Фармация

* 4 ենթակիսամյակներով: Ենթակիսամյակի տևողությունը 8 շաբաթ է, որն ամփոփվում է քննական շրջանով, իսկ վերջին ենթակիսամյակը՝ մագիստրոսական թեզի պաշտպանությամբ:

Ծրագիրը կազմված է հիմնական մասնագիտական դասընթացներից, ներառում է նաև մասնագիտական պրակտիկա:

Ընդունելությունն անցկացվում է երկու փուլով:

1-ին փուլով ընդունելության մրցույթին մասնակցելու հնարավորություն ունեն ԵՊՀ բակալավրիատի նույն մասնագիտության (կրթական ծրագրի) վերջին երեք ուսումնական տարիների (ուսումնական տարիների հաշվարկը սկսում է գործող ուսումնական տարվանից) շրջանավարտները՝ ըստ իրենց ամփոփիչ ատեստավորման գնահատականի և դիպլոմի հավելվածում գրանցված միջին որակական գնահատականի (ՄՈԳ-ի):

1-ին փուլով դիմորդների ընդունելությունը կատարվում է առանց ընդունելության քննության, մրցութային կարգով՝ ատեստավորման գնահատականի և ՄՈԳ-ի շեմի հաշվառմամբ: 

Տվյալ փուլում ընդունելության մուտքային պահանջները յուրաքանչյուր տարի սահմանվում են ռեկտորի հրամանով: 

Ընդունելության 2-րդ փուլի դիմում-հայտեր ընդունվում են միայն «Ֆարմացիա», «Դեղագործություն», «Դեղագործական քիմիա», «Բուժական գործ» և «Ստոմատոլոգիա» բակալավրի կրթական ծրագրերի դիմորդներից, ինչպես նաև  հարակից այն բակալավրի կրթական ծրագրերից, որոնց շրջանակում ուսումնասիրվել են «Կենսաբանություն», «Անատոմիա և ֆիզիոլոգիա» և «Կենսաքիմիա» դասընթացները:

Ընդունելության քննության անցկացման ձևաչափը՝ բանավոր:

2-րդ փուլի ընդունելության քննությունը կազմակերպվում է հետևյալ կերպ՝

• «Ֆարմացիա», «Դեղագործություն», «Դեղագործական քիմիա», «Բուժական գործ» և «Ստոմատոլոգիա» բակալավրի կրթական ծրագրերից դիմորդների համար ընդունելությունը անցկացվում է հարցազրույցով,

• հարակից այն բակալավրի կրթական ծրագրերից, որոնց շրջանակում ուսումնասիրվել են «Կենսաբանություն», «Անատոմիա և ֆիզիոլոգիա» և «Կենսաքիմիա» դասընթացները, դիմորդների համար ընդունելությունը անցկացվում է մասնագիտական բանավոր քննությամբ՝ նախօրոք տրված հարցաշարով:

Բնական միացությունների քիմիա և կենսատեխնոլոգիա

1. Ամինաթթուներ․ կառուցվածքը, անվանակարգությունն ու ֆիզիկաքիմիական հատկությունները
2. Ամինաթթուների ստերեոքիմիան, համեմատական և բացարձակ կոնֆիգուրացիա
3. Ամինաթթուների ստացման խառը քիմիաէնզիմատիկ եղանակը L-Met-ի օրինակով
4. Ամինաթթուների ասիմետրիկ սինթեզ
5. Ամինաթթուների անալիզի (նրբաշերտ, ԳՀՔ, ԲԱՀՔ) մեթոդները
6. Պեպտիդներ, պեպտիդային կապ․ α-NH2, α-COOH խմբերի պաշտպանման մեթոդներ
7. Ինսուլին, գլյուկագոն և օքսիտոցին պեպտիդների կենսաբանական ֆունկցիաները
8. Պեպտիդային բնույթի հակաբիոտիկներ (գրամիցիդին C, տիրացիդին A, տիրացիդին B)
9. Սպիտակուցների տարածական կառուցվածքը՝ առաջնային, երկրորդային, երրորդային և չորրորդային կառուցվածքներ
10. Սպիտակուցների առաջնային կառուցվածքի որոշման էտապները․ թթվային և հիմնային հիդրոլիզ
11. Ֆերմենտների դասակարգումը, կառուցվածքը և ակտիվության արտահայտման միավորները
12. Ֆերմենտների ակտիվ կենտրոնի կառուցվածքի՝ Դիքսոնի մոդելը, դենատուրացիա
13. Ֆերմենտային ռեակցիայի արագության կախվածությունը ջերմաստիճանից և միջավայրի pH-ից
14. Կենսատեխնոլոգիական պրոցեսները և նրանց տեսակները՝ ստերիլ և ոչ ստերիլ, աէրոբ և անաէրոբ, պարբերական, կիսաանընդհատ և անընդհատ
15. Ինժեներային էնզիմալոգիայի խնդիրները․ ֆերմենտների անջատման մեթոդները
16. Ամինաթթուների կենսատեխնոլոգիական արտադրությունը

Գրականության ցանկ

1. Սաղյան Ա. Ս., Ամինաթթուների, պեպտիդների և սպիտակուցների քիմիա, Երևան, ԵՊՀ հրատարակչություն, 2010 թ․, 476 էջ:
2. Սաղյան Ա., Կենսատեխնոլոգիա․ դասագիրք, Երևան, ԵՊՀ հրատարակչություն, 2013 թ., 412 էջ։
3. Якубке Х. Д., Аминокислоты, пептиды, белки, 1985, Москва.
4. Артемьева Е. П., Аминокислоты и белки, 2006, Екатеринбург.
5. Преображенскиий Н. А., Естигнеев Р. П., Химия биологичеки активных природных соединений, 1984, Москва.
6. Елинов Н. П., Основы Биотехнологии, 600 с., изд. «НАУКА», СПб, 1995.
7. Прищеп Т. И., Чувалин В. С., Зайков К. Л., Михалева Л. К., Основы фармакологической биотехнологии, Изд. "НТЛ", 2006.
8. Орехов С. Н., Фармацевтическая биотехнологии, Изд. "ГЭОТАР-МЕДИА", 2009.

Դեղերի արտադրական տեխնոլոգիա

1. Փոշիներ, պատրաստման առանձնահատկությունները (բացատրել դեղատոմսի օրինակով` ցուցակահսկվող նյութերի միանվագ և օրական դեղաչափերի հաշվարկ, պատրաստման առանձնահատկությունները)
2. Իրական ջրային լուծույթների պատրաստման դեղատոմս (բացատրել դեղատոմսի օրինակով` միանվագ և օրական դեղաչափի հաշվարկ, առանձնահատկությունները)
3. Կախույթների պատրաստում խիստ հիդրոֆոբ նյութերով (բացատրել դեղատոմսի օրինակով՝ միանվագ և օրական դեղաչափի հաշվարկ, առանձնահատկությունները)
4. ԲՄՄ լուծույթներ, պատրաստման առանձնահատկությունները (բացատրել դեղատոմսի օրինակով)
5. Ջրաթուրմեր, պատրաստման դեղատնային տեխնոլոգիան (բացատրել դեղատոմսի օրինակով՝ դեղաչափերի հաշվարկ, ԿՋ և այլ առանձնահատկություններ)
6. Քսուքներ, պատրաստման դեղատնային տեխնոլոգիան (ըստ դեղատոմսի, առանձնահատկությունները, պատրաստման տեխնոլոգիան)
7. Դեղամոմիկի պատրաստման դեղատոմս (դեղաչափերի հաշվարկ, հիմքի քանակի հաշվարկ, առանձնահատկությունները)
8. Գալենային դեղապատրաստուկներ, ստացման տեսական հիմունքները և տեխնոլոգիական առանձնահատկությունները
9. Նորհալենային պրեպարատների տեսակները․ հանուկների մաքրման մեթոդները
10. Դեղահատերը որպես դեղաձևեր, դասակարգումն ու դեղահատավորման տեսական հիմունքները
11. Դրաժե, միկրոդրաժե, սպանսուլաների ստացումը
12. Պատիճներ և միկրոպատիճներ, դրանց տիպերն ու ստացման տեխնոլոգիան
13. Ներարկման դեղաձևերի գործարանային արտադրությունը (լուծույթների պատրաստում, որակի հսկում, ոչ պիտանի ամպուլաների լուծույթի ռեգեներացում)

Գրականության ցանկ

1. Դադայան Ա․, Գալենային և նորգալենային դեղապատրաստուկների արդյունաբերական արտադրությունը․ Ուսումնամեթոդական ձեռնարկ, Երևան, ԵՊՀ հրատ., 2021 թ․, 94 էջ:
2. Հովհաննիսյան Ա. Մ., Մկրտչյան Գ. Ֆ., Կարծր դեղաձևերի պատրաստումը դեղատնային պայմաններում․ Ուսումնամեթոդական աշխատանք, Երևան, 2012 թ․։
3. Հովհաննիսյան Ա. Մ.,Հեղուկ դեղաձևեր․ ուսումնական ձեռնարկ, Երևան, 2016 թ.։
4. Հովհաննիսյան Ա. Մ., Մկրտչյան Գ. Ֆ., Փափուկ դեղաձևեր․ Ուսումնական ձեռնարկ, Երևան, 2019 թ.։
5. Тихонов А. И., Ярных Т.  Г., Технология лекарств. – Изд-во НФаУ. Золотые страницы. 2002.
6. Краснюк И. И., Михайлова Г. В, Фармацевтическая технология. Технология лекарственных форм. под. ред. Учебник.. – М.: Академия, 2015.
7. Муравьев И. А., Технология лекарств, том 1, М., «Медицина», 1980.
8. Тенцова А. И., Руководство к лабораторным занятиям по заводской технологии лекарственных форм. М., «Медицина», 2007.
9. Меншутина Н. В., Мишина Ю. В., и др. Инновационные технологии и оборудование фармацевтического производства. том.1, М. «БИНОМ», 2013.
10. Чуешов В. И., Промышленная технология лекарств, том 1, Изд. НФАУ, 2002.

Դեղագիտական քիմիա (անալիզ)

1. Անօրգանական դեղանյութերի իսկության հաստատման քիմիական եղանակները կատիոնների և անիոնների նստեցման ռեակցիաներով
2. Դեղանյութերի քանակական որոշման թթվահիմնային տիտրման եղանակը (որպես օրինակ ներկայացնել նոսր քլորաջրածնական թթվի քանակական որոշման սխեման, գրել համապատասխան ռեակցիաների հավասարումները, նշել ինդիկատորը և հաշվել քլորաջրածնի պարունակությունը լուծույթում՝ համապատասխան տվյալների համաձայն)
3. Դեղանյութերի քանակական որոշման վերօքս տիտրման եղանակը (որպես օրինակ ներկայացնել կալիումի պերմանգանատի քանակական որոշման սխեման, գրել համապատասխան ռեակցիաների հավասարումները, նշել ինդիկատորը և հաշվել կալիումի պերմանգանատի պարունակությունը պրեպարատում՝ համապատասխան տվյալների համաձայն)
4. Դեղանյութերի քանակական որոշման կոմպլեքսոնոմետրիկ տիտրման եղանակը (որպես օրինակ ներկայացնել կալցիումի քլորիդի քանակական որոշման սխեման, գրել համապատասխան ռեակցիաների հավասարումները, նշել ինդիկատորը և հաշվել կալցիումի քլորիդի պարունակությունը պրեպարատում՝ համապատասխան տվյալների համաձայն)
5. Սահմանային և ոչ սահմանային ածխաջրածինների դեղապրեպարատներ․ քլորէթիլ, հալոտան, յոդոֆորմ. իսկության հաստատումը, քանակական որոշումը
6. Միատոմ, բազմատոմ սպիրտների դեղապրեպարատներ․ էթանոլ և գլիցերին. իսկության հաստատումը, քանակական որոշումը
7. Ալդեհիդներ և դրանց ածանցյալների դեղապրեպարատներ․ ֆորմալդեհիդ և հեքսամեթիլենտետրամին. իսկության հաստատումը, քանակական որոշումը

Գրականության ցանկ

1. Հակոբյան Ռ. Հ., Դեղագիտական քիմիա․ Դասագիրք բուհերի ուսանողների համար, Եր., 2010:
2. Բալասանյան Մ. Գ., Ժամհարյան Ա. Գ., Աֆրիկյան Շ. Գ և ուրիշներ, Դեղագիտական քիմիա, ուսումնամեթոդական ձեռնարկ, մաս 1-ին, ԵՊԲՀ, Եր., 2014:
3. Граник В. Г., Основы медицинской химии, М. «Вузовская книга», 2001.
4. Зефирова О. Н., Зефиров Н. С., Медицинская химия. Методологические основы создания лекарственных препаратов.Вестн. Моск. ун-та. сер. 2. Химия. 2000. Т. 41. № 2.

Դեղաբանություն

1. Դեղաբանություն և կապը հարևան գիտությունների հետ․ ֆարմակոդինամիկա, ֆարմակոկինետիկա, ֆարմակոթերապևտիկա, ֆարմակոգենետիկա, տոքսիկոլոգիա, ֆարմակոգնոզիա, ֆարմացիա, ֆարմակոէկոնոմիկա
2. Ցավի դեղաբանական կարգավորումը․ ծայրամասային և կենտրոնական մեխանիզմով օժտված ցավազրկողներ, նրանց համեմատական բնութագրերը
3. Տեղային անզգայացնողների դեղաբանական բնութագիրը
4. Թմրաբեր և ոչ թմրաբեր ցավազրկողների դեղաբանական բնութագրերը
5. Ընդհանուր անզգայացնողների (շնչառական և ոչ շնչառական) դեղաբանական բնութագիրը
6. Վեգետատիվ նյարդային համակարգի դեղաբանությունը․ ունիվերսալ և մասնակի խոլինոմիմետիկների դեղաբանական բնութագրերը․ անուղղակի խոլինոմիմետիկների դեղաբանական բնութագիրը
7. M- և N-խոլինոլիտիկների դեղաբանական բնութագրերը
8. Ունիվերսալ և մասնակի ադրենոմիմետիկների դեղաբանական բնութագրերը 
9. Ադրենոմիմետիկների և սիմպաթոմիմետիկների համեմատական բնութագրերը
10. α, β-ադրենոլիտիկների և սիմպաթոլիտիկների համեմատական դեղաբանական բնութագրերը
11. Քնաբեր դեղերի դեղաբանական բնութագիրը
12. Նեյրոլեպտիկների դեղաբանական բնութագիրը
13. Տագնապամարիչների դեղաբանական բնութագիրը
14. Հակադեպրեսանտների դեղաբանական բնութագիրը
15. Հակաէպիլեպսային (հակացնցումային) և հակապարկինսոնյան դեղերի դեղաբանական բնութագիրը
16. Ոչ ստերոիդային հակաբորբոքային դեղերի դեղաբանական բնութագիրը
17. Կարդիոտոնիկ դեղերի դեղաբանական բնութագիրը
18. Հակաառիթմային դեղերի դեղաբանական բնութագիրը
19. Հակագերճնշումային դեղերի դեղաբանական բնութագիրը
20. Հակահեղձուկային դեղերի դեղաբանական բնութագիրը
21. Միզամուղ դեղերի դեղաբանական բնութագիրը
22. Մանրէների բջջապատի սինթեզն ընկճող հակաբիոտիկների դեղաբանական բնութագիրը
23. Մանրէների սպիտակուցի սինթեզն ընկճող հակաբիոտիկների դեղաբանական բնութագիրը
24. Լայն սպեկտրի սինթետիկ հակամանրէային դեղերի դեղաբանական բնութագիրը

Գրականության ցանկ

1. Харкевич Д. А., Фармакология, Учебник, двенадцатое издание, «ГЭОТАРМЕДИА», 2017.
2. Гудман, Джилман. Клиническая фармакология, Москва, Практика, X издание, 2006.
3. Венгеровский А. И., Курс лекций по фармакологии, учебное пособие, М. ИФ «Физико-математическая литература», 2006.
4. Крыжановский С. А., Клиническая фармакология. М. Мастерство: Высшая школа, 2001.
5. Люльман Х., Мор К., Хайн Л. Наглядная фармакология, издательство “Мир”, 2008.
6. Садин. Руководство к практическим занятиям по фармакологии с рецептурой. Иваново, 2008.
7. Машковский М. Д., Лекарственные средства. 15 издание, Москва “Новая волна”, 2005.
8. Bertram G. Katzung. Basic and clinical pharmacology. 12th edition, Mc Graw Hill, 2012.
9. David E. Golan, Principles of pharmacology. The pathophysiologic basis of drug therapy. Fourth edition, Wolters Kluwer, 2017.
10. Janet L. Stringer, Basic Concepts in Pharmacology: What You Need to Know for Each Drug Class, Fourth Edition, 2011.
11. Joghi S., Gowder T., Pharmacology and Therapeutics, 2014.
12. Gallelli L, Pharmacology, 2012.
13. Ritter J.M, Lewis L.D., Mant T.G.K., Ferro A. A Textbook of Clinical Pharmacology &Therapeutics, 2008.

Դեղագործության կազմակերպում և էկոնոմիկա

1. Դեղագործական համակարգ, դրա կառուցվածքը
2. Հանրային դեղատուն, դրա հիմնական խնդիրն ու գործառույթները
3. Դեղագետի դերը ինքնաբուժման կառավարման գործընթացում
4. Դեղագործական գործունեություն․ գործունեություններ, որոնք իրականացվում են միայն դեղագետների և դեղագործների կողմից
5. Դեղի՝ որպես յուրահատուկ սպառողական ապրանքի առանձնահատկությունները
6. Դեղերի անվանումները

Գրականության ցանկ

1. Սահակյան Ա. Ե., Դեղագործական գործունեության կառավարումը․ դեղագործական գործունեության կազմակերպումը և կարգավորումը: Մաս I, Երևան, ԵՊՀ հրատ., 2019, 284 էջ:
2. Лоскутовой Е. Е., Управление и экономика фармации. Под редадакцией Москва, 2008, 400 с.
3. Багировой В. Л., Управление и экономика фармации. Под редакцией Москва. 2004, 713 с.

Ախտաբանական ֆիզիոլոգիա

1. Բջջի վնասման ախտաֆիզիոլոգիա
2. Ծայրամասային արյան շրջանառության խանգարումների ախտաֆիզիոլոգիա
3. Հիպօքսիա հասկացությունը. hիպօքսիայի դասակարգումը
4. Բորբոքում․ բնորոշումը, պատճառները, զարգացման փուլերը․ տենդ
5. Իմունային համակարգի ախտաֆիզիոլոգիա
6. Ուռուցքային աճի ախտաֆիզիոլոգիա
7. Շաքարային դիաբետ․ ճարպակալում․ այտուցներ
8. Էլեկտրոլիտային փոխանակության խանգարումների ախտաբանություն

     Գրականության ցանկ

1. Ավետիսյան Ս. Ա. , Նավասարդյան Գ. Ա., Ախտաբանություն, ԵՊԲՀ 2020։
2. Основы патологии заболеваний, в трех томах, по Роббинсу и Котрану, 2016 г.
3. Pathologic basis of disease, Robbins, 9th edition․

Էլհասցե՝ pharmacy@ysu.am

Կրթական ծրագրի ղեկավար՝ կ․գ․թ․, դոցենտ Ա. Մ. Հովհաննիսյան

Էլհասցե՝ anhovhannisyan@ysu.am