հանրապետության լավագույն գիտահետազոտական հաստատություններից մեկի` ՀՀ ԳԱԱ Ռադիոֆիզիկայի և էլեկտրոնիկայի ինստիտուտի հետ հնարավորություն է տալիս էապես ընդլայնելու ինչպես որակյալ պրոֆեսորադասախոսական կազմը, այնպես էլ գործնական պարապմունքների և պրակտիկ աշխատանքների համար անհրաժեշտ տեխնիկական միջոցները:

Հիմնական գիտական ուղղությունները`
1. Տերահերցային ալիքների տարածումը և գեներացումը տարածական սահմանափակ կառուցվածքներում,
2. Մակերևութային պլազմոն-պոլյարիտոնների տեղայնացման առանձնահատկությունները հաճախությունների տեսանելի և տերահերցային տիրույթներում,
3. Մանրաթելային լազերների ֆեմտովայրկյանային իմպուլսներով տերահերցային ճառագայթման գեներացման տեսական հետազոտումը և թվային մոդելավորումը,
4. Ցածր հզորության ԳԲՀ ալիքների կիրառությունը բժշկության մեջ:

Ամբիոնի առաքելությունը
1. Պատրաստել բարձրակարգ մասնագետներ և իրականացնել միջազգային նշանակության հետազոտություններ միկրոալիքային ռադիոֆիզիկայի և հեռահաղորդակցության ոլորտներում:
2. Խթանել գիտելիքների և տեխնոլոգիաների ներդրումը և ձևավորել ինովացիոն հարթակ Հայաստանի տնտեսության համար:
3. Բարձր որակի և պաշտպանված հեռահաղորդակցական համակարգերի կառուցման խթանում:

Ամբիոնը իրականացնում է ուսուցում և գիտական աստիճանների շնորհում հետևյալ մասնագիտությունով`
Բակալավրի որակավորում`
Ռադիոֆիզիկա և էլեկտրոնիկա,
Հեռահաղորդակցություն և ազդանշանների մշակում:

Մագիստրոսի որակավորում`
Ռադիոֆիզիկա և էլեկտրոնիկա,
Հեռահաղորդակցություն և ազդանշանների մշակում:

Ալիքային պրոցեսների տեսության և ֆիզիկայի ամբիոնը Ռադիոֆիզիկայի ֆակուլտետի գիտակրթական և հետազոտական բաժանմունք է, որի գիտական հետազոտությունները վերաբերում են

միջուկային նյութի տեսությանը և նրա աստղաֆիզիկական դրսևորումներին,

ինտենսիվ ոչ մեներանգ էլեկտրամագնիսական ալիքի դաշտում ատոմական համակարգերի վարքի ուսումնասիրությանը,

էլեկտրադինամիկական համակարգերի (ռեզոնատորներ, ալիքատարներ) ֆիզիկային:

Ամբիոնը հիմնադրվել է 1974 թ. և մինչ 1983 թ. անվանվել է «Միջուկային ֆիզիկայի» ամբիոն: Այդ ժամանակահատվածում ամբիոնը պատրաստել է հարյուրից ավելի երիտասարդ մասնագետներ այդ տարիներին նորակառույց հայկական ատոմային էլեկտրակայանի համար «Ցածր էներգիաների միջուկային ֆիզիկա և ատոմային էներգետիկա» մասնագիտությամբ: 1974 - 2000 թթ.-ը ամբիոնը ղեկավարել է ֆիզմաթ. գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, ներկայումս ՀՀ ԳԱԱ թղթակից անդամ Յու. Վարդանյանը: Այժմ ամբիոնը ղեկավարում է ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտոր Գևորգ Հաջյանը:

Վերջին երկու տասնամյակներում ամբիոնն ունի զգալի ներդրում միջուկային նյութի տեսության և նրա աստղաֆիզիկական դրսևորումների հետազոտությունների բնագավառում, մասնավորապես

Միջուկային պլազմայում տարօրինակ քվարկային վիճակին փուլային անցման,

Քվարկային կորիզով նեյտրոնային ու տարօրինակ աստղերի ներքին կառուցվածքի և կայունության,

Տարօրինակ թզուկների ներքին կառուցվածքի, կայունության ու դիտողական դրսևորումների հարցերի վերաբերյալ:

Ամբիոնում կատարվել են նաև հետազոտություններ

Ինտենսիվ ոչ մեներանգ էլեկտրամագնիսական ալիքի դաշտում եռամակարդակ ատոմների վարքի,

Էլիպտական հատույթով տորոիդային ռեզոնատորներում էլեկտրամագնիսական դաշտի կառուցվածքի վերաբերյալ:

Ամբիոնի առաքելությունը`

Տրամադրել ֆունդամենտալ գիտելիքներ էլեկտրամագնիսական դաշտի դասական տեսության գծով,

Պատրաստել միջազգային մակարդակի մասնագետներ Էլեկտրոմագնիսական ալիքների տարածման բնագավառում,

Զարգացնել տեսական աշխատանքներ` կապված (i) գեր-խիտ տիեզերական օբյեկտների ֆիզիկայի բնագավառի և (ii) էլեկտրոդինամիկական համակարգերի ֆիզիկայի հետ:

Ամբիոնը բակալավրիատ, մագիստրատուրա և ասպիրանտուրա եռաստիճան կրթական համակարգի շրջանակներում պետպատվերով և վճարովի հիմունքներով ապահովում է բարձրագույն կրթություն հետևյալ մասնագիտություններով.

Բակալավրիատում`
Մասնագիտություն - «Ռադիոֆիզիկա և էլեկտրոնիկա»,
Մասնագիտացում - «Էլեկտրադինամիկա և ռադիոալիքների տարածում»:

Մագիստրատուրայում`
Մասնագիտություն - «Ռադիոֆիզիկա և էլեկտրոնիկա»,
Մագիստրոսական ծրագիրը - «Ալիքային պրոցեսների տեսության և տիեզերքի ֆիզիկա»:

Կիսահաղորդիչների և դիէլեկտրիկների ֆիզիկայի (ներկայումս Կիսահաղորդչային ֆիզիկայի և միկոէլեկտրոնիկայի) ամբիոնը հիմնադրվել է 1965 թ.: Ամբիոնի առաջին վարիչը եղել է ՀԽՍՀ ԳԱ թղթակից անդամ Գ. Մ. Ավագյանցը: Տարբեր ժամանակահատվածներում ամբիոնը ղեկավարել են ֆիզմաթ. գիտ. դոկտոր, պրոֆ. Զ. Կասամանյանը, ֆիզմաթ. գիտ. թեկնածու, դոցենտ Է. Մելիքյանը: 1977 թ. մինչ այժմ ամբիոնն անփոփոխ ղեկավարում է ֆիզմաթ. գիտ. դոկտոր, պրոֆ., ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս Վ. Մ. Հարությունյանը:

Ամբիոնին կից գործում է Կիսահաղորդչային սարքերի և նանոտեխնոլոգիաների կենտրոնը:

Ամբիոնի և կենտրոնի առաքելությունը`
• Գիտահետազոտական աշխատանքների, կրթական ծրագրերի և աշխատանքային ու ուսուցանման էթիկայի միջոցներով սերմանել և տարածել հասարակության մեջ հետևյալ արժեքները`
ա) Էռգոնոմիկ սենսորիկա (սենսորիկա և ամենօրյա բարեկարգ կյանք),
բ) «Կանաչ» գիտություն (վերականգնվող աղբյուրների էներգիա, նորարարական գյուղատնտեսություն, սննդի որակի վերահսկում, ինքնաբավարար-ապահով զարգացում և շրջակա միջավայրի մոնիթորինգ, այդ հարցի շուրջ հասարակության իմացության աճ),
գ) Ուսուցում կյանքի ընթացքում (գիտելիքների և հմտությունների հարմոնիզացիայի ապահովում երիտասարդ, հասուն և ծեր սերնդի ներկայացուցիչների համար արագ փոփոխվող հասարակությունում)`
• Նպաստել մշակույթների փոխմերձեցմանը և հարմոնիզացիային գիտական համագործակցության և գիտելիքների փոխհարստացման միջոցով:

Հիմնական հետազոտական ուղղությունները`
• Սենսորիա,
• Արեգակնային էներգիայի փոխակերպում,
• Ֆլուկտուացիաներ և աղմկային երևույթներ,
• Կիսահաղորդիչ-հեղուկ բյուրեղ մակերևութային երևույթներ,
• Քվանտաչափային երևույթներ A3B5 կիսահաղորդիչներում:

Ամբիոնը բակալավրիատ, մագիստրատուրա և ասպիրանտուրա եռաստիճան կրթական համակարգի շրջանակներում պետպատվերով և վճարովի հիմունքներով ապահովում է բարձրագույն կրթություն հետևյալ մասնագիտություններով.

Բակալավրիատում`
• կիսահաղորդիչների ֆիզիկա և միկրոէլեկտրոնիկա,
• ռադիոֆիզիկա և էլեկտրոնիկա:

Մագիստրատուրայում`
• կիսահաղորդիչների ֆիզիկա և միկրոէլեկտրոնիկա,
• ռադիոֆիզիկա և էլեկտրոնիկա:

Բարձրագույն մաթեմատիկայի ամբիոնը Ռադիոֆիզիկայի ֆակուլտետի գիտահետազոտական բաժանմունք է, որը ապահովում է ռադիոֆիզիկայի ֆակուլտետի հիմնարար թեմատիկ ուղղությունների պահանջների համար մեթոդապես հատուկ մշակված Բարձրագույն մաթեմատիկայի բազային բաժինների դասավանդման բոլոր աշխատանքները` դրա հետ զուգընթաց կատարելով գիտահետազոտական աշխատանքներ հետևյալ ուղղություններով`

•Մասնակի ածանցյալներով դիֆերենցիալ հավասարումներ,
• Ֆունկցիոնալ անալիզ,
• Միկրոլոկալ անալիզ,
• Բարձրագույն հանրահաշիվ:

Ամբիոնի առաքելությունը`
• Մեթոդապես մշակել Բարձրագույն մաթեմատիկայի բազային բաժինները ռադիոֆիզիկայի ֆակուլտետի հիմնարար թեմատիկ ուղղությունների պահանջների համար` դրանով իսկ օժանդակելով հիմնական մասնագիտական ուսումնական պրոցեսի արդյունավետության բարձրացմանը,
• Խթանել փոխշահավետ որակական գիտահետազոտական համագործակցությունը ռադիոֆիզիկայի ֆակուլտետի գիտահետազոտական բաժանմունքների հետ արդի մաթեմատիկական ապարատի կիրառման առումով:

Ամբիոնի առաքելությունը`
• Մեթոդապես մշակել Բարձրագույն մաթեմատիկայի բազային բաժինները ռադիոֆիզիկայի ֆակուլտետի հիմնարար թեմատիկ ուղղությունների պահանջների համար` դրանով իսկ օժանդակելով հիմնական մասնագիտական ուսումնական պրոցեսի արդյունավետության բարձրացմանը,
• Խթանել փոխշահավետ որակական գիտահետազոտական համագործակցությունը ռադիոֆիզիկայի ֆակուլտետի գիտահետազոտական բաժանմունքների հետ արդի մաթեմատիկական ապարատի կիրառման առումով:

Բակալավրիատի դասընթացներն են`
Մաթեմատիկական անալիզ,
Մաթեմատիկական անալիզ և դիֆերենցիալ հավասարումներ,
Մաթեմատիկայի մեթոդները ֆիզիկայում,
Վերլուծական երկրաչափություն և գծային հանրահաշիվ,
Բարձրագույն հանրահաշիվ,
Կոմպլեքս անալիզ,
Թվային մեթոդներ,
Ազդանշանների թվային մշակման հիմունքներ:

Մագիստրատուրայի դասընթացներն են`
Ազդանշանների թվային մշակման մաթեմատիկական մեթոդներ,
Մաթեմատիկական ֆիզիկայի ընտրովի գլուխներ,
Ազդանշանների թվային մշակում:

2006 թվականին ԵՊՀ ռադիոֆիզիկայի ֆակուլտետի «Գերբարձր հաճախությունների ռադիոֆիզիկայի և հեռահաղորդակցության» ամբիոնին կից սեղծվել է Ենթամիլիմետրային ալիքների գիտահետազոտական լաբորատորիան:

Հետազոտությունների հիմնական ուղղությունները.

Լայնաշերտ ենթամիլիմետրային` տերահերցային (ՏՀց) ալիքների գեներացում ֆեմտովայրկյանային լազերների ոչ գծային փոխակերպման միջոցով,

ՏՀց ճառագայթման դետեկտման հետազոտում,

ՏՀց տիրույթի ալիքատարերի մշակում և հետազոտում,

ՏՀց սպեկտրոսկոպիա,

Կենսաբանական օբյեկտների հետ ենթամիլիմետրային ալիքների փոխազդեցության հետազոտում:

Բացի կարևոր գիտական նշանակությունից Ենթամիլիմետրային ալիքների գիտահետազոտական լաբորատորիան մեծ դեր ունի նաև մագիստրոսների, ասպիրանտների գիտելիքների և պրակտիկ աշխատանքային հմտությունների հարստացման գործում: ԳԲՀ ռադիոֆիզիկայի և ՀՀ ամբիոնի մագիստրատուրայի ուսումնական պլանում ընդգրկված են ՏՀց ալիքների ֆիզիկա, ՏՀց սպեկտրասկոպիա, Ենթամիլիմետրային ալիքների գեներացումը և դետեկտումը առարկաներ, որոնց լաբորատոր աշխատանքները կատարվում են Ենթամիլիմետրային ալիքների ԳՀ լաբորատորիայում:

Ծրագրի շրջանակներում նախատեսվում են կատարել հետեւյալ հետազոտությունները.

Տերահերցային ճառագայթման արդյունավետ գեներացման համար նոր տարբերակների մշակում ֆեմտովայրկյանային լազերային ճառագայթման օպտիկական ուղղման միջոցով, որն անհրաժեշտ է ժամանակային տիրույթի սպեկտրոմետրի դինամիկ դիապազոնի մեծացման համար,

ՏՀց իմպուլսի կանալավորում տարբեր տիպի ալիքատարներում, իմպուլսի առանց աղավաղման տարածման պայմանների բացահայտում, ինչպես նաև ՏՀց ժամանակային տիրույթի սպեկտրադիտման համար այդ ալիքատարների օգտագործման հնարավորությունների պարզաբանում,

Մակերևութային պլազմոն պոլյարիտոնային ալիքատարների և ռեզոնատորների օգտագործմամբ տերահերցային ալիքների ենթաալիքային տեղայնացման հետազոտում,

ՏՀց և ֆեմտովայրկյանային ճառագայթման դետեկտում ֆերոմագնիսական և վակումային սարքերի միջոցով, և նշված սարքերի պարամետրերի ուսումնասիրում դետեկտման զգայնությունը մեծացնելու նպատակով:

ԳՀ լաբորատորիայի գիտական ղեկավար`
Ռադիկ Մարտիրոսի Մարտիրոսյան, ֆ.մ.գ.դ., պրոֆեսոր, ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս:

Լաբորատորիայի աշխատակիցներ
Լեոնարդ Աբրահամյան
Յուրի Ավետիսյան
Արմեն Մակարյան
Վիտալի Քալանթարյանն
Հովհաննես Հարոյան
Անահիտ Նիկողոսյան
Դավիթ Բաղդասարյան
Արտաշես Վարդանյան

Լաբորատորիայի ստեղծման համար հիմք են ծառայել ամբիոնում երկար տարիների ընթացքում ծավալված գիտական հետազոտությունները, որոնք վերաբերում են գերխիտ նյութի վիճակի հավասարման ուսումնասիրությանն ու դրա հիման վրա նեյտրոնային աստղերի ներքին կառուցվածքի ու ինտեգրալ բնութագրերի որոշմանը: Կոմպակտ աստղերը յուրօրինակ տիեզերական լաբորատորիաներ են գերխիտ նյութի կառուցվածքային հատկությունների, մասնավորապես, երկրային լաբորատոր պայմաններում դեռևս անհասանելի ծայրահեղ բարձր խտություն ունեցող նյութի բաղադրամասնիկային կազմի ուսումնասիրման տեսանկյունից: Կոմպակտ աստղերի կառուցվածքի տեսական ուսումնասիրությունն ու դրանց ինտեգրալ բնութագրերի վերհանումը հեռանկարներ է ստեղծում աստղագիտական դիտումների տվյալների ու տեսական հետազոտությունների արդյունքների համադրման միջոցով տեղեկություններ ստանալ այդպիսի էքստրեմալ պայմաններում գտնվող նյութի վիճակի հավասարման, բաղադրամասնիկային կազմի, նրանում իրականացող փոխազդեցությունների ու վերափոխությունների վերաբերյալ:

Լաբորատորիայում աշխատանքներ են կատարվում կոմպակտ աստղերում ձերբազատված քվարկների առկայության և աստղի բնութագրերի վրա վերջինիս ազդեցության ուսումնասիրման ուղղությամբ: Այս ոլորտում իրականացվող հետազոտությունները կարելի է բաժանել երեք հիմնական ուղղությունների՝

Տարօրինակ աստղերի կառուցվածքի ուսումնասիրություն,

Տարօրինակ թզուկների ուսումնասիրություն և սպիտակ թզուկների նկատմամբ տարբերիչ հատկանիշների բացահայտում,

Քվարկային կորիզով հիբրիդային աստղերի կառուցվածքի ուսումնասիրություն:

ԳՀ լաբորատորիայի գիտական ղեկավար`
Յուրի Լազարի Վարդանյան, ֆիզ. մաթ. գիտ. դոկտոր, պրոֆեսոր, ՀՀ ԳԱԱ թղթ. անդամ:

Լաբորատորիայի աշխատակիցներ՝
Գևորգ Սուրենի Հաջյան
Գրիգոր Բախշիի Ալավերդյան

2017 թվականին ԵՊՀ ռադիոֆիզիկայի ֆակուլտետի «Գերբարձր հաճախությունների ռադիոֆիզիկայի և հեռահաղորդակցության» ամբիոնին կից ստեղծվել է «Նանոպլազմոնիկա» գիտահետազոտական լաբորատորիան (ԳՀԼ):

«Նանոպլազմոնիկայ» ԳՀԼ-ում կատարվում են հետազոտությունների հետևյալ հիմնական ուղղություններով.

Մետաղական կառուցվածքներով տարածմվող մակերևութային պլազմոն պոլյարիտոնների (ՄՊՊ) գերֆոկուսացում (նանոֆոկուսացում) երևույթի ուսումնասիրությունը՝ նանոմետրական լուծունակությամբ տեսածրող մանրադիտակների ստեղծման նպատակով:

Քվանտային դիպոլային ճառագայթչից և մետաղական նանոմասնիկից կազմված համակարգերում սպոնտան Ճառագայթման փոփոխությունները և դրանցով պայմանավորված համակարգի խճճված քվանտային վիճակների հնարավորությունը, ինչը միտված է ինֆորմացիայի մշակման համակարգերի արագագործության մեծացմանը:

Անթափանց մետաղական էկրանի վրա կառուցված՝ ալիքի երկարությունից փոքր չափեր ունեցող անցքերի կամ ճեղքերի միջով լույսի արտասովոր անցման երեւույթի փորձարարական հետազոտությունները և համադրումը՝ հիմնված թվային հաշվարկների եւ տեսական վերլուծությունների:

Հեղուկի մակերևույթը հատող օպտիկական մանրաթելի մետաղապատ կոնաձև գագաթի ճառագայթման վրա հիմնված գերզգայուն տատանումների (մոտ 50 նմ) սենսորի նախագծում:

«Նանոպլազմոնիկա» ԳՀԼ-ում իրենց փորձարարական աշխատանքներն են իրականացնում նաև ամբիոնի մագիստրոսները և ասպիրանտները: ԳՀԼ-ում են իրականցվում նաև «Գերբարձր հաճախությունների ռադիոֆիզիկայի և հեռահաղորդակցության» ամբիոնի մագիստրատուրայի ուսումնական պլանում ընդգրկված «Ինտեգրալային օպտօելեկտրոնիկա», «Նանոֆոտանիկա», «Ոչ գծային և պարամետրական երևույթներ» և «Արհեստական միջավայրերի էլեկտրադինամիկա» առարկաների լաբորատոր աշխատանքները:

«Նանոպլազմոնիկա» ԳՀԼ ղեկավար`
Խաչատուր Վլադիմիրի Ներկարարյան, ֆ.մ.գ.դ., պրոֆեսոր

«Նանոպլազմոնիկա» ԳՀԼ աշխատակիցներ՝
Արսեն Ժորայի Բաբաջանյան, ֆ.մ.գ.դ., ավագ գիտաշխատող
Տիգրան Արսենի Աբրահամյան, ֆ.մ.գ.թ., գիտաշխատող
Սոնա Խաչատուրի Ներկարարյան, գիտաշխատող