«ԷԼԻՖ ՇԱՖԱՔԸ, ԵՐԲ ԻՄԱՑԱՎ, ՈՐ ՀԱՅ ԵՄ, ՓԱԹԱԹՎԵՑ ԻՆՁ ԵՎ ԳԻՐՔՍ ՄԱԿԱԳՐԵՑ՝ ՍԻՐՈՎ՝ ԼԱՈՒՐԱՅԻՆ «SISTERHOOD»». ԼԱՈՒՐԱ ՍԻՄՈՆՅԱՆ

Համեմատել մեր և արևմտյան կրթական համակարգերը միգուցե այդքան էլ ճիշտ չի լինի:  Դրանք շատ տարբեր են, և այդ տարբերությունն ունի բազմաթիվ օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ պատճառներ:

Միայն կարող եմ ասել, որ երբ ես Մեծ Բրիտանիա ժամանեցի, իմ ակնկալիքներն ավելի շատ էին, քան այն, ինչ տեսա իրականում:

Ես այնտեղ հասկացա, որ կրթությունը բիզնես է դարձել ամբողջ աշխարհում: Եվ այս խնդիրը միայն մեզ չէ, որ վերաբերում է: Բայց  այն կրթությունը, որը դու ստանում ես այնտեղ, քեզ տալիս է ինքնադրսևորվելու բոլոր հնարավորությունները, ինչպես նաև զարգացնում է քո ակադեմիական փորձառությունը:

Այն ռեսուրսներն ու նյութերը, որ քեզ տրամադրում է համալսարանը, քեզ ստիպում են լիարժեք ուսանող զգալ: Գրադարանները 24 ժամ հասանելի են: Չկա մի գիրք կամ մի նյութ, որ չկարողանայիր գտնել: Կարելի է ասել, որ ես քնել եմ գրադարաններում: Անգամ համակարգիչ վերցնելու կարիք չկար: Սրանք, թերևս, յուրաքանչյուր ուսանողի համար կարևոր գործոններ էին:

Բուհն ու աշխատաշուկան քայլում են միևնույն ուղղությամբ  բրիտանական կրթական համակարգում:Դա  ինձ օգնել է ուսումնական գործընթացին ավելի մեծ հաճույքով վերաբերել: Ուսանողը հնարավորություն ունի ինչպես գիտելիքներ ձեռք բերելու,  այնպես էլ այդ գիտելիքները գործնականում կիրառելու:

Հետաքրքրական էր, որ ամեն դասաժամին մենք ունենում էինք հատուկ հյուրեր, որոնք պետական ատյաններում կարևոր գործառույթներ են իրականացրել կամ իրականացնում են: Նրանք  մեզ փոխանցում էին իրենց գիտելիքները և փորձը: Այդ քննարկումների միջոցով ինձ համար  հստակ դարձավ, որ պետական կառավարումը հաջողությամբ իրականացնելու  համար անհրաժեշտ է, որ մասնագետներն ունենան նաև  ակադեմիական հիմք: Այդպես ուսանողը հնարավորություն ունի քննարկելու, թե ինչպես են արդեն հայտնի տեսություններն աշխատում գործնականում, ինչպիսի առավելություններ, թերություններ ունեն:

Մեզ մոտ, կարծես թե, այդ կապը խաթարված է և հստակ չի աշխատում:

Ուսանողների քննադատական մտածողությունը քաջալերվում էր: Ես իմ ուսումնասիրությունների շրջանակում անդրադարձել եմ նաև ՄԱԿ-ի ԱԽ-ի 1325 բանաձևին և պետք է նշեմ, որ բարձր գնահատականով խրախուսվում էին այն ուսանողները, որոնք կարողանում էին իրենց ուսումնասիրության թեման համակողմանի ներկայացնել, վերլուծել նրա ուժեղ և թույլ կողմերը:

Բազմաթիվ և բազմատեսակ քննարկումների առկայությունն ինձ համար նույնպես նոր մշակույթ էր:  Այդ քննարկումների նախաձեռնողները հիմնականում դասախոսներն էին, որոնց ժամանակ  հրավիրվում էին փորձագետներ՝ խոսելու տվյալ ոլորտում առկա արդիական մարտահրավերների ու հիմնահարցերի մասին:

Հայաստանում դասախոսն է պահանջատեր, այնտեղ՝ ուսանողը: Ոչ մեկը քեզնից չէր պահանջում դասի նստել, չբացակայել, պատասխանել: Մյուս կողմից պատասխանատու ուսանողն ամենալավ բանն է, որ կարող է ունենալ յուրաքանչյուր բուհ: Ուսանողն ինքը պետք է շահագրգռված լինի, որ իր ուսումնական գործընթացը որակյալ և արդյունավետ կազմակերպվի: Սա արդեն ոչ թե կրթական համակարգի, այլ մտածողության խնդիր է:

Երբ աշխարհահռչակ պրոֆեսոր Ամարտյա Սենի հետ հանդիպման ժամանակ պատմեցի, որ մենք Հայաստանում՝ մասնավորապես ԵՊՀ-ում,  իր հայտնի՝ «Զարգացումը`որպես ազատություն»  գիրքն ենք ուսումնասիրել, վերջինս զարմացել էր ու չէր հավատում, որ  գիրքն ակադեմիական մոտեցմամբ ուսումնասիրվում է նաև Հայաստանում:  Իր այն տեսությունը, որ ցանկացած ոլորտում զարգացման և  առաջընթացի համար ազատություն է հարկավոր, իսկական հեղաշրջում էր գիտության մեջ:

Չեմ կարող ասել, որ Էլիֆ Շաֆաքի ստեղծագործություններին շատ լավ ծանոթ էի: Փոխարենն ունեի մի ընկերուհի, որը Լոնդոնի գրախանութներում փնտրում էր «Ստամբուլի բիճը» գիրքը: Հետո, երբ ես սկսեցի  ուսումնասիրել գրքի պատմությունը, իմացա, որ այն եզակի «դեպքերից» է, քանի որ Թուրքիայում դատական  գործընթացների միջով է անցել: Գրքում խոսվում է Թուրքիայում արգելված թեմաներից մեկի՝ Հայոց ցեղասպանության մասին:  Ինքը՝ հեղինակը, հանդիպման ժամանակ նշում էր, որ ոչ թե իրեն, այլ գիրքն են դատել:

Աննկարագրելի տպավորված էի, երբ Էլիֆ Շաֆաքի հետ հանդիպման վերջում նա իմացավ, որ հայ եմ, փաթաթվեց ինձ և գիրքս մակագրեց՝ սիրով՝ Լաուրային «sisterhood»:

Անի Պողոսյան