Марта 06, 2025 | 16:30
Исследовательская работа
Международное сотрудничество
Конкурсы
Пчелиное маточное молочко — средство защиты живых организмов от неблагоприятных факторов окружающей среды.
Исследования, проведенные на кафедре биохимии, микробиологии и биотехнологии ЕГУ, показали, что пчелиное маточное молочко оказывает положительное влияние на нормальный рост, например, облученных дрожжей, подвергшихся негативному воздействию окружающей среды. Доцент кафедры Седа Марутян подчеркивает, что, выяснив, как пчелиное маточное молочко влияет на облученные дрожжи, можно будет предложить определенную дозу маточного молочка или лекарство, приготовленное на его основе, для лечения облученных людей и животных.
ԵՊՀ կենսաբանության ֆակուլտետի կենսաքիմիայի, մանրէաբանության և կենսատեխնոլոգիայի ամբիոնի դոցենտ Սեդա Մարությանի հեղինակած «Մեղվի մայրակաթը՝ որպես սթրեսին հակազդելու բնական միջոց. նյութափոխանակության փոփոխությունները և սթրեսային սպիտակուցների իդենտիֆիկացիան խմորասնկերում» վերտառությամբ գիտական նախագիծը երաշխավորվել է ֆինանսավորման ԿԳՄՍՆ բարձրագույն կրթության և գիտության կոմիտեի հայտարարած «Գիտական արդյունավետության խթանման դրամաշնորհային ծրագիր-2025» մրցույթի արդյունքում:
-Տիկի՛ն Մարության, բազմաթիվ հրապարակումներ կան այն մասին, որ մեղվի մայրակաթը օրգանիզմն ամրապնդող լավագույն միջոցներից է: Ձեր ուսումնասիրության շրջանակում ի՞նչ նոր բացահայտումներ եք կատարելու:
-Մեր ծրագրի հիմնական նպատակն է օգտագործել մեղվի մայրակաթը շրջապատող միջավայրի անբարենպաստ գործոններից կենդանի օրգանիզմների պաշտպանության համար: Մեղվի մայրակաթը հայտնի է իր հակաբորբոքային, վերքամոքիչ, իմունախթանիչ, հակաքաղցկեղային և այլ բուժական հատկություններով: Այն վաղուց ի վեր օգտագործվում է ժողովրդական բժշկության մեջ: Նրա հիմքով ստեղծվել են բազմաթիվ դեղամիջոցներ, սակայն միջավայրի բացասական գործոններից կենդանի օրգանիզմների պաշտպանության գործընթացներին մեղվի մայրակաթի մասնակցության մոլեկուլային մեխանիզմները դեռևս պարզաբանված չեն: Մենք նախատեսում ենք խորացնել մեր ուսումնասիրությունները՝ ՈՒՄ-ճառագայթահարման, միլիմետրական ալիքների ազդեցության, ինչպես նաև ջերմաշոկի ենթարկված խմորասնկային բջիջներում նյութափոխանակային փոփոխությունների ուսումնասիրման ուղղությամբ, որոնք այս պարագայում դիտարկվում են որպես մոդելային օրգանիզմներ բարձրակարգ էուկարիոտների, այդ թվում՝ մարդկանց համար:
-Ձեր ուսումնասիրության արդյունքները ո՞ր խնդիրները կպարզաբանեն:
-Մեր հետազոտությունների արդյունքները թույլ կտան պարզաբանել խմորասնկերի բարձր ռադիոկայունության և ջերմակայունության մոլեկուլային հիմքերը, պարզել այն բջջային մեխանիզմները, որոնք թույլ են տալիս խմորասնկերին դիմակայելու անբարենպաստ պայմաններին: Այդ մեխանիզմների իմացության հիման վրա փորձելու ենք մշակել և կիրառել միջավայրի տարբեր անբարենպաստ գործոնների ազդեցությունից կենդանի օրգանիզմների պաշտպանության միջոցներ: Ներկայումս մենք ընդլայնում ենք մեր հետազոտությունները՝ օգտագործելով խմորասնկերի երկու նոր շտամներ, որոնք մեզ հետաքրքրում են նաև կենսատեխնոլոգիական տեսակետից: Իրականացվելու են բոլոր խմորասնկերի նյութափոխանակային, մասնավորապես՝ էներգիական փոխանակության փոփոխությունների ուսումնասիրում, շարունակվելու են նաև խմորասնկերում սթրեսային գործոնի ազդեցությամբ նոր սինթեզված սպիտակուցների անջատման և նույնականացման աշխատանքները: Ծրագիրն ունի արտասահմանյան գործընկեր՝ Դիժոն քաղաքի Բուրգունդիայի համալսարանի առաջատար գիտաշխատող Ստեֆան Գույոն: Նախատեսվում են փոխադարձ այցելություններ, որոնց ընթացքում մեր երիտասարդ կատարողները հնարավորություն կունենան այցելելու Ֆրանսիա, տեղում իրականացնելու համապատասխան աշխատանքներ, կտիրապետեն նոր մեթոդների, որոնք հետագայում կօգտագործվեն մեր հետազոտություններում:
-Ե՞րբ եք սկսել այս թեմայով ուսումնասիրությունները, փաստարկված ի՞նչ տվյալներ կան, որոնք ենթակա են հրապարակման, կամ արդեն իսկ հրապարակել եք:
-Հետազոտությունները սկսվել են տարիներ առաջ, սակայն այս թեմայով սկսեցինք լրջորեն զբաղվել 2021 թվականից, երբ ստացանք ԿԳՄՍՆ բարձրագույն կրթության և գիտության կոմիտեի սահմանած թեմատիկ ֆինանսավորման դրամաշնորհ: Ներկա ծրագիրը, ըստ էության, նախորդի շարունակությունն է: Մեզ հաջողվել է ցույց տալ, որ մեղվի մայրակաթը խթանում է խմորասնկերի դիմադրողականությունն այնպիսի գործոնների նկատմամբ, ինչպիսինն են ռենտգենյան, ՈՒՄ-ճառագայթումները, միլիմետրական ալիքները, մասամբ նաև ազոտային քաղցը: Ցույց ենք տվել, որ մեղվի մայրակաթը խթանում է խմորասնկերի աճը, բազմացումը, ճառագայթահարմանը ի պատասխան՝ նպաստում է բջիջներում առաջացող օքսիդային սթրեսի նվազեցմանը: Մեղվի մայրակաթի ազդեցությամբ ուժեղանում է էներգիայի արտադրությունը, հատկապես հետճառագայթային աճի ժամանակ, այսինքն՝ վերականգնվող բջիջներում: Միևնույն ժամանակ ճառագայթահարված և վերականգնվող խմորասնկերում սկսում են սինթեզվել նոր սպիտակուցներ՝ սթրեսային կամ ջերմաշոկային սպիտակուցներ: Խմորասնկերի վրա սթրեսային գործոնների ազդեցության վերաբերյալ արդեն ունենք միջազգային ամսագրերում տպագրված 10 գիտական հոդված, իսկ մեղվի մայրակաթի ուսումնասիրության վերաբերյալ նախորդ ծրագրի շրջանակում տպագրել ենք 2 գիտական հոդված ազդեցության բարձր գործակից ունեցող Q1 և Q2 ամսագրերում, մասնակցել ենք միջազգային գիտական կոնֆերանսների և ներկայացրել 10 գիտական զեկուցումներ՝ բանավոր կամ պոստեր ձևաչափով: Այժմ ամփոփվում են վերջին տարվա ընթացքում ստացված տվյալները, որոնց հիման վրա նախատեսում ենք տպագրության ներկայացնել ևս 3 գիտական հոդված:
-Ովքե՞ր են ներգրավված գիտական խմբում:
-Գիտական խմբի անդամները հիմնականում երիտասարդներ են: Խմբի ղեկավարը ես եմ: Խմբում ընդգրկված են նաև կենսաքիմիայի, մանրէաբանության և կենսատեխնոլագիայի ամբիոնի դոցենտ, կ.գ.թ. Հասմիկ Կարապետյանը, Հիմնարար և ախտաբանական կենսաքիմիայի լաբորատորիայի կրտսեր գիտաշխատող Սյուզան Մարությանը, մեր ամբիոնի նախորդ տարվա շրջանավարտ, ամբիոնի ավագ լաբորանտ Աննա Մուրադյանը, «Ընդհանուր և բժշկական կենսաքիմիա» մագիստրոսական ծրագրի երկրորդ կուրսի ուսանող Մերի Հայրապետյանը:
