ԵՊՀ գիտաշխատողը հետազոտում է հակաբիոտիկների նկատմամբ կայունության հաղթահարման ուղիները

Նաիրա Սահակյանը ներկայացրել է «Բուսական ֆլավոնոիդների հակաբիոտիկ ակտիվությունը և դրանց կիրառման հնարավորությունները. համապարփակ ուսուﬓասիրություն in vitro և in silico հետազոտության ﬕջոցով» վերտառությամբ նախագիծը՝ ընդգծելով, որ դրա իրագործումը Առողջապահության միջազգային կազմակերպության ներկայիս առաջնահերթությունների շարքում է:

Բակտերիային վարակների և քաղցկեղի միջև կապի ըմբռնման կարևորությունը

Հակաբիոտիկների նկատմամբ կայունության ձևավորումն անարդյունավետ է դարձրել առողջական խնդիրների կարգավորման ավանդական մոտեցումները։ Բացի դրանից՝ բակտերիային վարակների և քաղցկեղի միջև կապի ըմբռնումը չափազանց կարևոր է քաղցկեղով հիվանդների՝ հակաբիոտիկակայուն պաթոգեններով պայմանավորված մահացության զգալի աճի պատճառով: Խնդիրն ավելի է բարդանում քաղցկեղի քիմիաթերապիայի ընթացքում աղիքային միկրոֆլորայում մուտացիաների քանակի ավելացման պայմաններում: Դա հանգեցնում է հակաբիոտիկների նկատմամբ կայուն բակտերիաների շտամների ձևավորմանը: Այս առումով կարևոր է հակամանրէային և հակաքաղցկեղային ազդեցությամբ նոր միացությունների ուսումնասիրումը, ինչպես նաև ռազմավարությունների մշակումը: 

Հակաբիոտիկների նկատմամբ կայունության հաղթահարումը նաև ուռուցքային բջիջներում

Հայտնի է, որ բուսական ֆենոլիկներն ի վիճակի են հաղթահարելու հակաբիոտիկների նկատմամբ կայունության խնդիրը թե՛ բակտերիային, թե՛ ուռուցքային բջիջներում՝ բարձրացնելով արդեն հայտնի պատրաստուկների թերապևտիկ ազդեցությունները: Առաջարկվող նախագծով հետազոտվելու են տարբեր բույսերի նյութափոխանակության բնութագրերը և այնպիսի մեխանիզմներ, որոնց հիմքում ընկած են դրանցից ստացված էքստրակտների կամ առանձին ֆլավոնոիդների հակաբիոտիկ և հակաբիոտիկ-մոդուլացնող ազդեցությունները:

Որպես թեստային համակարգեր կիրառվելու են մի շարք բակտերիաներ և բջջային գծեր (ինչպես քաղցկեղային, այնպես էլ նորմալ), ներառյալ՝ հակաբիոտիկների նկատմամբ կայուն ձևերը: Ֆիզիոլոգիապես ակտիվ միացությունների ազդեցության մեխանիզմները պարզաբանելու համար կկիրառվեն բազմաթիվ in vitro (փորձարարական պայմաններում) և in silico (IT տեխնոլոգիաների կիրառմամբ) կենսաքիմիական մոտեցումներ:

Գիտական նախագծում երիտասարդների ներգրավվածությունը՝ սահուն սերնդափոխության միջոց

Ուսումնասիրությունները կատարվելու են ԵՊՀ կենսաբանության գիտահետազոտական լաբորատորիաներում և տևելու են շուրջ երեք տարի: Հետազոտական խմբում ընդգրկված են ասպիրանտներ, բակալավրիատի տարբեր կուրսերի ուսանողներ: Ասպիրանտները տեղական և միջազգային դրամաշնորհների շրջանակում վերապատրաստվել են եվրոպական տարբեր գիտահետազոտական կազմակերպություններում՝ ձեռք բերելով նոր հմտություններ և մասնագիտական կարողություններ:

Գիտական արդյունքից զատ՝ ակնկալվում է, որ երիտասարդների ընդգրկվածությունը կնպաստի սահուն սերնդափոխությանն ու նոր թափ կհաղորդի իրականացվող դրամաշնորհի ընթացքին: Նախատեսվում է ապահովել երիտասարդ մասնագետների մասնակցությունը միջազգային տարբեր գիտաժողովների: Այդ նպատակով կկատարվեն համապատասխան աշխատանքներ արտերկրում նրանց վերապատրաստման համար լրացուցիչ միջոցներ ձեռք բերելու ուղղությամբ:

Նախագծի շրջանակում կատարվող հետազոտական աշխատանքներում ընդգրկված է նաև Սան Դիեգոյի համալսարանի պրոֆեսոր Ռուբեն Աբագյանը՝ իբրև գիտական խորհրդատու: Նրա հետազոտությունը վերաբերում է կառուցվածքի հիման վրա դեղերի հայտնաբերման և օպտիմալացման նոր տեխնոլոգիաների զարգացմանը՝ թիրախների հայտնաբերման կառուցվածքային համակարգերի կենսաբանության և սպիտակուցների մոդելավորման համար: 

Գրախոսվող ամսագրերում հրապարակված հոդվածները՝ վստահության գրավական

Թեմայի ընտրությունը պայմանավորված էր նաև այն հանգամանքով, որ երկար տարիների ընթացքում մեր լաբորատորիայի հետազոտական աշխատանքների արդյունքում բավականաչափ տեղեկություն է կուտակվել բուսական ֆենոլներով տարբեր օրգանիզմներում բջջային գործընթացների օքսիդավերականգնողական կարգավորումների վերաբերյալ: Մեր խմբի անդամների համահեղինակությամբ տպագրվել են մոտ հինգ տասնյակ գիտական հոդվածներ տեղական և միջազգային գրախոսվող ամսագրերում:  Այս հանգամանքը կարևոր տեղեկության ձեռքբերման  տեսանկյունից վստահություն է հաղորդում մեր հետազոտությունների հետագա ընթացքին: 

Նշենք, որ  ՀՀ ԿԳՄՍՆ «Կին ղեկավարների առաջխաղացմանն ուղղված ծրագիր-2024» մրցույթում հաղթող են ճանաչվել ԵՊՀ տասներկու կին հետազոտողների ներկայացրած նախագծեր: