Կրթական մակարդակը՝
Մագիստրոս
Մասնագիտություն՝
022803.02.7 - Հայագիտություն
Մասնագիտացումը՝
022803.02.7 - Սփյուռքագիտություն
Շնորհվող որակավորումը՝
Հայագիտության մագիստրոս
Ծրագրի ուստարին՝
2024/2025
Ուսուցման ձևը՝
Առկա
Ուսումնառության լեզուն՝
Հայերեն
1. Ծրագրի ընդունելության չափանիշները/պահանջները
«Սփյուռքագիտությունբ» մասնագիտության շրջանակներում ընդունելությունն անցկացվում է բանավոր քննությամբ (ԵՊՀ առկա և հեռակա ուսուցմամբ մագիստրատուրայի ընդունելության կանոնակարգեր (վերահաստատվում են ամեն տարի):
2. Ծրագրի նպատակները
1. ուսանողներին տրամադրել Սփյուռքի և հարակից երևույթների վերաբերյալ ամբողջական գիտատեսական գիտելիքներ,
2. նրանց փոխանցել Հայկական Սփյուռքի պատմության և ներկայի հիմնախնդիրների վերաբերյալ խորքային իմացություններ,
3. նրանց տալ Հայկական Սփյուռքի կազմակերպակառուցվածքային վիճակի վերաբերյալ համակարգային գիտելիքներ,
4. նրանց հաղորդել համապատասխան գիտա-մեթոդական հմտություններ, որոնք ուսանողներին հնարավորություն կտան զբաղվելու հայկական և այլ սփյուռքների պատմության և արդի փուլի հիմնախնդիրների ուսումնասիրությամբ:
2. նրանց փոխանցել Հայկական Սփյուռքի պատմության և ներկայի հիմնախնդիրների վերաբերյալ խորքային իմացություններ,
3. նրանց տալ Հայկական Սփյուռքի կազմակերպակառուցվածքային վիճակի վերաբերյալ համակարգային գիտելիքներ,
4. նրանց հաղորդել համապատասխան գիտա-մեթոդական հմտություններ, որոնք ուսանողներին հնարավորություն կտան զբաղվելու հայկական և այլ սփյուռքների պատմության և արդի փուլի հիմնախնդիրների ուսումնասիրությամբ:
3. Ծրագրի կրթական վերջնարդյունքները
Այս ծրագրի ավարտին ուսանողն ունակ կլինի․
- Մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
- վերարտադրել ստացված գիտելիքները սփյուռքի և հարակից երևույթների վերաբերյալ,
- գիտակցել Սփյուռքագիտության միջգիտակարգային բնույթը և վերարտադրել Սփյուռքագիտության բլոկի գիտակարգերից յուրաքանչյուրի ընձեռած գիտելիքներն ու գիտատեսական մոտեցումները,
- սահմանել Սփյուռք երևույթը և դրան առնչվող հասկացությունները,
- ձևակերպել Սփյուռքի և նրան առնչվող երևույթների էությունները, ձևակերպել Սփյուռքի և նրան առնչվող երևույթների էությունները,
- ներկայացնել Սփյուռքագիտության արդիական հիմնախնդիրները, քննարկել Սփյուռք երևույթի ծագման օրինաչափությունները,
- քննարկել Սփյուռք երևույթի ծագման օրինաչափությունները,
- օտար լեզվով կարդալ, գրել, խոսել, լսելով հասկանալ բանավոր խոսքը,
- աշխատել տեքստի, գրաֆիկական օբյեկտների, աղյուսակների հետ:
- Գործնական մասնագիտական կարողություններ
- վերլուծել Սփյուռքի արդի փուլի զարգացումները,
- կանխատեսել Սփյուռքի որոշակի զարգացումներ,
- օգտագործել ստացված գիտելիքները Սփյուռքի վերաբերյալ հետազոտություններում,
- գնահատել Սփյուռքին առնչվող երևույթների առանձնահատկությունները,
- կիրառել համակարգային մոտեցում հայկական Սփյուռքը ամբողջապես ճանաչելու առումով,
- ցուցաբերել միջգիտակարգային մոտեցում Սփյուռքի ճանաչողության մեջ,
- համադրել և հակադրել հայկական Սփյուռքին առնչվող իրողությունները այլ սփյուռքերի համանման իրողություններին` մատնանշելով ընդհանրություններն ու առանձնահատկությունները,
- Ընդհանրական (փոխանցելի) կարողություններ
- համաբերել/միավորել տարբեր գիտակարգերի մեթոդական մոտեցումները և ընձեռած տվյալները Սփյուռքի կամ նրան առնչվող երևույթների առավել հիմնավոր ճանաչողության համար,
- ամփոփել Սփյուռքին առնչվող զարգացումների վերաբերյալ տեղեկատվությունը և կատարել հիմնավոր եզրահանգումներ,
- կատարել ընդհանրացումներ Սփյուռքին առնչվող մասնավոր երևույթների բնութագրերը հաշվի առնելով:
- տիրապետել օտար լեզվին այն ծավալով, որն անհրաժեշտ է մասնագիտական բնույթի տեղեկատվություն քաղելու օտարալեզու աղբյուրներից։
4. Գնահատման ձևերը
Ելնելով կրթական ծրագրի ուսումնական պլանով նախատեսված դասընթացների (ուսումնական մոդուլների) աշխատածավալից, պարապմունքի ձևից, դասավանդման մեթոդներից և հաշվի առնելով դասընթացի կարևորության աստիճանը ուսանողի մասնագիտական գիտելիքների և կարողությունների ձևավորման մեջ՝ դասընթացներն ըստ գնահատման ձևի բաժանվում են 4 խմբի՝
ա) եզրափակիչ գնահատումով,
բ) առանց եզրափակիչ գնահատման,
գ) առանց ընթացիկ քննությունների գնահատման,
դ) ստուգարքային
Ըստ այդմ՝ տվյալ դասընթացի գնահատման բաղադրիչները և դրանց հատկացվող միավորներն ընտրում է դասավանդող դասախոսը, և հաստատում է ամբիոնը։ Գնահատումների և քննությունների անցկացման ձևերը նշվում են տվյալ կրթական ծրագրի մասնագրում՝ դասընթացի համառոտագրում։
Ծրագրի ավարտին ուսանողները պաշտպանության են ներկայացնում ավարտական աշխատանք։
ա) եզրափակիչ գնահատումով,
բ) առանց եզրափակիչ գնահատման,
գ) առանց ընթացիկ քննությունների գնահատման,
դ) ստուգարքային
Ըստ այդմ՝ տվյալ դասընթացի գնահատման բաղադրիչները և դրանց հատկացվող միավորներն ընտրում է դասավանդող դասախոսը, և հաստատում է ամբիոնը։ Գնահատումների և քննությունների անցկացման ձևերը նշվում են տվյալ կրթական ծրագրի մասնագրում՝ դասընթացի համառոտագրում։
Ծրագրի ավարտին ուսանողները պաշտպանության են ներկայացնում ավարտական աշխատանք։
5. Շրջանավարտների ապագա կարիերայի հնարավորությունները
Սփյուռքագիտություն ծրագիրը ներմուծվել է նպատակային ձևով` ՀՀ սփյուռքի նախարարի և ԵՊՀ ռեկտորի փոխադարձ համաձայնությամբ` ոլորտը համապատասխան մասնագետներով ապահովելու նպատակով:
ՀՀ սփյուռքի, ԿԳ, ԱԳ նախարարությունները, ՀՀ ՏԿՆ միգրացիոն պետական ծառայությունը հանդիսանում են սփյուռքագետներին աշխատատեղ ապահովող հիմնական մարմինները: Այս մարմիններում նրանք կարող են կառուցել իրենց կարիերան երկար տարիների հեռանկարում: Վերջին տարիներին Սփյուռքագիտություն մագիստրոսական ծրագրի շրջանավարտներից 3-ը համալրել են ՀՀ սփյուռքի նախարարության աշխատակազմը:
Սփյուռքագետների համար աշխատատեղի հնարավորություն է նաև ԵՊՀ հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտը, որտեղ վերջերս ստեղծվել է Սփյուռքագիտական հետազոտությունների բաժին: Ինստիտուտում աշխատում է Սփյուռքագիտություն մագիստրոսական ծրագրի 2 շրջանավարտ:
Սփյուռքագետների համար աշխատանքի տեղավորման հնարավորություններ են ստեղծված նաև ԵՊՀ տարբեր ֆակուլտետներում և գիտական հանդեսների խմբագրություններում: Սփյուռքագիտության մագիստրոսներից մեկն այժմ համալրել է ԵՊՀ արևելագիտության ֆակուլտետի դասախոսական կազմը, իսկ մյուսը` «Բանբեր Երևանի համալսարանի» հանդեսի խմբագրությունը:
Հետաքրքրական է նաև այն, որ սփյուռքագետներով հետաքրքրված է նաև ՀՀ քաղաքացիական ծառայության խորհուրդը, որտեղ 2016 թ. աշխատանքի է ընդունվել Սփյուռքագիտություն մագիստրոսական ծրագրի շրջանավարտներից մեկը:
ՀՀ ԱԳՆ դիվանագիտական ակադեմիայում «Սփյուռքագիտություն» մասնագիտության ընդգրկումը հնարավորություն է ընձեռում սփյուռքագետներին` ՀՀ ԱԳՆ-ում աշխատանքի անցնելու համար:
Սփյուռքագետներին աշխատատեղերով ապահովող մյուս մարմինները դրանք սփյուռքի կազմակերպություններն են, որոնք շահագրգիռ են նման համագործակցությամբ, և դրանց հայաստանյան մասնաճյուղերն ու ծրագրերը: Սփյուռքագիտության մագիստրոսներից մեկը աշխատել է Համաշխարհային հայկական կոնգրեսի հայաստանյան գլխամասում:
Սփյուռքագետների համար երկարաժամկետ հետազոտական ծրագրերում աշխատանքի հնարավորություն է ընձեռում նաև «Գալուստ Կիւլպէնկեան» հիմնարկության հայկական համայնքների բաժանմունքի հետ ձեռք բերված պայմանավորվածությունը Սփյուռքում Սփյուռքագիտության մագիստրոսների ուժերով դաշտային հետազոտությունների ծրագիր իրականացնելու համար:
ՀՀ սփյուռքի, ԿԳ, ԱԳ նախարարությունները, ՀՀ ՏԿՆ միգրացիոն պետական ծառայությունը հանդիսանում են սփյուռքագետներին աշխատատեղ ապահովող հիմնական մարմինները: Այս մարմիններում նրանք կարող են կառուցել իրենց կարիերան երկար տարիների հեռանկարում: Վերջին տարիներին Սփյուռքագիտություն մագիստրոսական ծրագրի շրջանավարտներից 3-ը համալրել են ՀՀ սփյուռքի նախարարության աշխատակազմը:
Սփյուռքագետների համար աշխատատեղի հնարավորություն է նաև ԵՊՀ հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտը, որտեղ վերջերս ստեղծվել է Սփյուռքագիտական հետազոտությունների բաժին: Ինստիտուտում աշխատում է Սփյուռքագիտություն մագիստրոսական ծրագրի 2 շրջանավարտ:
Սփյուռքագետների համար աշխատանքի տեղավորման հնարավորություններ են ստեղծված նաև ԵՊՀ տարբեր ֆակուլտետներում և գիտական հանդեսների խմբագրություններում: Սփյուռքագիտության մագիստրոսներից մեկն այժմ համալրել է ԵՊՀ արևելագիտության ֆակուլտետի դասախոսական կազմը, իսկ մյուսը` «Բանբեր Երևանի համալսարանի» հանդեսի խմբագրությունը:
Հետաքրքրական է նաև այն, որ սփյուռքագետներով հետաքրքրված է նաև ՀՀ քաղաքացիական ծառայության խորհուրդը, որտեղ 2016 թ. աշխատանքի է ընդունվել Սփյուռքագիտություն մագիստրոսական ծրագրի շրջանավարտներից մեկը:
ՀՀ ԱԳՆ դիվանագիտական ակադեմիայում «Սփյուռքագիտություն» մասնագիտության ընդգրկումը հնարավորություն է ընձեռում սփյուռքագետներին` ՀՀ ԱԳՆ-ում աշխատանքի անցնելու համար:
Սփյուռքագետներին աշխատատեղերով ապահովող մյուս մարմինները դրանք սփյուռքի կազմակերպություններն են, որոնք շահագրգիռ են նման համագործակցությամբ, և դրանց հայաստանյան մասնաճյուղերն ու ծրագրերը: Սփյուռքագիտության մագիստրոսներից մեկը աշխատել է Համաշխարհային հայկական կոնգրեսի հայաստանյան գլխամասում:
Սփյուռքագետների համար երկարաժամկետ հետազոտական ծրագրերում աշխատանքի հնարավորություն է ընձեռում նաև «Գալուստ Կիւլպէնկեան» հիմնարկության հայկական համայնքների բաժանմունքի հետ ձեռք բերված պայմանավորվածությունը Սփյուռքում Սփյուռքագիտության մագիստրոսների ուժերով դաշտային հետազոտությունների ծրագիր իրականացնելու համար:
6. Ուսումնառության օժանդակության ռեսուրսները և ձևերը
Սահմանված վերջնարդյունքներն ապահովելու նպատակով դասընթացներից յուրաքանչյուրի առումով կցուցաբերվի տարբերակված մոտեցում` ընդհանուր առմամբ մագիստրանտներին փոխանցելով`
1. էլեկտրոնային օժանդակ նյութեր,
2. իրականցնելով լսարանային ցուցադրություններ,
3. կազմակերպելով քննարկումներ,
մտավարժանքներ:
1. էլեկտրոնային օժանդակ նյութեր,
2. իրականցնելով լսարանային ցուցադրություններ,
3. կազմակերպելով քննարկումներ,
մտավարժանքներ:
7. Կրթական չափորոշիչները կամ ծրագրային կողմնորոշիչները, որոնք օգտագործվել են ծրագիրը մշակելիս
Միակ բուհը ՀՀ-ում, որտեղ պատրաստվում են սփյուռքագիտության մագիստրոսներ, ԵՊՀ-ն է, ուստի ծրագիրը, նկատի ունենալով նրա մասնագիտության նաև միջազգային բնույթը, բարեփոխվել է հիմնականում միջազգային չափորոշիչների հիման վրա` հաշվի առնելով համապատասխան միջազգային կրթական ծրագրերը: Ըստ դրանց` որպես գիտության բնագավառ, սփյուռքագիտությունն ունի միջկրթանքային (միջգիտակարգային) բնույթ և առնչվում է գիտության տարբեր ճյուղերի` պատմագիտության, իրավագիտության, սոցիոլոգիայի, մշակութաբանության, լեզվաբանության, գրականագիտության, մարդաբանության, քաղաքագիտության և այլնի հետ։ Ծրագրի առարկայակազմը համալրվել է նոր դասընթացներով, որոնք կոչված են ուսանողների գիտելիքներն առավել բյուրեղացնելուն: Ծրագիրը մշակելիս որպես հիմք ընդունվել և օգտագործվել են ՀՀ որակավորումների ազգային շրջանակի 7-րդ աստիճանի համար ներկայացված բնութագրիչները, ԵՊՀ որակի ապահովման կենտրոնի կողմից պատրաստված «ԵՊՀ Կրթական ծրագրերի մշակման ղեկավար ձեռնարկ»-ը «Կրթական ծրագրի մասնագրի և դասընթացի նկարագրիչների լրացման ուղեցույց»-ը և այլ նյութեր:
8. Դասախոսական կազմին ներկայացվող պահանջները
Ընդհանրական կարողություններ
Դասավանդման/մանկավարժական
· Դասավանդվող դասընթացի կրթական նպատակների և խնդիրների հստակ սահմանում
· Դասընթացի աշխատանքային ծրագիրը կազմելու հմտություն
· Դասավանդման ինտերակտիվ մեթոդների իմացություն, ակտիվ ուսուցման տեխնիկաների կիրառման կարողություն
· Դասավանդվող առարկային առնչվող գիտական գիտելիքի ձևավորման հիմնական փուլերի վերաբերյալ հենքային իմացությունների տիրապետում և ներկայացում
· Դասընթացին մագիստրանտների մասնակցային ակտիվության խրախուսում, քննարկումների կազմակերպում և մոտիվացում
· Մագիստրանտների շրջանում ուսումնական գործընթացի նպատակ հանդիսացող մասնագիտական գիտելիքների, կարողությունների և աշխարհընկալման ձևավորում
· Պարբերաբար թեմատիկ բանավեճեր կազմակերպելու միջոցով մագիստրանտների շրջանում բանավեճային-քննական մտածողության զարգացման կարողություն
Հետազոտական
· Անհատական հետազոտական աշխատանքների իրականացնելու հմտությունների տիրապետում
· Պատմագիտական հետազոտությունների հիմնական տեսությունների և մեթոդների տիրապետում և կիրառում մասնագիտական հետազոտություններում
· Միջգիտակարգային մոտեցման սկզբունքների տիրապետում և կիրառում
· Անհատական և խմբային հետազոտական աշխատանքների կազմակերպման և վերլուծական հմտությունների ձևավորման կարողություն
· Դասավանդվող դասընթացի ուսումնասիրության առարկային առնչվող հիմնահարցերի և հետազոտության առաջնահերթությունների հստակ սահմանում և ձևակերպում
· Ուսումնագիտական համադրման մոտեցմամբ մագիստրանտների շրջանում տարբեր գիտակարգերին բնորոշ գիտելիքների ամրապնդմանը զուգահեռ ինքնուրույն աշխատանքներ կատարելուն միտված մեթոդաբանական ու կիրառական կարողությունների ձևավորման հմտությունների տիրապետում
Հաղորդակցման
· Դասընթացի ընթացքում և կրթագիտական բնույթի տրաբնույթ միջոցառումների ժամանակ ուսանողների ու մասնագետների հետ շփվելու և համագործակցության, զեկուցումներ ներկայացնելու, քննարկումներ և բանավեճեր անցկացնելու հմտություններ
· Լսարանի հետ բանավոր հաղորդակցվելու հմտություն
· Օտար լեզվի իմացություն (առնվազն անգլերենի B1 մակարդակին համապատասխան)
ՏՀՏ կիրառություն
· MS Office փաթեթի (Word, Excel, Power-Point) բազային գիտելիքների ապահովում
· Սոցիալական հարթակներից օգտվելու հմտություն
· Լսարանային ցուցադրությունների կազմակերպման հմտություններ
Մասնագիտական կարողություններ
· Սփյուռքագիտության հիմնահարցերի սահմանում, մասնագիտական գիտելիքների ու տվյալների համաբերում և հետազոտական աշխատանքների իրականացում
· Հայկական սփյուռքին առնչվող հենքային գիտելիքների տիրապետում, կիրառում և ներկայացում մասնագիտական դասընթացներում և հետազոտություններում
· Սփյուռքագիտական հիմնական տեսությունների և գիտակարգին բնորոշ մեթոդաբանության տիրապետում և կիրառում մասնագիտական դասընթացներում և հետազոտություններում
Ընդհանուր պահանջներ
Գիտական աստիճան
· Գիտական աստիճան և/կամ կոչում հասարակագիտական ոլորտում
Մանկավարժական փորձ
· Առնվազն 3 տարվա մանկավարժական աշխատանքի փորձ
· Վերջին 5 տարվա ընթացքում մասնագիտական որակավորման բարձրացման դասընթացներին մասնակցություն
· Վերջին 5 տարում առնվազն 3 գիտական հրատարակված հոդված ՀՀ ԲՈԿ-ի ցանկում ընդգրկված գիտական պարբերականներում
Դասավանդման/մանկավարժական
· Դասավանդվող դասընթացի կրթական նպատակների և խնդիրների հստակ սահմանում
· Դասընթացի աշխատանքային ծրագիրը կազմելու հմտություն
· Դասավանդման ինտերակտիվ մեթոդների իմացություն, ակտիվ ուսուցման տեխնիկաների կիրառման կարողություն
· Դասավանդվող առարկային առնչվող գիտական գիտելիքի ձևավորման հիմնական փուլերի վերաբերյալ հենքային իմացությունների տիրապետում և ներկայացում
· Դասընթացին մագիստրանտների մասնակցային ակտիվության խրախուսում, քննարկումների կազմակերպում և մոտիվացում
· Մագիստրանտների շրջանում ուսումնական գործընթացի նպատակ հանդիսացող մասնագիտական գիտելիքների, կարողությունների և աշխարհընկալման ձևավորում
· Պարբերաբար թեմատիկ բանավեճեր կազմակերպելու միջոցով մագիստրանտների շրջանում բանավեճային-քննական մտածողության զարգացման կարողություն
Հետազոտական
· Անհատական հետազոտական աշխատանքների իրականացնելու հմտությունների տիրապետում
· Պատմագիտական հետազոտությունների հիմնական տեսությունների և մեթոդների տիրապետում և կիրառում մասնագիտական հետազոտություններում
· Միջգիտակարգային մոտեցման սկզբունքների տիրապետում և կիրառում
· Անհատական և խմբային հետազոտական աշխատանքների կազմակերպման և վերլուծական հմտությունների ձևավորման կարողություն
· Դասավանդվող դասընթացի ուսումնասիրության առարկային առնչվող հիմնահարցերի և հետազոտության առաջնահերթությունների հստակ սահմանում և ձևակերպում
· Ուսումնագիտական համադրման մոտեցմամբ մագիստրանտների շրջանում տարբեր գիտակարգերին բնորոշ գիտելիքների ամրապնդմանը զուգահեռ ինքնուրույն աշխատանքներ կատարելուն միտված մեթոդաբանական ու կիրառական կարողությունների ձևավորման հմտությունների տիրապետում
Հաղորդակցման
· Դասընթացի ընթացքում և կրթագիտական բնույթի տրաբնույթ միջոցառումների ժամանակ ուսանողների ու մասնագետների հետ շփվելու և համագործակցության, զեկուցումներ ներկայացնելու, քննարկումներ և բանավեճեր անցկացնելու հմտություններ
· Լսարանի հետ բանավոր հաղորդակցվելու հմտություն
· Օտար լեզվի իմացություն (առնվազն անգլերենի B1 մակարդակին համապատասխան)
ՏՀՏ կիրառություն
· MS Office փաթեթի (Word, Excel, Power-Point) բազային գիտելիքների ապահովում
· Սոցիալական հարթակներից օգտվելու հմտություն
· Լսարանային ցուցադրությունների կազմակերպման հմտություններ
Մասնագիտական կարողություններ
· Սփյուռքագիտության հիմնահարցերի սահմանում, մասնագիտական գիտելիքների ու տվյալների համաբերում և հետազոտական աշխատանքների իրականացում
· Հայկական սփյուռքին առնչվող հենքային գիտելիքների տիրապետում, կիրառում և ներկայացում մասնագիտական դասընթացներում և հետազոտություններում
· Սփյուռքագիտական հիմնական տեսությունների և գիտակարգին բնորոշ մեթոդաբանության տիրապետում և կիրառում մասնագիտական դասընթացներում և հետազոտություններում
Ընդհանուր պահանջներ
Գիտական աստիճան
· Գիտական աստիճան և/կամ կոչում հասարակագիտական ոլորտում
Մանկավարժական փորձ
· Առնվազն 3 տարվա մանկավարժական աշխատանքի փորձ
· Վերջին 5 տարվա ընթացքում մասնագիտական որակավորման բարձրացման դասընթացներին մասնակցություն
· Վերջին 5 տարում առնվազն 3 գիտական հրատարակված հոդված ՀՀ ԲՈԿ-ի ցանկում ընդգրկված գիտական պարբերականներում
