Օճառի ստացման եղանակների հետազոտությունից մինչև մրգերից ու բանջարեղեններից էլեկտրաէներգիայի ստացման ուսումնասիրություն և ֆոտոսինթեզի մոդելավորում. փառատոնի եզրափակիչ փուլում նմանօրինակ մի շարք հետազոտություններ ներկայացրին միջին և ավագ դասարանների աշակերտները անհատապես կամ երկուհոգանոց խմբերով և գիտական ղեկավարի աջակցությամբ: Դրանք 2022-2023 ուսումնական տարվա ընթացքում իրենց իսկ առաջադրած և իրականացրած հետազոտական նախագծերն էին:

ԵՊՀ գիտաշխատող, «Հայկական համադպրոցական գիտության փառատոն-2023»-ի ժյուրիի նախագահ Հայկ Զաքարյանի խոսքով՝ փառատոնը նպատակ ունի նպաստելու դպրոցականների շրջանում գիտական հետազոտությունների նկատմամբ հետաքրքրության առաջացմանը, ինչպես նաև ծանոթացնելու գիտական մեթոդներին, նորարարական նախագծերի իրականացման գործընթացին և զարգացնելու կատարած աշխատանքը ներկայացնելու հմտությունները:

«Աշխատանքների գնահատման չափանիշները մի քանիսն են, և ներկայացված նախագծերից լավագույնները որոշվում են՝ հաշվի առնելով, թե աշակերտները որքանով են ինքնուրույն աշխատել և տվյալներ մշակել: Կարևոր է նաև ներկայացման ձևը, խնդրի հստակ, գիտական ձևակերպման առկայությունը, կիրառած մեթոդների ներկայացումը և այլն»,- ընդգծեց Հ. Զաքարյանը:

ԵՊՀ կենսաբանության ֆակուլտետի դոցենտ, «Հայկական համադպրոցական գիտության փառատոն-2023»-ի ժյուրիի անդամ Լիլիթ Գաբրիելյանը, մեզ հետ զրույցում արժևորելով այսօրինակ փառատոների կազմակերպումն ու դպրոցականների՝ գիտության մեջ ներգրավումը, ասաց. «Աշակերտների համար շատ ոգևորիչ է, երբ հնարավորություն են ունենում դպրոցներում իրագործելու հետաքրքիր նախագծեր, ինչպես նաև մասնակցելու բուհերի գիտական տարբեր խմբերի աշխատանքներին. այս ամենի մասին են վկայում նրանց փայլող աչքերը և ոգևորվածությունը»:

Նշենք, որ փառատոնին ներկա էին ԵՊՀ ռեկտոր Հովհաննես Հովհաննիսյանը, ՀՀ ԿԳՄՍ նախարար Ժաննա Անդրեասյանը, ԿԳՄՍ նախարարի տեղակալ Արաքսիա Սվաջյանը, ՀՀ գիտության կոմիտեի նախագահ Սարգիս Հայոցյանը, ԱԺ պատգամավորներ, ՀՀ բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության նախարարության ներկայացուցիչներ, տարբեր դպրոցների աշակերտներ, ուսուցիչներ և այլ այցելուներ։

Միջոցառման ավարտին մասնակցության հավաստագրեր են հանձնվել փառատոնի բոլոր մասնակիցներին։

Հավելենք, որ մասնագիտական ամենաբարձր գնահատականների արժանացած մասնակիցների ծրագրերը կներկայացվեն ԱՄՆ-ի Տեխաս նահանգի Դալլաս քաղաքում կայանալիք միջազգային գիտական և ճարտարագիտական «Regeneron» տոնավաճառում, ինչպես նաև Երիտասարդ գիտնականների «ԵՄ EUCYS» մրցույթում, որը տեղի կունենա 2023 թ. սեպտեմբերի 13-17-ը Բրյուսել քաղաքում (Բելգիայի Թագավորություն):

ԵՊՀ նոր ձևավորված ԳԽ առաջին նիստի ժամանակ ռեկտոր Հովհաննես Հովհաննիսյանը, չխախտելով պարգևի արժանացած համալսարանականներին գնահատելու ու շնորհակալություն հայտնելու ավանդույթը, համալսարանում ծավալած գործունեության, մեծ վաստակի ու երիտասարդ մասնագետների պատրաստման գործում ունեցած նշանակալի ավանդի համար ԵՊՀ ոսկե մեդալով պարգևատրեց օպտիկայի ամբիոնի պրոֆեսոր Ռաֆիկ Հակոբյանին։

ԵՊՀ ռեկտորը շնորհավորեց նաև իրավագիտության ֆակուլտետի ուսանող Խաչիկ Զաքարյանին, որին պետության սահմանները պաշտպանելիս ցուցաբերած քաջարիության ու զինվորական բարձր պատրաստվածության համար Արցախի Հանրապետության նախագահը պարգևատրել է «Մարտական ծառայության» մեդալով։

Այնուհետև Հ․ Հովհաննիսյանն անդրադարձավ համալսարանի ընթացիկ աշխատանքներին, խոսեց խնդիրների ու նախատեսվող փոփոխությունների մասին։ ԵՊՀ ռեկտորը ԳԽ անդամներին որպես առաջարկ ներկայացրեց պրոֆեսորի ու դոցենտի պաշտոնների համալրման համար անհրաժեշտ պահանջներ՝ փաստելով, որ դրանք դեռևս քննարկվելու ու լրամշակվելու են։

Հաջորդիվ՝ նիստի օրակարգի հաստատումից հետո, ԵՊՀ ռեկտորը ԳԽ հաստատմանը ներկայացրեց իրավական ակտերի նախագծերի մշակման և փորձաքննության, մրցութային, որակի ապահովման ու էթիկայի հանձնաժողովների կազմերը, որոնք հավանության արժանացան և ընդունվեցին։

Օրակարգային հաջորդ հարցի շրջանակում ԳԽ-ն քննարկեց ««Երևանի պետական համալսարան» հիմնադրամի կառուցվածքային ստորաբաժանման ղեկավարի ընտրության ընթացակարգը» հաստատելու և 2016 թ․ մայիսի 26-ին հաստատված «Երևանի պետական համալսարանի ֆակուլտետի դեկանի ընտրության ընթացակարգը» ուժը կորցրած ճանաչելու մասին հարցը։

Ըստ ընթացակարգի՝ ԵՊՀ կառուցվածքային ստորաբաժանման ղեկավար կարող է ընտրվել այն անձը, որն ունի ստորաբաժանման ուղղությանը համապատասխանող գիտական աստիճան և կոչում: Բացի դրանից՝ կառուցվածքային ստորաբաժանման ղեկավարն ընտրվում է ԵՊՀ գիտական խորհրդում փակ, գաղտնի քվեարկությամբ 5 տարի ժամկետով: ԵՊՀ իրավական ծառայության ղեկավար Ա․ Թադևոսյանը փաստեց, որ այդ դրույթները բխում են ԵՊՀ նոր խմբագրությամբ կանոնադրությունից։

Այս հարցի վերաբերյալ հնչեցին բազմաթիվ կարծիքներ ու առաջարկներ, և ԳԽ-ն որոշեց հաստատել ընթացակարգը՝ խմբագրելով այն ու ներառելով հնչած որոշ առաջարկներ։

Անցնելով օրակարգային հաջորդ հարցին՝ Ա․Թադևոսյանը զեկուցեց «ԵՊՀ ուսանողական նպաստների, պետական և ներբուհական կրթաթոշակների հատկացման կանոնակարգում» փոփոխություններ կատարելու մասին հարցը։ Նա ներկայացրեց առաջարկվող փոփոխությունները, որոնց վերաբերյալ հնչեցին կարծիքներ ու առաջարկներ։ Քննարկման արդյունքում որոշվեց դրանք համախմբելով ներառել կանոնակարգում և հաստատել։

Հաջորդիվ ԵՊՀ ուսումնական գծով պրոռեկտոր Էլինա Ասրիյանը ԳԽ հաստատմանը ներկայացրեց ԵՊՀ բակալավրի և մագիստրոսի կրթական ծրագրերի կառուցվածքի ու բովանդակության վերաբերյալ հարցերը։ Նրա խոսքով՝ նախագծերի մշակման համար հիմք են հանդիսացել շրջանավարտների և ուսանողների հարցումների արդյունքները, միջազգային փորձի ուսումնասիրությունը, բենչմարքինգը և բոլոնյան մի շարք փաստաթղթեր։

Է․ Ասրիյանի խոսքով՝ նախագծերի հաստատումը հնարավորություն կտա ունենալու Եվրոպական բարձրագույն կրթության տարածքում գործող կրթական ծրագրերի հետ համադրելիություն, կամընտրականության սկզբունքի հիման վրա ուսանողակենտրոն ուսուցման կիրառման հնարավորություն։ Նախագծերով առաջարկվում են ունիֆիկացված կրեդիտային ծավալ ունեցող դասընթացներ և մոդելացվածություն դրանց համար։ Պրոռեկտորի հավաստմամբ՝ նախագծերով կամընտրական դասընթացների քանակը գրեթե կրկնապատկվել է, ինչը հնարավորություն է տալու կազմակերպելու անհատականացված ուսուցում։ ԳԽ-ն հաստատեց առաջարկված նախագծերը։

Այնուհետև ԵՊՀ հրատարակչության տնօրեն Կարեն Գրիգորյանը ԳԽ հաստատմանը ներկայացրեց ԵՊՀ հրատարակչության առաջադրած չափորոշիչներին լիովին համապատասխանող «Պետություն և իրավունք» և «Բանբեր Երևանի համալսարանի․ իրավագիտություն» հանդեսները հրատարակության երաշխավորելու մասին հարցը։

Նրա խոսքով՝ հրատարակվող ամսագրերի համար սահմանվել են որոշակի չափորոշիչներ, որոնց համաձայն՝ դիտարկվում են ամսագրերը և ներկայացվում երաշխավորության։ Բացի դրանից՝ նա ներկայացրեց ԵՊՀ գրահրատարակչական խորհրդում քննարկված աշխատությունները հրատարակության երաշխավորելու մասին հարցը։ ԳԽ-ն հավանության արժանացրեց ներկայացրած հարցերը։

Օրակարգային հաջորդ հարցի շրջանակում ԵՊՀ որակի ապահովման կենտրոնի տնօրեն Արմեն Բուդաղյանը ներկայացրեց «ԵՊՀ կրթական ծրագրերի մշտադիտարկման (մոնիթորինգի) և վերանայման լրամշակված կարգը» հաստատելու մասին հարցը՝ ներկայացնելով իրականացրած փոփոխությունները։ ԵՊՀ ԳԽ-ն հաստատեց ներկայացված կարգը։

Անցնելով օրակարգային վերջին հարցին՝ ԵՊՀ սոցիոլոգիայի ֆակուլտետի սոցիալական աշխատանքի և սոցիալական տեխնոլոգիաների ամբիոնի դոցենտ Նվարդ Մելքոնյանը հանդես եկավ «Նորարությունները ԵՊՀ սոցիոլոգիայի ֆակուլտետում» թեմայով զեկուցմամբ։

Աշխատաժողովի ժամանակ քննարկվել են ջրաօդերևութաբանության ոլորտում ծառացած բազմաթիվ հարցեր։

ԵՊՀ աշխարհագրության և երկրաբանության ֆակուլտետի դեկան Մարատ Գրիգորյանը, կարևորելով այսօրինակ միջոցառումների կազմակերպումը և հատկապես աշակերտների ներգրավվածությունը դրանցում, նշել է. «Այսօրվա աշխատաժողովը ցույց է տալիս, որ ունենք բնագավառով հետաքրքրված սերունդ: Աշակերտների մասնակցությունը նման միջոցառումներին ամրապնդում է դպրոց-բուհ համագործակցությունը»։

Ֆիզիկական աշխարհագրության և ջրաօդերևութաբանության ամբիոնի դոցենտ Վարդուհի Մարգարյանն արժևորել է նմանատիպ աշխատաժողովների կազմակերպումը և դրանց շրջանակում կազմակերպվող քննարկումները, որոնք հնարավորություն են տալիս ուսանողներին և աշակերտներին ծանոթանալու ջրաօդերևութաբանության ոլորտում առկա բազմաբովանդակ խնդիրներին և դրանց լուծման համար ուղիներ գտնելու։

Գերմանիայի միջազգային համագործակցության կազմակերպության (ԳՄՀԸ) կայուն հողօգտագործման խորհրդատու, ա.գ.դ., պրոֆեսոր Հովիկ Սայադյանն ընդգծել է, որ կլիմայական ակնհայտ փոփոխությունների նկատմամբ խոցելի լինելով՝ Հայաստանի նման լեռնային երկրի համար այսպիսի աշխատաժողովներն ունեն կենսական նշանակություն ոչ միայն ջրային հիմնախնդիրները բարձրաձայնելու, այլև ուսանողներին հաղորդակից դարձնելու առկա հիմնախնդիրներին և մարտահրավերներին։

Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարանի պրոֆեսոր Պարգև Բալջյանը և նույն համալսարանի դոցենտ Արմեն Սեդրակյանը համակարծիք էին այն հարցի շուրջ, որ նմանօրինակ միջոցառումները կնպաստեն ուսանողների և դասախոսների միջև փորձի փոխանակմանը, ուսանողների երևակայության զարգացմանը, ինչը կբարձրացնի սովորողների ստացած գիտելիքների կիրառման արդյունավետությունը:

Աշխատաժողովին մասնակցել և զեկուցումներով հանդես են եկել նաև ՀՀ շրջակա միջավայրի նախարարության «Հիդրոօդերևութաբանության և մոնիթորինգի կենտրոն» ՊՈԱԿ-ի մասնագետներ, Հրազդան քաղաքի N12 դպրոցի աշակերտներ և աշխարհագրության ուսուցչուհի Մարինա Մարգարյանը։ Վերջինս հույս է հայտնել, որ նման համագործակցությունները շարունակական կլինեն:

Աշխատաժողովի ավարտին բոլոր զեկուցողներին տրվել են հավաստագրեր:

Նշենք, որ աշխատաժողովը կազմակերպվել էր աշխարհագրության և երկրաբանության ֆակուլտետի ֆիզիկական աշխարհագրության և ջրաօդերևութաբանության ամբիոնի և ֆակուլտետի ուսանողական գիտական ընկերության համատեղ ջանքերով։

Ավարտական աշխատանքը բակալավրի կրթական ծրագրի անհատական և ամփոփիչ բաղադրիչն է, որն ունի տեսական և/կամ կիրառական նշանակություն: Աշխատանքի պատրաստումը և պաշտպանությունն առկա ուսուցման դեպքում իրականացվում են 8-րդ կիսամյակում, իսկ հեռակա ուսուցման դեպքում՝ 10-րդ կիսամյակում։

Բակալավրիատում ավարտական աշխատանքի պատրաստումը կատարվում է ղեկավարի խորհրդատվությամբ և վերահսկողությամբ։ Բակալավրիատի բոլոր ուսանողները մինչև 7-րդ (հեռակա ուսուցման դեպքում՝ 9-րդ) կիսամյակի ավարտը պետք է ունենան ավարտական աշխատանքի հրամանագրված թեմաներ և ղեկավարներ։

Ավարտական աշխատանքի նախապաշտպանությունն անցկացվում է տվյալ ստորաբաժանման և բակալավրի կրթական ծրագրի ղեկավարների, ինչպես նաև ուսանողի ավարտական աշխատանքի ղեկավարի մասնակցությամբ։

Նախապաշտպանության ընթացքում գրագողության հայտնաբերման դեպքում կազմվում է համապատասխան արձանագրություն, որը հանձնաժողովին է ներկայացվում ամփոփիչ ատեստավորման, իսկ հրապարակային պաշտպանության ժամանակ գրագողության հայտնաբերման դեպքում աշխատանքը գնահատվում է անբավարար։

Աշխատանքը գնահատվում է 20 միավորանոց համակարգով՝ համաձայն սահմանված չափանիշների և դրանց համապատասխան չափորոշիչների:

Բակալավրիատի ուսանողի ավարտական աշխատանքը գնահատում են ամփոփիչ ատեստավորման հանձնաժողովի այն անդամները միայն, որոնք ներկա են եղել տվյալ ուսանողի աշխատանքի պաշտպանության ամբողջ ընթացքում։ Ամփոփիչ ատեստավորման հանձնաժողովի գնահատման արդյունքները հրապարակվում են պաշտպանությունից անմիջապես հետո ուսանողների ներկայությամբ:

Գնահատականների հրապարակումից հետո հանձնաժողովի նախագահը հարցնում է բողոքների առկայության մասին։ Շրջանավարտը բողոք ունենալու դեպքում դիմում է ներկայացնում հանձնաժողովի նախագահին։ Բողոքարկումը դիտարկվում է, եթե առկա են ՀՀ բարձրագույն մասնագիտական կրթական ծրագրեր իրականացնող հաստատությունների շրջանավարտների ամփոփիչ ատեստավորման կարգի ընթացակարգային դրույթների խախտումներ։

Հանձնաժողովի նախագահը դիմումն ստանալուց հետո շրջանավարտին է ներկայացնում հանձնաժողովի անդամների գնահատման արդյունքները՝ համաձայն սահմանված չափանիշների և չափորոշիչների։ Գնահատման գործընթացում ընթացակարգերի կիրարկման և գնահատման միավորների հաշվարկման ու ամփոփման սխալների հայտնաբերման դեպքում հանձնաժողովը՝

ա) փոխում է ուսանողի գնահատականը, եթե հայտնաբերված խախտումը կամ սխալն ազդել են գնահատման արդյունքի վրա,

բ) չի փոխում գնահատականը, եթե սխալը կամ թերությունը չեն ազդել գնահատման արդյունքի վրա,

գ) չեղարկում է պաշտպանության արդյունքները, եթե առկա են ՀՀ բարձրագույն մասնագիտական կրթական ծրագրեր իրականացնող հաստատությունների շրջանավարտների ամփոփիչ ատեստավորման կարգի ընթացակարգային լուրջ խախտումներ, և անմիջապես կազմակերպում է նոր պաշտպանություն։

Սիրելի՛ ուսանողներ, մաղթում ենք հաջողություն ավարտական աշխատանքների պաշտպանության ընթացքում:

Կարինե Հովհաննիսյան

Տնտեսագիտությունն ու հարակից մասնագիտությունները 21-րդ դարում վերաիմաստավորվել են՝ հնարավորություն ստանալով վերլուծելու տվյալները, կատարելու մասնագիտական կանխատեսումներ և կայացնելու հիմնավորված որոշումներ, ինչի շնորհիվ թե՛ ֆիզիկական անձինք, թե՛ կազմակերպությունները, թե՛ կառավարական կառույցները հնարավորություն են ունենում արդյունավետ բաշխելու առկա սահմանափակ ռեսուրսները և բարձրացնելու կյանքի որակը։

Արագ փոփոխվող աշխարհում անհրաժեշտ է նույնքան արագ արձագանքել ոլորտային տարաբնույթ փոփոխություններին։ Գաղտնիք չէ՝ ժամանակակից աշխարհում գերատեսչություններն ու կազմակերպությունները պարբերաբար բախվում են տնտեսական խնդիրների, որոնց թվում են ֆինանսատնտեսական ճգնաժամերը, պարենի անբավարարությունը, աղքատությունն ու գնաճը: Հմուտ տնտեսագետները և կառավարման մասնագետները փնտրում են հենց դրանց լուծման ուղիները։ Դա է պատճառը, որ ամբողջ աշխարհում, այդ թվում՝ Հայաստանում, որակավորված տնտեսագետների և կառավարիչների պահանջարկն անընդհատ աճում է։

Գործարար ոլորտում գնալով մեծանում են ռիսկն ու անորոշությունը. խելամիտ կառավարիչների շնորհիվ հնարավոր է ոչ միայն ճշգրիտ որոշումներ կայացնել, կառավարել կազմակերպության ֆինանսները, այլև կառավարել մարդկային ռեսուրսները և մշակել իրատեսական նախագծեր ու ռազմավարություններ։

ՀՀ աշխատաշուկայում տնտեսագետներն ունեն մեծ պահանջարկ, ինչը նպաստում է, որ մասնագետների եկամուտը կրկնակի գերազանցի ՀՀ միջին աշխատավարձի չափը։

Տնտեսագետների հիմնական առաջնահերթություններից է տնտեսական զարգացման մեջ առավելագույն նպաստ բերելը։ Դժվար է գտնել տնտեսական շահի, էթիկական և բնապահպանական խնդիրների ճիշտ հավասարակշռություն, քանի որ դա պահանջում է համապարփակ պատկերացում ինչպես տնտեսական, այնպես էլ սոցիալական և բնապահպանական համակարգերի փոխառնչությունների մասին։

Նմանօրինակ հմտություններ, մրցունակ և աշխատաշուկայի պահանջներին համապատասխան մասնագետներ պատրաստող բակալավրիատական և մագիստրոսական կրթական ծրագրեր է առաջարկում ԵՊՀ տնտեսագիտության և կառավարման ֆակուլտետը։

Բակալավրիատի առկա և հեռակա ուսուցման համակարգերում կրթությունը կազմակերպվում է հետևյալ նեղ մասնագիտացումներով՝ «Տնտեսագիտություն», «Կառավարում», «Ֆինանսներ», իսկ մագիստրատուրայում՝  «Գործարար վարչարարություն» (կառավարում)», «Շուկայագիտություն» (մարքեթինգ)», «Ֆինանսներ», «Հաշվապահական հաշվառում և աուդիտ», «Տվյալների գիտությունը բիզնեսում», «Ինովացիոն կառավարում», «Միջազգային տնտեսական հարաբերություններ», «Տնտեսական քաղաքականություն և իրավունք»։

ԵՊՀ տնտեսագիտության և կառավարման ֆակուլտետի կրթական ծրագրերում զուգակցված են ակադեմիական գիտելիքի ու պրակտիկ հմտությունների կատարելագործումը։ Ֆակուլտետի պրոֆեսորադասախոսական կազմը, ունենալով դասավանդման հարուստ փորձ և համատեղելով դասախոսական աշխատանքը պրակտիկ գործունեության հետ, ապահովում է որակյալ, արդիական և աշխատաշուկայի պահանջներին համապատասխան կրթություն։  

Ուսումնառության երկրորդ կուրսի առաջին կիսամյակից սկսած՝ ֆակուլտետի ուսանողները հնարավորություն ունեն մասնակցելու միջազգային կրեդիտային շարժունության, ինչպես նաև ԵՊՀ և գործընկեր համալսարանների միջև ուսանողական փոխանակման ծրագրերի:

ԵՊՀ տնտեսագիտության և կառավարման ֆակուլտետի ուսանողներն ու շրջանավարտները հնարավորություն ունեն աշխատելու ֆինանսաբանկային, բիզնեսի կառավարման, պետական կառավարման, հաշվապահության և աուդիտի, միջազգային տնտեսական կառույցների և հարակից այլ ոլորտներում։

Ֆակուլտետը համագործակցում է ինչպես ՀՀ կենտրոնական բանկի, այնպես էլ մի շարք առևտրային բանկերի, նախարարությունների և այլ կազմակերպությունների հետ, որտեղ ուսանողները մասնագիտական պարտադիր պրակտիկա են անցնում՝ ստանալով համալսարանում ձեռք բերած տեսական գիտելիքները գործնականում կիրառելու և նոր հմտություններ ձեռք բերելու հնարավորություն։

Արի՛ ԵՊՀ, ձե՛ռք բեր ժամանակակից մասնագիտություն, դարձի՛ր մրցունակ մասնագետ աշխատաշուկայում։

Անի Սուքիասյան