ԳԻՏԱԿԱՆ ԹԵՄԱ. ՈՒՍՈՒՄՆԱՍԻՐՈՒԹՅԱՆ ԱՌԱՆՑՔՈՒՄ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՏԱՐԱԾՔՈՒՄ ԱՃՈՂ ԱԳԱՐԻԿՈՄԻՑԵՏԱՅԻՆ ԴԵՂԱՍՆԿԵՐՆ ԵՆ

Ըստ մասնագետների՝ ներկայումս ագարիկոմիցետային սնկերի կենսաբանական՝ մորֆոլոգիական, էկոլոգիական, ֆիզիոլոգիական առանձնահատկությունների, կենսաակտիվ միացությունների և դեղաբանական հատկությունների գենետիկական մեխանիզմների ուսումնասիրման, ինչպես նաև կենսատեխնոլոգիական աճեցման նկատմամբ գիտական հետաքրքրությունը, այդ թվում նաև Հայաստանում, զգալիորեն բարձրացել է:

ՀՀ ԿԳՆ գիտության կոմիտեի կողմից ֆինանսավորման երաշխավորված գիտական թեմայի ղեկավար Սուսաննա Բադալյանի հավաստմամբ, այն պայմանավորված է դեղագործական, սննդի և կոսմետիկ արտադրության մեջ լայնորեն կիրառվող սնկային ծագման ֆերմենտների, կենսաակտիվ միացությունների և կենսատեխ արտադրանքների նկատմամբ աճող պահանջարկով:

Գիտական ուսումնասիրություններ իրականացնող խմբի առաջարկած թեման ուղղված է մի շարք հիմնարար և կիրառական խնդիրների լուծմանը:

Մեզ հետ զրույցում խմբի ղեկավարը փաստեց, որ ուսումնասիրության շրջանակում իրականացվելու է Հայաստանի տարածքում բազիդիալ ագարիկոմիցետային դեղասնկերի միկոբիոտայի ժամանակակից կարգաբանական և էկոլոգիական առանձնահատկությունների վերլուծություն, տեսակների ցուցակագրում դրանց բնական ռեսուրսների գնահատման նպատակով, ինչպես նաև Հայաստանում տարածված ագարիկոմիցետային դեղասնկերի հեռանկարային տեսակների կենսաակտիվ միացությունների և դեղաբանական հատկությունների ուսումնասիրում, միցելիալ կուլտուրաների հավաքածուների ու պտղամարմինների հերբարիումի ստեղծում՝ դրանց կենսատեխնոլոգիական պոտենցիալի գնահատման և գենետիկական ռեսուրսների պահպանման նպատակով:

Ներկայացված ծրագրի նորարարությունը, ըստ պրոֆեսորի, առաջին անգամ Հայաստանի ագարիկոմիցետային դեղասնկերի միկոբիոտայի ժամանակակից կարգաբանական և էկոլոգիական վերլուծության նպատակաուղղված իրականացումն է, դրանց ռեսուրսային նշանակության գնահատումը բժշկության, սննդի և կոսմետիկ միջոցների  կենսատեխնոլոգիական արտադրության մեջ կիրառման հեռանկարների բացահայտման նպատակով:

«Ագարիկոմիցետային դեղասնկերի միկոբիոտայի ուսումնասիրությունը գիտական հետաքրքրություն է ներկայացնում նաև Հայաստանի մակրոսկոպիկ սնկերի կենսաբազմազանության ուսումնասիրման տեսանկյունից: Ծրագրի նորարարական բնույթը մասնավորապես վերաբերվում է առաջին անգամ դեղասնկերի բնական ռեսուրսների և դրանց կիրառական նշանակության բազմակողմանի գնահատմանը, ինչպես նաև սնկերի կարգաբանության, էկոլոգիայի, գենետիկայի, կենսաքիմիայի և կենսատեխնոլոգիայի բնագավառներում միջդիսցիպլինային ժամանակակից հետազոտությունների իրականացմանը»,- ասում է ծրագրի ղեկավարը:

Ներկայացված ծրագրում, որպես ուսումնասիրման առարկա, առաջարկվում է Հայաստանի տարածքում աճող ագարիկոմիցետային դեղասնկերը, որոնք պատկանում են բազիդիոմիցետների ինչպես տարբեր կարգաբանական (կարգ Agaricales, Boletales, Polyporales, Hymenochaetales և այլն), այնպես էլ էկոլոգիական (քսիլոտրոֆներ, սապրոտրոֆներ, միկորիզային սնկեր և այլն) խմբերին:

Ծրագրի իրականացման արդյունքում  մասնագետներն ակնկալում են ունենալ Հայաստանի ագարիկոմիցետային դեղասնկերի միկոբիոտայի ժամանակակից կարգաբանական և էկոլոգիական վերլուծությունը, ցուցակագրել Հայաստանի տարածքում աճող  դեղասնկերը՝ ըստ ֆլորիստական շրջանների, ստեղծել պտղամարմինների հերբարիում և համալրել միցելիալ մաքուր կուլտուրաների հավաքածուն, հիմնադրել դեղասնկերի կենսաբանական ռեսուրսների տվյալների բազա և գենետիկական բանկ,  գնահատել Հայաստանի դեղասնկերի ռեսուրսային նշանակությունը և այլն:

Պրոֆեսոր Բադալյանը նշեց, որ նախատեսվում է ծրագրի արդյունքների տպագրությունը միջազգային գրախոսվող ամսագրերում հոդվածների և գիտաժողովների զեկուցումների ձևով, ինչպես նաև «Հայաստանի դեղասնկերի կենսաբանական ռեսուրսները» մենագրության պատրաստում:

«Ստացված արդյունքները կիրառելի կլինեն բնության պահպանության և անտառային ռեսուրսների օգտագործման ոլորտներում, ինչպես նաև բուհական մասնագիտական դասընթացներում»,- հավաստիացրեց խմբի ղեկավարը:

Տեղեկացնենք նաև, որ գիտական թեման  իրականացնելու նպատակով պրոֆ. Ս. Մ. Բադալյանի թիմում ընդգրկված են նաև կենսաբ. գիտ. թեկնածու, ավագ գիտաշխատող Նարինե Ղարիբյանը, կրտսեր գիտաշխատող Տաթևիկ Շահբազյանը և մագիստրոս Անի Գասպարյանը:

Քնար Միսակյան