Skip to main content
Գլխավոր
envelope
ՀայերենРусскийEnglish

Main Navigation (Arm)

  • Ընդունելություն
    • Բակալավրիատ
    • Մագիստրատուրա
    • Ասպիրանտուրա
    • Օտարերկրյա ուսանողներ
    • Նախապատրաստական դասընթացներ
    • Դիմորդների հետ տարվող աշխատանքներ
    • ԵՊՀ ՍԹԵՄ ավագ դպրոց
  • Կրթություն
    • Առաջինկուրսեցու ուղեցույց
    • Կրթական ծրագրեր
    • Մանկավարժի որակավորման շնորհում
    • Ակադեմիական գրագրության կենտրոն
    • Շարունակական կրթություն
    • Ակադեմիական օրացույց
  • Գիտություն
    • Բաց գիտություն
    • Գիտաժողովներ
    • Գրադարան
    • Դրամաշնորհներ
    • Հրատարակչություն
    • Մասնագիտական խորհուրդներ
    • ՄՌԿ ռազմավարություն հետազոտողների համար
  • Նորություններ
    • Իրադարձություններ
    • Միջոցառումներ
    • Լուրեր
    • Տեղեկագիր
    • Հայտարարություններ
    • Պատկերասրահ
    • Տեսադարան

Secondary navigation (Arm)

  • ԵՊՀ-ի մասին
    • ԵՊՀ կառավարումը
    • ԵՊՀ խորհրդանիշները
    • Միջազգային համագործակցություն
    • Որակի ապահովում
    • ԵՊՀ պատմության թանգարան
    • Աշխատանք ԵՊՀ-ում
    • Հաճախ տրվող հարցեր
  • Կառուցվածք
    • ԵՊՀ ֆակուլտետներ և կրթական կենտրոններ
      • Աշխարհագրության և երկրաբանության ֆակուլտետ
      • Աստվածաբանության ֆակուլտետ
      • Արևելագիտության ֆակուլտետ
      • Ժուռնալիստիկայի ֆակուլտետ
      • Ինֆորմատիկայի և կիրառական մաթեմատիկայի ֆակուլտետ
      • Իրավագիտության ֆակուլտետ
      • Կենսաբանության ֆակուլտետ
      • Հայ բանասիրության ֆակուլտետ
      • Մաթեմատիկայի և մեխանիկայի ֆակուլտետ
      • Մանկավարժության և կրթության զարգացման կենտրոն
      • Միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետ
      • Պատմության ֆակուլտետ
      • Ռուս բանասիրության ֆակուլտետ
      • Սոցիոլոգիայի ֆակուլտետ
      • Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների կրթական և հետազոտական կենտրոն
      • Տնտեսագիտության և կառավարման ֆակուլտետ
      • Փիլիսոփայության և հոգեբանության ֆակուլտետ
      • Քիմիայի ֆակուլտետ
      • Եվրոպական լեզուների և հաղորդակցության ֆակուլտետ
      • Եվրոպական ուսումնասիրությունների կենտրոն
      • Ֆարմացիայի ինստիտուտ
      • Ֆիզիկայի ինստիտուտ
      • Քաղաքացիական պաշտպանության ամբիոն
      • Ֆիզիկական դաստիարակության և սպորտի ամբիոն
    • Column Wrapper
      • ԵՊՀ ՍԹԵՄ ավագ դպրոց
      • ԵՊՀ Իջևանի մասնաճյուղ
    • Գիտական կենտրոններ և լաբորատորիաներ
      • Կենսաբանության գիտահետազոտական ինստիտուտ
      • Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ
      • Հումանիտար հետազոտությունների ինստիտուտ
      • Մաթեմատիկական և կիրառական հետազոտությունների կենտրոն
      • Քիմիայի գիտահետազոտական կենտրոն
      • Ֆարմացիայի ինստիտուտի գիտահետազոտական կենտրոն
      • Ֆիզիկայի գիտահետազոտական ինստիտուտ
    • Գիտաուսումնական կենտրոններ
      • Ամերիկյան հետազոտությունների կենտրոն
      • Գերմեծ ինտեգրալ սխեմաների նախագծում (Սինոփսիս) մասնագիտացման լսարան-լաբորատորրիա
      • Դեղերի որակի հսկման և մոնիթորինգի գիտաուսումնական կենտրոն
      • Իրավաբանական կլինիկա
      • Կիրառական հոգեբանության կենտրոն
      • Հունագիտության գիտաուսումնական կենտրոն-գրադարան
      • Մանրէաբանական կենսատեխնոլոգիաների և կենսավառելիքի նորարարական կենտրոն
      • Ռուսական կենտրոն
      • Ռուսաստանյան հետազոտությունների կենտրոն
      • Սոցիոլոգիայի հեռաուսուցման լաբորատորիա
    • Column Wrapper
      • Բաններ
    • ԵՊՀ վարչական ստորաբաժանումներ
      • Անձնակազմի կառավարման բաժին
      • Արխիվ
      • Ավտոպարկ
      • Բիզնես ինկուբատոր
      • Բյուրականի ուսումնաարտադրական բազա
      • Բուժկետ
      • Գիտական քարտուղարություն
      • Գիտական քաղաքականության վարչություն
      • Գնումների կազմակերպման վարչություն
      • Դոկտորական կրթության կենտրոն
      • ԵՊՀ պատմության թանգարան
      • Էներգետիկ համակարգի շահագործման բաժին
      • Ընդհանուր բաժին
      • Ընդունելության և դիմորդների հետ տարվող աշխատանքների կենտրոն
      • Իրավաբանական ծառայություն
      • Ծաղկաձորի ուսումնաարտադրական բազա
      • Հակահրդեհային ծառայություն
      • Հատուկ բաժին
      • Հաշվապահական հաշվառման վարչություն
      • Հյուրերի տուն
      • Հրատարակչություն
      • Մարքեթինգի բաժին
      • Միջազգային համագործակցության վարչություն
      • Մշակույթի կենտրոն
      • Շրջանավարտների և կարիերայի կենտրոն
      • Որակի ապահովման կենտրոն
      • Ռազմավարական պլանավորման կենտրոն
      • Ռեկտորի աշխատակազմ
      • Սարգիս և Մարի Իզմիրլյանների անվան գրադարան
      • Տարածքի բարեկարգման և կանաչապատման բաժին
      • Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների վարչություն
      • Տնտեսական գործունեության կազմակերպման և վերահսկման բաժին
      • Ուսումնամեթոդական վարչություն
      • Ուսանողական հանրակացարան
      • Ուսանողների հետ տարվող աշխատանքների կենտրոն
      • Ֆինանսական վերլուծությունների վարչություն
  • Կառուցվածք
  • Շրջանավարտներ և կարիերա
    • Կարիերայի կենտրոն
    • Շրջանավարտների համայնք
    • ԵՊՀ բարեկամներ
  • Ուսանողական կյանք
    • Արվեստ և մշակույթ
    • ԵՊՀ ուսանողական խորհուրդ
    • ԵՊՀ ուսանողական գիտական ընկերություն
ՀայերենРусскийEnglish
envelope

Main Navigation (Arm)

  • Ընդունելություն
    • Բակալավրիատ
    • Մագիստրատուրա
    • Ասպիրանտուրա
    • Օտարերկրյա ուսանողներ
    • Նախապատրաստական դասընթացներ
    • Դիմորդների հետ տարվող աշխատանքներ
    • ԵՊՀ ՍԹԵՄ ավագ դպրոց
  • Կրթություն
    • Առաջինկուրսեցու ուղեցույց
    • Կրթական ծրագրեր
    • Մանկավարժի որակավորման շնորհում
    • Ակադեմիական գրագրության կենտրոն
    • Շարունակական կրթություն
    • Ակադեմիական օրացույց
  • Գիտություն
    • Բաց գիտություն
    • Գիտաժողովներ
    • Գրադարան
    • Դրամաշնորհներ
    • Հրատարակչություն
    • Մասնագիտական խորհուրդներ
    • ՄՌԿ ռազմավարություն հետազոտողների համար
  • Նորություններ
    • Իրադարձություններ
    • Միջոցառումներ
    • Լուրեր
    • Տեղեկագիր
    • Հայտարարություններ
    • Պատկերասրահ
    • Տեսադարան

Secondary navigation (Arm)

  • ԵՊՀ-ի մասին
    • ԵՊՀ կառավարումը
    • ԵՊՀ խորհրդանիշները
    • Միջազգային համագործակցություն
    • Որակի ապահովում
    • ԵՊՀ պատմության թանգարան
    • Աշխատանք ԵՊՀ-ում
    • Հաճախ տրվող հարցեր
  • Կառուցվածք
    • ԵՊՀ ֆակուլտետներ և կրթական կենտրոններ
      • Աշխարհագրության և երկրաբանության ֆակուլտետ
      • Աստվածաբանության ֆակուլտետ
      • Արևելագիտության ֆակուլտետ
      • Ժուռնալիստիկայի ֆակուլտետ
      • Ինֆորմատիկայի և կիրառական մաթեմատիկայի ֆակուլտետ
      • Իրավագիտության ֆակուլտետ
      • Կենսաբանության ֆակուլտետ
      • Հայ բանասիրության ֆակուլտետ
      • Մաթեմատիկայի և մեխանիկայի ֆակուլտետ
      • Մանկավարժության և կրթության զարգացման կենտրոն
      • Միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետ
      • Պատմության ֆակուլտետ
      • Ռուս բանասիրության ֆակուլտետ
      • Սոցիոլոգիայի ֆակուլտետ
      • Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների կրթական և հետազոտական կենտրոն
      • Տնտեսագիտության և կառավարման ֆակուլտետ
      • Փիլիսոփայության և հոգեբանության ֆակուլտետ
      • Քիմիայի ֆակուլտետ
      • Եվրոպական լեզուների և հաղորդակցության ֆակուլտետ
      • Եվրոպական ուսումնասիրությունների կենտրոն
      • Ֆարմացիայի ինստիտուտ
      • Ֆիզիկայի ինստիտուտ
      • Քաղաքացիական պաշտպանության ամբիոն
      • Ֆիզիկական դաստիարակության և սպորտի ամբիոն
    • Column Wrapper
      • ԵՊՀ ՍԹԵՄ ավագ դպրոց
      • ԵՊՀ Իջևանի մասնաճյուղ
    • Գիտական կենտրոններ և լաբորատորիաներ
      • Կենսաբանության գիտահետազոտական ինստիտուտ
      • Հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ
      • Հումանիտար հետազոտությունների ինստիտուտ
      • Մաթեմատիկական և կիրառական հետազոտությունների կենտրոն
      • Քիմիայի գիտահետազոտական կենտրոն
      • Ֆարմացիայի ինստիտուտի գիտահետազոտական կենտրոն
      • Ֆիզիկայի գիտահետազոտական ինստիտուտ
    • Գիտաուսումնական կենտրոններ
      • Ամերիկյան հետազոտությունների կենտրոն
      • Գերմեծ ինտեգրալ սխեմաների նախագծում (Սինոփսիս) մասնագիտացման լսարան-լաբորատորրիա
      • Դեղերի որակի հսկման և մոնիթորինգի գիտաուսումնական կենտրոն
      • Իրավաբանական կլինիկա
      • Կիրառական հոգեբանության կենտրոն
      • Հունագիտության գիտաուսումնական կենտրոն-գրադարան
      • Մանրէաբանական կենսատեխնոլոգիաների և կենսավառելիքի նորարարական կենտրոն
      • Ռուսական կենտրոն
      • Ռուսաստանյան հետազոտությունների կենտրոն
      • Սոցիոլոգիայի հեռաուսուցման լաբորատորիա
    • Column Wrapper
      • Բաններ
    • ԵՊՀ վարչական ստորաբաժանումներ
      • Անձնակազմի կառավարման բաժին
      • Արխիվ
      • Ավտոպարկ
      • Բիզնես ինկուբատոր
      • Բյուրականի ուսումնաարտադրական բազա
      • Բուժկետ
      • Գիտական քարտուղարություն
      • Գիտական քաղաքականության վարչություն
      • Գնումների կազմակերպման վարչություն
      • Դոկտորական կրթության կենտրոն
      • ԵՊՀ պատմության թանգարան
      • Էներգետիկ համակարգի շահագործման բաժին
      • Ընդհանուր բաժին
      • Ընդունելության և դիմորդների հետ տարվող աշխատանքների կենտրոն
      • Իրավաբանական ծառայություն
      • Ծաղկաձորի ուսումնաարտադրական բազա
      • Հակահրդեհային ծառայություն
      • Հատուկ բաժին
      • Հաշվապահական հաշվառման վարչություն
      • Հյուրերի տուն
      • Հրատարակչություն
      • Մարքեթինգի բաժին
      • Միջազգային համագործակցության վարչություն
      • Մշակույթի կենտրոն
      • Շրջանավարտների և կարիերայի կենտրոն
      • Որակի ապահովման կենտրոն
      • Ռազմավարական պլանավորման կենտրոն
      • Ռեկտորի աշխատակազմ
      • Սարգիս և Մարի Իզմիրլյանների անվան գրադարան
      • Տարածքի բարեկարգման և կանաչապատման բաժին
      • Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների վարչություն
      • Տնտեսական գործունեության կազմակերպման և վերահսկման բաժին
      • Ուսումնամեթոդական վարչություն
      • Ուսանողական հանրակացարան
      • Ուսանողների հետ տարվող աշխատանքների կենտրոն
      • Ֆինանսական վերլուծությունների վարչություն
  • Կառուցվածք
  • Շրջանավարտներ և կարիերա
    • Կարիերայի կենտրոն
    • Շրջանավարտների համայնք
    • ԵՊՀ բարեկամներ
  • Ուսանողական կյանք
    • Արվեստ և մշակույթ
    • ԵՊՀ ուսանողական խորհուրդ
    • ԵՊՀ ուսանողական գիտական ընկերություն
  1. Գլխավոր
  2. Նորություններ
  3. «ԽԵԼԱՑԻ ԲՋԻՋՆԵՐԸ ԴԱՐՁՆԵԼՈՎ ԱՎԵԼԻ ԽԵԼԱՑԻ». ՆՈՐ ՀԵՏԱԶՈՏՈՒԹՅՈՒՆ ԳԻՏՆԱԿԱՆՆԵՐԻ ԿՈՂՄԻՑ
Սեպտեմբեր 20, 2019 | 15:22
Գիտություն

«ԽԵԼԱՑԻ ԲՋԻՋՆԵՐԸ ԴԱՐՁՆԵԼՈՎ ԱՎԵԼԻ ԽԵԼԱՑԻ». ՆՈՐ ՀԵՏԱԶՈՏՈՒԹՅՈՒՆ ԳԻՏՆԱԿԱՆՆԵՐԻ ԿՈՂՄԻՑ

Մերիլենդի համալսարանի գիտնականները մշակել են տեխնիկա, որը կստիպի բակտերիալ խմբավորումներին (ասոցիացիաներ) ինքնուրույն աշխատել միասին:
Making-Smart-Cells-Smarter

Տարիների ընթացքում գիտնականները բացահայտել են ուղիներ՝ փոփոխելու միկրոօրգանիզմների բջիջները, որոնք թույլ կտան բարելավել մի շարք նյութերի արտադրությունը, այդ թվում՝ դեղամիջոցների, վառելիքի և նույնիսկ գարեջրի:

Գիտնականները մշակել են նաև տեխնիկաներ՝ ստեղծելու «խելացի» բջիջ, որն ունակ է մի շարք գործառույթներ կատարելու, որոնք ազդում են դեղերի ստեղծման, օրգանիզմում վերջիններիս մարսողության և նույնիսկ ջրի վարակազերծման հետ կապված գործընթացների վրա: Սակայն բջիջների ներսում հարուցվող գենետիկ և կարգավորիչ գործընթացների փոփոխումն առաջացնում է մի շարք խնդիրներ:

Սկզբի համար բջիջներն արդեն ծրագրավորված են առավելագույն արդյունավետությամբ իրականացնելու իրենց սովորական, ամենօրյա գործընթացները: Որևէ փոփոխություն, որ ճարտարագետները կատարում են որոշակի նյութ արտադրող բջջի արդյունավետությունը մեծացնելու համար, իր հերթին կարող է խափանել այդ գործընթացները և ծանրաբեռնել բջջին:

Այդ խնդիրը լուծելու համար Ջեյմս Քլարկի անվան ինժեներիայի դպրոցի (A. James Clark School of Engineering) պրոֆեսոր Ուիլյամ Բենթլին (William E. Bentley) հետազոտողների խմբի հետ աշխատում է կենտրոնանալ մանրէաբանական կոնսորցիայի (բջջային մեծ խմբավորումներ) նախագծման վրա, որտեղ տարբեր բջջային գաղութները (բջջային միավորումներ) մշակված են այնպես, որ աշխատեն միասին՝ կատարելու ցանկալի գործառույթը: Այս ռազմավարությունը թույլ է տալիս ճարտարագետներին նախագծել հատուկ բջիջներ և բաժանել թիրախային ծանրաբեռնվածությունը բջիջների խմբերի միջև:

Որպեսզի բջջի կոնսորցիումը կոնկրետ առաջադրանքներ տա, ճարտարագետներից պահանջվում է ինչ-որ կերպ կարգավորել բջջային գաղութների քանակը: Մինչ այժմ առկա փոքր հետազոտությունը նպատակաուղղված է եղել ստեղծելու սարքավորումներ կամ համակարգեր, որոնք ինքնաբերաբար կկարգավորեն կոնսորցիումի ներսում բջջային գաղութների կազմությունը:

Ընդհանուր առմամբ, բջջի կոնսորցիայի ուսումնասիրությունները ճարտարագետներից պահանջում են կիրառել մեխանիկական և թանկարժեք արտաքին կարգավորիչ համակարգեր: Բենթլին և նրա թիմը ցանկանում են վերանախագծել բջիջները, որպեսզի վերջիններս կարողանան ինքնաբերաբար համակարգել իրենց գաղութների խտությունները:

«Հիմնական հղացքն այն է, որ բջիջների խմբերը կարող են նախագծվել այնպես, որ ինքնուրույն կարգավորեն իրենց կազմությունը, և արտաքին միջամտության կարիք չլինի: Օրինակ՝ ոչ մի երաշխիք չկա, որ բակտերիաները, որոնք մշակված են աղեստամոքսային տրակտի դիսֆունկցիայի դեպքում կիրառելու համար, իսկապես կպահպանվեն կամ կդրսևորեն իրենց այնպես, ինչպես մենք ակնկալում ենք: Եվ դուք չեք կարող կիրառել հարմարավետ միջոցներ, ինչպիսիք են, օրինակ, մագնիսական կամ էլեկտրական դաշտերը՝ կարգավորելու բակտերիան աղիներում, ուստի ինչու չներառել ինքնակարգավորման հատկությունը բակտերիայի մեջ»,- ասում է Բենթլին:

Ինչպես ոլորտի այլ ներկայացուցիչներ, Բենթլին և նրա խմբի մյուս անդամները նախկինում բացահայտել են «Quorum sensing»-ը (QS), որը միջբջջային հաղորդակցման բակտերիալ ձև է և թույլ է տալիս մշակել հաղորդակցման շղթաներ բակտերիալ շտամերի միջև՝ համակարգելու դրանց վարքագիծը: Ավտոնոմ համակարգեր ստեղծելու նպատակով Բենթլին և նրա թիմի անդամները վերափոխեցին QS համակարգերը երկու E. coli շտամերի, որով բջջի ենթապոպուլյացիաների հաղորդակցման աճի արագությունը կոնսորցիայում կախված կլինի բջիջների միջև ազդանշանների փոխանցումից:

Դա յուրատեսակ հետադարձ հաղորդակցման մի օղակ է, որտեղ բջիջները կարող են զգալ և արձագանքել «Autoinducers» կոչվող միջբջջային ազդանշանային մոլեկուլներին, որոնք հնարավորություն են տալիս բակտերիաներին աշխատելու միասին իրենց սեփական ցանկությամբ: Բեկումը կարող է դառնալ գենային ինժեներիայի միջոցով մշակված «խելացի բակտերիաների» համար մի շարք նոր գործառույթների բանալի՝ սկսած դեղերի ստացումից մինչև ջրի ախտահանում և ավարտած նոր խմիչքների խմորման նոր գործընթացներով:

«Աստիճանաբար, բակտերիաների կոնսորցիային կառաջադրվի հում նյութը վերածել արժեքավոր արտադրանքի: Հում նյութերը կարող են լինել թափոնները կամ արդյունաբերական գործընթացների արգասիքները: Կոնսորցիայի սինթետիկ կարողությունները կարող են գերազանցել մաքուր մոնոկուլտուրաների հնարավորությունները, դրա համար այնպիսի մեթոդների անհրաժեշտություն կառաջանա, որոնք կօգնեն հավասարակշռել կոնսորցիան»,- ասում է Բենթլին:

«Աստիճանաբար, բակտերիաների կոնսորցիային կառաջադրվի հում նյութը վերածել արժեքավոր արտադրանքի: Հում նյութերը կարող են լինել թափոնները կամ արդյունաբերական գործընթացների ենթամթերքները: Կոնսորցիայի սինթետիկ կարողությունները կարող են գերազանցել մաքուր մոնոկուլտուրաների հնարավորությունները, դրա համար այնպիսի մեթոդների անհրաժեշտություն կառաջանա, որոնք կօգնեն հավասարեցնել կոնսորցիան»,- ասում է Բենթլին:

Քնար Միսակյան

ShareFacebookTelegram

Վերջին նորություններ

«Մաթևոսյանական ընթերցումներ-5» գիտաժողովին նորովի քննվեցին մեծանուն գրողի ստեղծագործությունները

14.05.2025

«Համալսարանական լինելն արժեհամակարգ է». ԵՊՀ ֆիզիկայի ինստիտուտի տնօրեն Խաչատուր Ներկարարյան

14.05.2025

«Համալսարանական լինելը բոլորիս ինքնության մի մասն է». ԵՊՀ ակադեմիական հարցերի գծով պրոռեկտոր Էլինա Ասրիյան

13.05.2025
Տեսնել բոլորը

Հայտարարություններ

«Էրազմուս+» միջազգային կրեդիտային շարժունություն ԵՊՀ-ի և Բիզնեսի բարձրագույն ակադեմիայի (Լեհաստան, Դոմբրովա Գուռնիչա) միջև

05.14.2025 - 05.27.2025

«Էրազմուս+» միջազգային կրեդիտային շարժունության գործողություն Երևանի պետական համալսարանի և  Կարդինալ Ստեֆան Վիշինսկու անվան համալսարանի  (Վարշավա, Լեհաստան) միջև

05.14.2025 - 05.22.2025

«Էրազմուս+» միջազգային կրեդիտային շարժունություն Երևանի պետական համալսարանի և Կարդինալ Ստեֆան Վիշինսկու անվան համալսարանի (Վարշավա, Լեհաստան) միջև

05.14.2025 - 05.27.2025
Տեսնել բոլորը

Արագ հասանելիություն

  • Ինտրանետ
  • E-learning
  • Mulberry
  • Էլ. դիմումներ
  • Հեռախոսագիրք
  • Registrar
  • Փաստաթղթեր

Footer site information

  • Հիմնական էջեր
    • Ընդունելություն
    • Կրթություն
    • Գիտություն
    • Նորություններ
  • Տեղեկատվություն
    • Հաճախ տրվող հարցեր
    • Թափուր հաստիքներ
    • Կրթական ծրագրերի որոնում
    • Դիմորդներին
    • Ուսանողներին
  • ԵՊՀ-ի մասին
    • ԵՊՀ կառավարումը
    • ԵՊՀ խորհրդանիշները
© Երևանի պետական համալսարան 2025
Հասցե` ՀՀ, ք. Երևան, 0025, Ալեք Մանուկյան 1 (+37460) 710000 info@ysu.am