Գենոմիկա և բժշկական բջջագենետիկա

Մագիստրոսական ծրագիր

Ուսումնական պլան

Կրթական մակարդակը՝
Մագիստրոս
Մասնագիտություն՝
051101.15.7 - Կենսաբանություն
Մասնագիտացումը՝
051101.15.7 - Գենոմիկա և բժշկական բջջագենետիկա
Շնորհվող որակավորումը՝
Կենսաբանության մագիստրոս
Ծրագրի ուստարին՝
2024/2025
Ուսուցման ձևը՝
Առկա
Ուսումնառության լեզուն՝
Հայերեն

Ընդհանուր կրթական կառուցամաս

Ամբիոնի կոդը Պարտադիր դասընթացի անվանումը Կրեդիտներ
1-ին
2 ժամ/շաբ.
գործ. - 2 ժամ/շաբ
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
0309/Մ01
1. Դասընթացի նպատակ
· ձևավորել պատկերացում տվյալների հենքերի և WEB - կայքերի մասին,
· սովորեցնել աշխատել տվյալների հենքերի հետ ACCESS համակարգիօգնությամբ,
· սովորեցնել աշխատել WEB - կայքերի հետ` հիպերտեքստերի նշադրման
HTML լեզվի օգնությամբ:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
· հասկանալու հենքի դերը իր մասնագիտությունում,
· իմանալու ինտերնետային կայքերի ստեղծման սկզբունքները,
· իմանալու տվյալների հենքերի ղեկավարման ACCESS համակարգը և հիպերտեքստերի նշադրման HTML լեզու։
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· ACCESS-ով ստեղծելու և օգտագործելու տվյալների հենքեր,
· HTML-ով ստեղծելու ինտերնետային կայք և տեղադրելու ինտերնետում։
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
· օգտագործելու կրթության և գիտության ոլորտում ժամանակակից տեղեկատվական տեխնոլոգիաները:
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· ձևավորել պատկերացում տվյալների հենքերի և WEB - կայքերի մասին,
· սովորեցնել աշխատել տվյալների հենքերի հետ ACCESS համակարգիօգնությամբ,
· սովորեցնել աշխատել WEB - կայքերի հետ` հիպերտեքստերի նշադրման
HTML լեզվի օգնությամբ:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· նախագծային մեթոդ
· համագործակցային ուսուցում։
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Դասընթացը ավարտվում է ստուգարքով, որն իրականացվում է համակարգչի միջոցով:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Sarwandi & Cyber Creative, Jago Microsoft Access 2016 , Jakarta, 2017.
  • Elizabeth Castro, Bruce Hyslop, HTML and CSS: Visual QuickStart Guide / Edition 8. //Peachpit Press, 2013, 576 p.
  • Фримен Эрик, Изучаем HTML, XHTML u CSS, 2015.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
· ACCESS համակարգ։
· HTML լեզու։
1-ին կիսամյակ
2 ժամ/շաբ.
Դաս. - 1 ժամ/շաբ, գործ. - 1 ժամ/շաբ
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
0709/Մ02
1. Դասընթացի նպատակ
· ձևավորել հետազոտական գործունեության էությանը և առանձնահատկություններին, հետազոտությունների ծրագրերին և դրանց մշակմանը, տարբեր բնույթի հետազոտությունների նպատակներին և խնդիրներին, դրանց հիմնավորմանը և ձևակերպմանը վերաբերող պատշաճ գիտելիքներ,
· հաղորդել հետազոտությունների դասակարգմանը և տեսակներին, ինչպես նաև մեթոդներին,արդյունքների մշակման և ներկայացման, կենսաչափման սկզբունքների, քանակական արդյունքների վիճակագրական մշակման, ալգորիթմերին և ծրագրերին, չափանիշներին, մետավերլուծութան վերաբերող մասնագիտական պատշաճ գիտելիքներ,
· ձևավորել հետազոտությունների արդյունքների հավաստիության, եզրահանգման և արդյունքների նշանակության, կենդանի օրգանիզմների ընտրության, դրանց պահպանման, խնամքին, կենսաբանական մոդելներին ասպեկտներին առնչվող պատշաճ, հիմնարար և համակարգված պատկերացում։
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
· նկարագրելու անհատական և խմբակային (համալիր), նախաձեռնող և պատվիրված հետազոտությունների առանձնահատկությունները,
· ներկայացնելու ռեֆերատի, թեզիսի, հոդվածի, զեկուցման, հաշվետվության և այլ տիպի գիտական տեղեկատվության մշակման եղանակները,
· լուսաբանելու հետազոտությունների առանձնահատկությունները կենսաբանության և բժշկագիտության մեջ:
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· իրականացնելու հետազոտությունների պլանավորմում՝ հիմնավորում, պատենտա-տեղեկատվական վերլուծություն,
· կիրառելու մեթոդների ընտրության, դրական և բացասական ստուգիչների, ճշգրիտ տվյալների և դրանց վերարտադրության սկզբունքները,
· օգտագործելու որակական և քանակական, վերլուծական և համեմատական մեթոդներ:
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
· համակողմանի վերլուծելու փորձնական արդյունքները և տեսական նյութը
· պատրաստելու հետազոտությունների արդյունքների ներկայացմամբ զեկուցումնր:

3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· ձևավորել հետազոտական գործունեության էությանը և առանձնահատկություններին, հետազոտությունների ծրագրերին և դրանց մշակմանը, տարբեր բնույթի հետազոտությունների նպատակներին և խնդիրներին, դրանց հիմնավորմանը և ձևակերպմանը վերաբերող պատշաճ գիտելիքներ,
· հաղորդել հետազոտությունների դասակարգմանը և տեսակներին, ինչպես նաև մեթոդներին,արդյունքների մշակման և ներկայացման, կենսաչափման սկզբունքների, քանակական արդյունքների վիճակագրական մշակման, ալգորիթմերին և ծրագրերին, չափանիշներին, մետավերլուծութան վերաբերող մասնագիտական պատշաճ գիտելիքներ,
· ձևավորել հետազոտությունների արդյունքների հավաստիության, եզրահանգման և արդյունքների նշանակության, կենդանի օրգանիզմների ընտրության, դրանց պահպանման, խնամքին, կենսաբանական մոդելներին ասպեկտներին առնչվող պատշաճ, հիմնարար և համակարգված պատկերացում։
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· ուսուցանող (բաց հարցերով քննարկում.ինքնագնահատում և փոխադարձ գնահատում, ռեֆերատ/էսսեների և նախագծերի պատրաստում, անհատական և խմբակային առաջադրանքներ) և միավորային գնահատում,
· ներմուծական և ավանդական դասախոսություններ, քննարկումներ տեղում, ինտերակտիվ զրույց,
· անհատական խորհրդատվություն, ինքնուրույն ուսման ավելի ընդլայնված, խոր վերլուծության և աջակցության հնարավորության տրամադրում,
· ինքնուրույն աշխատանքների և դրվագների ցուցադրմամբ զեկուցում-սեմինարների հանձնարարում:

5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
· 1-ին ստուգում - 4 միավոր,
· 2-րդ ստուգում- 5 միավոր,
· ինքնուրույն աշխատանք - 8 միավոր,
· մասնակցություն - 3 միավոր:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Меледина Т.В., Данина М.М. (2015) Методы планирования и обработки результатов научных исследований. Учебн. пособие, С-Петербург: Ун-т ИТМО, ИХиБТ, 110 с.
  • Сидняев Н.И. (2015) Теория планирования эксперимента и анализ статистических данных, Юрайт, 495 c.
  • Creswell, J.W. (2008). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research (3rd). Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
  • Marczyk G., DeMatteo D., Festinger D. (2005) Essentials of Research Design and Methodology John Wiley & Sons, Inc., Hoboken, New Jersey.
  • Montgomery, D. (2013). Design and analysis of experiments (8th ed.). Hoboken, NJ: John Wiley & Sons, Inc.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
· Ներածություն։
· Հետազոտական գործունեության էությունը և առանձնահատկությունները։
· Հետազոտությունների ծրագրեր և դրանց մշակում։
· Հետազոտությունների տարբեր բնույթը։
· Հետազոտությունների նպատակները և խնդիրները, դրանց հիմնավորումը և ձևակերպումը։ Գիտական տեղեկատվությունը (ռեֆերատ, թեզիս, հոդված, զեկուցում, մենագրություն, ձեռնարկ, ատենախոսություն, հաշվետվություն և այլն), դրա մշակման եղանակները։
· Ուսանողների ինքնուրույն աշխատանքը, ձևերը և տեսակները։
· Հետազոտությունների պլանավորմում՝ հիմնավորում, պատենտա-տեղեկատվական վերլուծություն, օրացուցային ծրագիր, նյութական բազա (սարքավորումներ), ֆինանսավորման ծավալ, մասնագիտական կադրային ապահովում։
· Փորձերի պլանավորման համառոտ պատմությունը, տեսությունը և փուլերը։
· Հետազոտությունների մեթոդներ։
· Հետազոտությունների առանձնահատկությունները կենսաբանության և բժշկագիտության մեջ։ Կենդանի օրգանիզմների ընտրությունը, դրանց պահպանումը և խնամքը։
· Կենսաբանական մոդելներ։
1-ին կիսամյակ
2 ժամ/շաբ.
Գործ.-2 ժամ/շաբ
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
1602/Մ03
1. Դասընթացի նպատակ
· ընդհանուր անգլերենի (General English) հիմնական լեզվական հմտությունների զարգացում,
· մասնագիտական անգլերենի (Professional English) հիմունքների ներմուծում,
· հիմնական մասնագիտական բառապաշարի, այնուհետև մասնագիտական տերմինների ներմուծում և ուսուցում,
· մասնագիտական ընթերցանության տիրույթում գլխավոր և աջակցող մտքերի տարբերակում և թարգմանություն։
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա . մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
· բացատրելու անգլերենի քերականության հիմունքները և ճիշտ կիրառել քերականական կառույցները,
· ներկայացնլու մասնագիտական բառային ֆոնդի հիմնական հասկացությունները։
բ . գործնական մասնագիտական կարողություններ
· կիրառելու գրավոր խոսքի հիմնական հմտությունները,
· հաղորդակցվելու ընդհանուր և մասնագիտական թեմաներով՝ կիրառելով բանավորխոսքի հիմնական հմտությունները։
գ . ընդհանրական /փոխանցելի/ կարողությունները
· օգտվելու մասնագիտությանն առնչվող տեղեկատվական աղբյուրներից։

3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· ընդհանուր անգլերենի (General English) հիմնական լեզվական հմտությունների զարգացում,
· մասնագիտական անգլերենի (Professional English) հիմունքների ներմուծում,
· հիմնական մասնագիտական բառապաշարի, այնուհետև մասնագիտական տերմինների ներմուծում և ուսուցում,
· մասնագիտական ընթերցանության տիրույթում գլխավոր և աջակցող մտքերի տարբերակում և թարգմանություն։
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· գործնական պարապմունք դասախոսի ղեկավարությամբ,
· անհատական և խմբային աշխատանք,
· անհատական և խմբային հաղորդակցական առաջադրանք,
· ինքնուրույն աշխատանք:
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Դասընթացը ավարտվում է ստուգարքով, որն իրականացվում է ընթացիկ գրավոր աշխատանքով և բանավոր ստուգմամբ (մասնագիտական տեքստի ընթերցում, թարգմանություն և վերարտադրում)։
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Apresyan M., Bagiryan D. “Masteeing English for Biologists’’.
  • Murray Broomberg “504 Absolutely Essential words”.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
· Անգլերենի քերականական կառույցները:
· Ընդհանուր բառապաշարի զարգացում:
· Մասնագիտական անգլերենի հիմնական բառապաշարը:
· Մմասնագիտական անգլերեն լեզվով գրավոր և բանավոր տեքստերի տեսակների ներմուծում:
1-ին կիսամյակ
2 ժամ/ շաբ.
Գործ. - 2 ժամ/շաբ
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
1604/ Մ03
1. Դասընթացի նպատակ
·· տալ նախնական գիտելիքներ գերմաներեն լեզվի հնչյունաբանության, քերականության և բառագիտության բնագավառներում,
· զարգացնել լեզվական բոլոր հմտությունները (կարդալ-հասկանալ-վերարտադրել, լսել-հասկանալ-վերարտադրել, խոսել, գրել),
· ձևավորել մասնագիտական լեզվի բառապաշարի, քերականական և ոճաբանական յուրահատկությունների վերաբերյալ գիտելիքները,
· ստեղծել անհրաժեշտ հիմք տվյալ լեզվի ուսումնասիրության հաջորդ փուլերի համար:

2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
· կազմելու մենախոսական և երկխոսական մասնագիտական և ընդհանուր հաղորդակցական տեքստեր ճիշտ հնչերանգով,
· տարբերելու մայրենի և ուսումնասիրվող օտար լեզվի անհամապատասխանությունները, հասկանալու երկու լեզուներում դրանց փոխադրման միջոցները,
· ճիշտ օգտագործելու ուսումնասիրվող լեզվի ժողովրդի մշակույթին բնորոշ հաղորդակցման, բարեկիրթ խոսքի կաղապարներն ու վարքի նորմերը,
· ճիշտ օգտագործելու ուսումնասիրվող լեզվի բառակազմական հիմնական կաղապարների ու միջոցների գործածման ձևերը,
· ընդլայնելու թեմատիկ բառապաշարը:
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· ճիշտ կազմելու գերմաներենին բնորոշ ձևաբանական և քերականական կաղապարները,
· համապատասխան ձևով գործադրելու ձեռք բերած թեմատիկ բառապաշարը,
· կազմելու երկխոսություններ, գրելու փոխադրություններ,
· թարգմանելու մասնագիտական տեքստեր,
· հանպատրաստից մասնակցելու երկխոսության՝ իրեն հետաքրքրող տեղեկություններ ստանալու նպատակով:
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
· վերլուծելու գերմաներենի կառուցվածքային կաղապարներն ու հարացուցային ձևերը,
· գործնականում կիրառելու թեմատիկ բառապաշարը,
· արդյունավետ օգտվելու տեղեկատվական տարբեր աղբյուրներից (ներառյալ ինտերնետային) տեղեկատվություն քաղելու, քննադատաբար վերլուծելու և ներկայացնելու նպատակով,
· գիտակցելու օտար լեզվի իմացության կարևորությունը ուսման, ինքնակրթության ու ինքնակատարելագործման մեջ, կիրառության արդյունավետությունը առօրյա կյանքում և միջանձնային ու միջմշակութային հաղորդակցման մեջ և ձգտի հարստացնելու իր իմացությունը:
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
·· տալ նախնական գիտելիքներ գերմաներեն լեզվի հնչյունաբանության, քերականության և բառագիտության բնագավառներում,
· զարգացնել լեզվական բոլոր հմտությունները (կարդալ-հասկանալ-վերարտադրել, լսել-հասկանալ-վերարտադրել, խոսել, գրել),
· ձևավորել մասնագիտական լեզվի բառապաշարի, քերականական և ոճաբանական յուրահատկությունների վերաբերյալ գիտելիքները,
· ստեղծել անհրաժեշտ հիմք տվյալ լեզվի ուսումնասիրության հաջորդ փուլերի համար:

4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· գործնական պարապմունք դասախոսի ղեկավարությամբ,
· անհատական և խմբային աշխատանք,
· ինքնուրույն աշխատանք,
· բանավոր ներկայացում/ պրեզենտացիա (անհատական ինքնուրույն նախագծի իրականացում),
· գրավոր և բանավոր ստուգում/ հարցում,
· իրավիճակային խնդիրների քննարկում:

5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Դասընթացն ավարտվում է ստուգարքով, որն անցկացվում է բանավոր՝ նախօրոք տրված հարցաշարով:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • DaF kompakt neu A1 - B1. Klett Verlag Stuttgart, 2016.
  • Смирнова Н.М., Зубовская Н.К. Немецкий язык для студентов-биологов. Deutsch für Biologiestudenten. Пособие для студентов биол. фак. Минск: БГУ, 2012, с.139.
  • Dreyer,R. Schmitt. Lehr - und Übungsbuch der deutschen Grammatik. München: Max Hueber Verlag für Deutsch, 2001, с.320.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
· Քերականություն. հիմնական ձևաբանական և շարահյուսական կառույցներն ու տիպերը, նրանց առանձնահատկությունները խոսքում և մասնագիտական ոլորտում:
· Տվյալ ոլորտի մասնագիտական լեզվի բառապաշարային, քերականական և ոճաբանական յուրահատկությունները:
· Մասնագիտական տեքստերի վերլուծությունը և դրանց իրացումը գերմաներենով /գրավոր ու բանավոր/:
1-ին կիսամյակ
2 ժամ/շաբ.
Գործ.-2 ժամ/շաբ
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
1608/Մ03
1. Դասընթացի նպատակ
· ձևավորել ֆրանսերեն հնչյունները արտաբերելու և ընթերցելու հմտություններ,
· ձևավորել ծրագրով նախատեսված ձևաբանական, շարահյուսական և բառային հմտություններ,
· ձևավորել յուրացված բառային և քերականական նյութի հիման վրա հաղորդա հա­ղոր­դակ­ցութ­յան հա­մար անհ­րա­ժեշտ բա­նա­վոր և գ­րա­վոր խոս­քի հմտություններ:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
· սահմանելու ֆրանսերենի արտասանական կանոնները,
· ներկայացնելու ֆրանսերենի քերակականական կանոնները,
· վերարտադրելու պարզ տեքստեր։
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· արտաբերելու ֆրանսերեն հնչյունները, կարդալ պարզ տեքստեր,
· կիրառելու քերականական կանոնները բանավոր խոսքում,
· ծրագրային լեզվական նյութի շրջանակներում ծավալելու զրույց և արտահայտելու կարծիք,
· գրավոր և բանավոր թարգմանելու պարզ տեքստեր,
· գրելու բացիկներ, կարճ նամակներ ու հաղորդագրություններ,
· կարողանալու ըմբռնել, հասկանալու բառեր և պարզ նախադասություններ,
· ձևակերպելու պարզ հարցեր և արտահայտել պարզ մտքեր։
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· ձևավորել ֆրանսերեն հնչյունները արտաբերելու և ընթերցելու հմտություններ,
· ձևավորել ծրագրով նախատեսված ձևաբանական, շարահյուսական և բառային հմտություններ,
· ձևավորել յուրացված բառային և քերականական նյութի հիման վրա հաղորդա հա­ղոր­դակ­ցութ­յան հա­մար անհ­րա­ժեշտ բա­նա­վոր և գ­րա­վոր խոս­քի հմտություններ:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· գործնական պարապմունք դասախոսի ղեկավարությամբ,
· անհատական և խմբային աշխատանք,
· աանհատական ինքնուրույն նախագծերի իրականացում,
· գրավոր և բանավոր ստուգում/ հարցում:
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Դասընթացը ավարտվում է ստուգարքով, որն իրականացվում է ընթացիկ գրավոր աշխատանքով և բանավոր ստուգմամբ։
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Grammaire progressive du français, niveau débutant. M.Grégoire, CLE international, Paris, 2007.
  • Manuel de français. И.Н Попова, Ж.А. Казакова, Г.М.Ковальчук, Москва, Высшая школа 2005.
  • Vite et bien 1, A1/A2 Claire Miquel, CLE international, Paris 2009.
  • Vocabulaire progressif du français, niveau débutant, Claire Miquel, CLE international, Paris 2007.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
· Ֆրանսերենի հնչյունական համակարգ։
· Քերականություն։
· Բառապաշար:
2-րդ կիսամյակ
2 ժամ/ շաբ.
Գործ. - 2 ժամ/շաբ
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
1602/Մ04
1. Դասընթացի նպատակ
· լեզվական իրազեկության զարգացում՝ գիտելիքներ և կարողություններ բառապաշարի, շարահյուսության, ինչպես նաև օտար լեզվի որպես համակարգի այլ առանձնահատկությունների մասին,
· հաղորդակցական գործընթացների և խոսքային գործունեության մեջ ուսանողների ներգրավման մակարդակի բարձրացում,
· մասնագիտական բառապաշարի ուսուցման կարողությունների և հմտությունների զարգացում,
· մասնագիտական տեքստերի ընկալման կարողությունների զարգացում:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
· ընկալելու, հասկանալու, մեկնաբանելու մասնագիտական տեքստերի բովանդակությունն ու կառուցվածքը,
· տիրապետելու մասնագիտական և ընդհանուր բառապաշարի հենքային շերտերին՝ դրանց ճշգրիտ գործածության նպատակադրմամբ,
· ցուցաբերելու մասնագիտության ոլորտում անգլերեն լեզվով ինքնուրույն աշխատանք կատարելու սկզբունքների իմացություն։
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· իրականացնելու գրավոր և բանավոր մասնագիտական տեքստերի ընթերցում, վերարտադրում և թարգմանություն,
· ձևավորելու և ներկայացնելու բանավոր կապակցված խոսք՝ ուսումնասիրվող մասնագիտական թեմաների վերաբերյալ,
· արտահայտելու և հիմնավորել կարծիք՝ երկխոսության մեջ մտնելով համակուրսեցիների հետ։
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
· արդյունավետ օգտվելու տեղեկատվական տարբեր աղբյուրներից (ներառյալ ինտերնետային) տեղեկատվություն քաղելու, քննադատաբար վերլուծելու և ներկայացնելու նպատակով։
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· լեզվական իրազեկության զարգացում՝ գիտելիքներ և կարողություններ բառապաշարի, շարահյուսության, ինչպես նաև օտար լեզվի որպես համակարգի այլ առանձնահատկությունների մասին,
· հաղորդակցական գործընթացների և խոսքային գործունեության մեջ ուսանողների ներգրավման մակարդակի բարձրացում,
· մասնագիտական բառապաշարի ուսուցման կարողությունների և հմտությունների զարգացում,
· մասնագիտական տեքստերի ընկալման կարողությունների զարգացում:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· գործնական պարապմունք դասախոսի ղեկավարությամբ,
· անհատական և խմբային աշխատանք,
· անհատական և խմբային հաղորդակցական առաջադրանք,
· ինքնուրույն աշխատանք։
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Դասընթացը ավարտվում է ստուգարքով, որն իրականացվում է ընթացիկ գրավոր աշխատանքով և բանավոր ստուգմամբ (մասնագիտական տեքստի ընթերցում, թարգմանություն և վերարտադրում)։
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Apresyan M., Bagiryan D. «A new Glimpse into Science» Yerevan 2015.
  • Bruce Alberts, Dennis Bray, Julian Lewis “ Molecular Biology of the Cell” 1983.
  • Karol Kozak “Large Scale Data Handing in Biology” 1st edition 2010.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
· Մասնագիտական լեզվի բառապաշարարի առանձնահատկություններ։
· Անգլերենով մասնագիտական գրավոր և բանավոր տեքստերի տեսակների վերլուծություն։
· Դասախոսության ընթացքում նյութի կարևոր առանցքային կետերի գրառում։
· Տարբեր աղբյուրներից մասնագիտական տեղեկատվության առանձին մասերի համադրում և շարադրում։
· Գրավոր տեքստերի վերաձևակերպում մասնագիտական բառապաշարի օգտագործմամբ:
2-րդ կիսամյակ
2 ժամ/ շաբ.
Գործ. - 2 ժամ/շաբ
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
1604/Մ04
1. Դասընթացի նպատակ
· ձևավորել գերմաներենով հաղորդակցվելու կարողություններն և ունակությունները,
· զարգացնել գերմաներենով ադապտացված տեքստեր ընթերցելու հմտությունը,
· ձևավորել մասնագիտական հարցերի շուրջ քննարկելու և բանավիճելու կարողությունը,
· զարգացնել տարբեր բարդությամբ մասնագիտական տեքստեր թարգմանելու կարողություններ:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
· կազմելու մենախոսական և երկխոսական մասնագիտական և ընդհանուր հաղորդակցական տեքստեր ճիշտ հնչերանգով,
· տարբերելու մայրենի և ուսումնասիրվող օտար լեզվի անհամապատասխանությունները, հասկանալ երկու լեզուներում դրանց փոխադրման միջոցները,
· ճիշտ օգտագործելու ուսումնասիրվող լեզվի ժողովրդի մշակույթին բնորոշ հաղորդակցման, բարեկիրթ խոսքի կաղապարներն ու վարքի նորմերը,
· ճիշտ օգտագործելու ուսումնասիրվող լեզվի բառակազմական հիմնական կաղապարների ու միջոցների գործածման ձևերը,
· ընդլայնելու թեմատիկ բառապաշարը:
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· ճիշտ կազմելու գերմաներենին բնորոշ ձևաբանական և քերականական կաղապարները,
· համապատասխան ձևով գործադրելու ձեռք բերած թեմատիկ բառապաշարը,
· կազմելու երկխոսություններ, գրելու փոխադրություններ,
· թարգմանելու մասնագիտական տեքստեր,
· հանպատրաստից մասնակցելու երկխոսության՝ իրեն հետաքրքրող տեղեկություններ ստանալու նպատակով:
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
· վերլուծելու գերմաներենի կառուցվածքային կաղապարներն ու հարացույցային ձևերը,
· գործնականում կիրառելու թեմատիկ բառապաշարը,
· արդյունավետ օգտվելու տեղեկատվական տարբեր աղբյուրներից (ներառյալ ինտերնետային) տեղեկատվություն քաղելու, քննադատաբար վերլուծելու և ներկայացնելու նպատակով,
· գիտակցելու օտար լեզվի իմացության կարևորությունը ուսման, ինքնակրթության ու ինքնակատարելագործման մեջ, կիրառության արդյունավետությունը առօրյա կյանքում և միջանձնային ու միջմշակութային հաղորդակցման մեջ և ձգտի հարստացնել իր իմացությունը:
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· ձևավորել գերմաներենով հաղորդակցվելու կարողություններն և ունակությունները,
· զարգացնել գերմաներենով ադապտացված տեքստեր ընթերցելու հմտությունը,
· ձևավորել մասնագիտական հարցերի շուրջ քննարկելու և բանավիճելու կարողությունը,
· զարգացնել տարբեր բարդությամբ մասնագիտական տեքստեր թարգմանելու կարողություններ:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· գործնական պարապմունք դասախոսի ղեկավարությամբ,
· անհատական և խմբային աշխատանք,
· ինքնուրույն աշխատանք,
· բանավոր ներկայացում/ պրեզենտացիա (անհատական ինքնուրույն նախագծի իրականացում),
· գրավոր և բանավոր ստուգում/ հարցում,
· իրավիճակային խնդիրների քննարկում:
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Դասընթացն ավարտվում է ստուգարքով, որն անցկացվում է բանավոր՝ նախօրոք տրված հարցաշարով:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • DaF kompakt neu A1 - B1. Klett Verlag Stuttgart, 2016.
  • Смирнова Н.М., Зубовская Н.К. Немецкий язык для студентов-биологов. Deutsch für Biologiestudenten. Пособие для студентов биол. фак. Минск: БГУ, 2012, с.139.
  • Dreyer,R. Schmitt. Lehr - und Übungsbuch der deutschen Grammatik. München: Max Hueber Verlag für Deutsch, 2001, с.320.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
· Քերականություն. հիմնական ձևաբանական և շարահյուսական կառույցներն ու տիպերը, նրանց առանձնահատկությունները խոսքում և մասնագիտական ոլորտում:
· Տվյալ ոլորտի մասնագիտական լեզվի բառապաշարային, քերականական և ոճաբանական յուրահատկությունները:
· Մասնագիտական տեքստերի վերլուծությունը և դրանց իրացումը գերմաներենով /գրավոր ու բանավոր/:
2-րդ կիսամյակ
2 ժամ/ շաբ.
Գործ. - 2 ժամ/շաբ
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
1608/ Մ04
1. Դասընթացի նպատակ
· խորացնել ուղղախոսական և ուղղագրական հմտությունները,
· խորացնել նախորդ կիսամյակում ձեռք բերված ձևաբանական և շարահյուսական գիտելիքները,
· ձևավորել բառային հմտություններ նոր թեմատիկային համապատասխան,
· ձևավորել բանավոր հաղորդակցական կարողություններ:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
· ներկայացնելու ֆրանսերենի քե­րա­կա­նական և ­բա­ռային գի­տե­լիք­նե­րը,
· տիրապետելու ֆրանսերեն տեքստի ընթերցանության և ուղղախոսության կանոններին,
· վերհիշելու և գործածելու անցած բառապաշարը,
· վերարտադրելու պարզ տեքստեր:
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· օգտվելու բառարանից, գտնելու անծանոթ բառերը,
· հաս­կա­նալու ունկնդրման նյու­թի հիմ­նա­կան բո­վան­դա­կութ­յու­նը,
· գործածելու քերականական կանոնները բանավոր խոսքում,
· հա­ղոր­դակց­վելու ծրագրային թեմաների շուրջ,
· ըն­թեր­ցելու և թարգմանելու գեղարվեստական պարզեցված տեքս­տեր,
· կարողանալու գրել պարզ տեղեկություններ սեփական անձի վերաբերյալ, հակիրճ հաղորդագրություններ և բացիկներ,
· կարողանալու վարել հակիրճ զրույցներ համապատասխան թեմաների շուրջ:
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
· հաղորդակցվել գրավոր և բանավոր։
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· խորացնել ուղղախոսական և ուղղագրական հմտությունները,
· խորացնել նախորդ կիսամյակում ձեռք բերված ձևաբանական և շարահյուսական գիտելիքները,
· ձևավորել բառային հմտություններ նոր թեմատիկային համապատասխան,
· ձևավորել բանավոր հաղորդակցական կարողություններ:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· գործնական պարապմունք դասախոսի ղեկավարությամբ,
· ինտերակտիվ մեթոդներ:
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Դասընթացը ավարտվում է ստուգարքով, որն իրականացվում է ընթացիկ գրավոր աշխատանքով և բանավոր ստուգմամբ։
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Exercices de grammaire A2. Hachette, Paris 2004.
  • Compréhension orale. Niveau 1. CLE international, Paris 2004.
  • Grammaire progressive du français, niveau débutant. M.Grégoire, CLE international, Paris, 2007.
  • Vite et bien 1, A1/A2 Claire Miquel, CLE international, Paris 2009.
  • Vocabulaire progressif du français, niveau débutant, Claire Miquel, CLE international, Paris 2007.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
· Ֆրանսերենի հնչյունական համակարգ։
· Քերականություն։
· Բառապաշար:

Մասնագիտական կառուցամաս

Ամբիոնի կոդը Պարտադիր դասընթացի անվանումը Կրեդիտներ
1-ին կիսամյակ
4 ժամ/շաբ.
Դաս. – 4 ժամ/շաբ
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
0703,0708/Մ07
1. Դասընթացի նպատակ
· ուսանողների մոտ պատկերացում ձևավորել Հայաստանի էկոլոգիական և բնապահպանական խնդիրների, այդ խնդիրների լուծման ուղղությամբ տարվող միջոցառումների և դրանց արդյունավետության մասին,
· ծանոթացնել արդի կենսաբանության տարբեր ոլորտների նվաճումներին և բնապահպանության ոլորտներում դրանց կիրառման հնարավորություններին, ինչպես նաև ծանոթացնել ուսանողներին Հայաստանի բույսերի, սնկերի և գենետիկական ռեսուրսների բազմազանությանը,
· ձևավորել հիմնարար գիտելիքներ կենսաբազմազանության ուսումնասիրման և պահպանման հետ կապված խնդիրների մասին:

2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
· նկարագրելու Հայաստանում օդային, հողային և ջրային ռեսուրսների հիմնական էկոլոգիական խնդիրները,
· լուսաբանելու և արժեվորելու ՀՀ կենսաբազամազնությունը և դրա պահպանության հիմնախնդիրները,
· իրականացնելու ՀՀ բնապհապանական տեղական և միջազգային ծրագրեր,
· նկարագրելու Հայաստանում հայտնաբերված բույսերի, սնկերի և կենդանիների հարուստ կենսաբազմազանությանը,
· վերլուծելու դեղաբույսերի, սնկերի և կենդանիների կիրառական նշանակություն ունեցող տեսակների առանձնահատկություններն և իրականացնելու դրանց պահպանումը։
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· օգտվելու ՀՀ կլիմայի փոփոխության մասին, կենսաբազմազանության մասին, անապատացման դեմ պայքարի ազգային զեկույցներից,
· մասնագիտական առանձնահատկություններից ելնելով վերլուծելու և առաջարկելու ՀՀ հողային և ջրային ռեսուրսների պահպանության և օգտագործման արդյունավետության բարձրացման եղանակները,
· վերլուծելու և առաջարկելու ՀՀ կենսաբազմազանության պահպանության և օգտագործման արդյունավետության բարձրացման եղանակները,
· նույնականացնելու որոշ առավել տարածված բույսերի, սնկերի և կենդանիների կիրառական նշանակություն ունեցող տեսակները,
· կիրառելու դաշտային աշխատանքների մեթոդները,
· օգտագործելու կենսաբազմազանության ուսումնասիրություններում օգտագործվող հիմնական սարքավորումները։
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
· վերլուծելու փաստեր և կատարելու հետևություններ,
· աշխատելու թիմում,
· գիտական հիմունքներով կազմակերպելու իր աշխատանքը,
· ցուցաբերելու բանավոր և գրավոր հաղորդակցման կարողություններ:
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· ուսանողների մոտ պատկերացում ձևավորել Հայաստանի էկոլոգիական և բնապահպանական խնդիրների, այդ խնդիրների լուծման ուղղությամբ տարվող միջոցառումների և դրանց արդյունավետության մասին,
· ծանոթացնել արդի կենսաբանության տարբեր ոլորտների նվաճումներին և բնապահպանության ոլորտներում դրանց կիրառման հնարավորություններին, ինչպես նաև ծանոթացնել ուսանողներին Հայաստանի բույսերի, սնկերի և գենետիկական ռեսուրսների բազմազանությանը,
· ձևավորել հիմնարար գիտելիքներ կենսաբազմազանության ուսումնասիրման և պահպանման հետ կապված խնդիրների մասին:

4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· դասախոսություններ,
· սեմինարներ և քննարկումներ առանձին թեմաների վերաբերյալ,
· առաջադրանքների և հանձնարարությունների ստուգում,
· ինքնուրույն աշխատանք,
· ՀՀ ազգային զեկույցների հիման վրա թիմային նախագծերի պատրաստում և ներկայացում:
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
· 1-ին ընթացիկ քննություն. առավելագույնը 4 միավոր (բանավոր զեկույց ըստ հանձնարարված թեմայի),
· 2-րդ ընթացիկ քննություն. առավելագույնը 5 միավոր (բանավոր զեկույց ըստ հանձնարարված թեմայի),
· եզրափակիչ քննություն. առավելագույնը 8 միավոր (բանավոր հարցում՝ 4 հարց, յուրաքանչյուրը 2 միավոր),
· մասնակցություն. առավելագույնը 3 միավոր (91-100 %` 3 միավոր, 81-90 %` 2 միավոր, 71-80 %` 1 միավոր, ≤70%՝ 0 միավոր):

6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Գրիգորյան Կ.Վ., Եսայան Ա.Հ., Ժամհարյան Հ.Գ., Խոյեցյան Ա.Վ., Մովսեսյան Հ.Ս., Փիրումյան Գ.Պ. «Էկոլոգիայի և բնության պահպանության հիմունքներ»: Ուսումնական ձեռնարկ, Զանգակ-97, Երևան, 2010, 224 Էջ:
  • Մելքումյան Լ.Ս., Գալստյան Մ.Հ. «Բնապահպանության հիմունքներ», Երևան, 2010թ., 311 էջ:
  • Ղազարյան Կ.Ա., Խաչատրյան Է.Հ., Գրիգորյան Կ.Վ. Հողի էկոլոգիա (ուսումնամեթոդական ձեռնարկ): Եր.: ԵՊՀ-ի հրատ., 2016 թ., 114էջ։
  • Կլիմայի փոփոխության երրորդ ազգային հաղորդագրություն: Երևան, 2015թ. ՛՛Լուսաբաց՛՛ հրատարակչություն, 190 էջ:
  • Republic օf Armenia The Fifth National Report, The Convention օn Biological Diversity, 2014, Yerevan, 108 p.
  • ՀՀ բույսերի և կենդանիների Կարմիր գիրք. հաստատվել է ՀՀ կառավարության 29.01.10 թ.-ի թիվ 71-72 որոշմամբ.
  • Mueller G.M., Bills G.F., Foster M.S. Biodiversity of fungi. Inventory and monitoring methods. London: Elsevier Academic press. - 2004. - 777 p.
  • UN report highlights links between ‘unprecedented biodiversity loss’ and spread of disease
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
· Ներածություն՝ կենսաբազմազանության ուսումնասիրումը և պահպանությունը առարկան:
· Կենսաբազմազանության ուսումնասիրության կարևորությունը ՀՀ-ում:
· “Կենսաբազմազանության մասին” կոնվենցիա: Կենսաբազազանության ուսումնասիրությունների ժամանակակից մեթոդները:
· Հայաստանի կենսաբազմազանությունը, անտառային ռեսուրսները:
· Պահպանությանն ուղղված հիմնական միջոցառումները և դրանց արդյունավետության նկարագությունը:
· Հայաստանի անոթավոր բույսերի կենսաբազմազանությունը:
· Հայաստանի սպորավոր բույսերի կենսաբազմազանությունը:
· ՀՀ հատուկ պահպանվող տարածքների բույսերի և սնկերի կենսաբազմազանությունը: Հայաստանի լանդշաֆտների բույսերը և սնկերը:
· ՀՀ Կենսաբազմազանության պահպանության վիճակը:
· ՀՀ Կարմիր գրքում ընդգրկված վտանգված բուսատեսակներ:
· ՀՀ Կարմիր գրքում ընդգրկված սնկեր:
· Հայաստանի տարածքի կենսաբազմազանությանր սպառնացող բնական վտանգներ:
· Ընդհանուր ակնարկ ՀՀ էկոլոգիական հիմնախնդիրների վերաբերյալ:
· ՀՀ կլիման և աշխարհագրական առանձնահատկությունները:
· Լանդշաֆտը և բնակլիմյական գոտիները:
· ՀՀ հողային ռեսուրսները:
· ՀՀ հողային ռեսուրսներին առնչվող հիմնական էկոլոգիական խնդիրները:
· ՀՀ հողային ռեսուրսների պահպանությանն ուղղված միջոցառումները:
· Անապատացման հիմնախնդիրները:
· Անապատացման գործընթացի մեղմման միջոցառումները:
· ՀՀ ջրային ռեսուրսները։
· ՀՀ ջրային ռեսուրսների պահպանությանն ուղղված միջոցառումները:
· ՀՀ ջրային ռեսուրսների աղտոտում, էվտրոֆացում:
· ՀՀ ջրային ռեսուրսներին առնչվող էկոլոգիական խնդիրները:
· ՀՀ մթնոլորտի աղտոտման հիմնական աղբյուրներ։
· ՀՀ մթնոլորտի աղտոման կանխարգելմանը ուղղված միջոցառումները։
· Հայաստանում կլիմայի փոփոխության պայմաններում ադապտացիոն միջոցառումների նկարագրությունը:
· ՀՀ հատուկ պահպանվող տարածքներ։
1-ին կիսամյակ
4 ժամ/շաբ.
Դաս. – 4 ժամ/շաբ
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
0703,0708/Մ07
1. Դասընթացի նպատակ
· ուսանողների մոտ պատկերացում ձևավորել Հայաստանի էկոլոգիական և բնապահպանական խնդիրների, այդ խնդիրների լուծման ուղղությամբ տարվող միջոցառումների և դրանց արդյունավետության մասին,
· ծանոթացնել արդի կենսաբանության տարբեր ոլորտների նվաճումներին և բնապահպանության ոլորտներում դրանց կիրառման հնարավորություններին, ինչպես նաև ծանոթացնել ուսանողներին Հայաստանի բույսերի, սնկերի և գենետիկական ռեսուրսների բազմազանությանը,
· ձևավորել հիմնարար գիտելիքներ կենսաբազմազանության ուսումնասիրման և պահպանման հետ կապված խնդիրների մասին:

2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
· նկարագրելու Հայաստանում օդային, հողային և ջրային ռեսուրսների հիմնական էկոլոգիական խնդիրները,
· լուսաբանելու և արժեվորելու ՀՀ կենսաբազամազնությունը և դրա պահպանության հիմնախնդիրները,
· իրականացնելու ՀՀ բնապհապանական տեղական և միջազգային ծրագրեր,
· նկարագրելու Հայաստանում հայտնաբերված բույսերի, սնկերի և կենդանիների հարուստ կենսաբազմազանությանը,
· վերլուծելու դեղաբույսերի, սնկերի և կենդանիների կիրառական նշանակություն ունեցող տեսակների առանձնահատկություններն և իրականացնելու դրանց պահպանումը։
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· օգտվելու ՀՀ կլիմայի փոփոխության մասին, կենսաբազմազանության մասին, անապատացման դեմ պայքարի ազգային զեկույցներից,
· մասնագիտական առանձնահատկություններից ելնելով վերլուծելու և առաջարկելու ՀՀ հողային և ջրային ռեսուրսների պահպանության և օգտագործման արդյունավետության բարձրացման եղանակները,
· վերլուծելու և առաջարկելու ՀՀ կենսաբազմազանության պահպանության և օգտագործման արդյունավետության բարձրացման եղանակները,
· նույնականացնելու որոշ առավել տարածված բույսերի, սնկերի և կենդանիների կիրառական նշանակություն ունեցող տեսակները,
· կիրառելու դաշտային աշխատանքների մեթոդները,
· օգտագործելու կենսաբազմազանության ուսումնասիրություններում օգտագործվող հիմնական սարքավորումները։
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
· վերլուծելու փաստեր և կատարելու հետևություններ,
· աշխատելու թիմում,
· գիտական հիմունքներով կազմակերպելու իր աշխատանքը,
· ցուցաբերելու բանավոր և գրավոր հաղորդակցման կարողություններ:
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· ուսանողների մոտ պատկերացում ձևավորել Հայաստանի էկոլոգիական և բնապահպանական խնդիրների, այդ խնդիրների լուծման ուղղությամբ տարվող միջոցառումների և դրանց արդյունավետության մասին,
· ծանոթացնել արդի կենսաբանության տարբեր ոլորտների նվաճումներին և բնապահպանության ոլորտներում դրանց կիրառման հնարավորություններին, ինչպես նաև ծանոթացնել ուսանողներին Հայաստանի բույսերի, սնկերի և գենետիկական ռեսուրսների բազմազանությանը,
· ձևավորել հիմնարար գիտելիքներ կենսաբազմազանության ուսումնասիրման և պահպանման հետ կապված խնդիրների մասին:

4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· դասախոսություններ,
· սեմինարներ և քննարկումներ առանձին թեմաների վերաբերյալ,
· առաջադրանքների և հանձնարարությունների ստուգում,
· ինքնուրույն աշխատանք,
· ՀՀ ազգային զեկույցների հիման վրա թիմային նախագծերի պատրաստում և ներկայացում:
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
· 1-ին ընթացիկ քննություն. առավելագույնը 4 միավոր (բանավոր զեկույց ըստ հանձնարարված թեմայի),
· 2-րդ ընթացիկ քննություն. առավելագույնը 5 միավոր (բանավոր զեկույց ըստ հանձնարարված թեմայի),
· եզրափակիչ քննություն. առավելագույնը 8 միավոր (բանավոր հարցում՝ 4 հարց, յուրաքանչյուրը 2 միավոր),
· մասնակցություն. առավելագույնը 3 միավոր (91-100 %` 3 միավոր, 81-90 %` 2 միավոր, 71-80 %` 1 միավոր, ≤70%՝ 0 միավոր):

6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Գրիգորյան Կ.Վ., Եսայան Ա.Հ., Ժամհարյան Հ.Գ., Խոյեցյան Ա.Վ., Մովսեսյան Հ.Ս., Փիրումյան Գ.Պ. «Էկոլոգիայի և բնության պահպանության հիմունքներ»: Ուսումնական ձեռնարկ, Զանգակ-97, Երևան, 2010, 224 Էջ:
  • Մելքումյան Լ.Ս., Գալստյան Մ.Հ. «Բնապահպանության հիմունքներ», Երևան, 2010թ., 311 էջ:
  • Ղազարյան Կ.Ա., Խաչատրյան Է.Հ., Գրիգորյան Կ.Վ. Հողի էկոլոգիա (ուսումնամեթոդական ձեռնարկ): Եր.: ԵՊՀ-ի հրատ., 2016 թ., 114էջ։
  • Կլիմայի փոփոխության երրորդ ազգային հաղորդագրություն: Երևան, 2015թ. ՛՛Լուսաբաց՛՛ հրատարակչություն, 190 էջ:
  • Republic օf Armenia The Fifth National Report, The Convention օn Biological Diversity, 2014, Yerevan, 108 p.
  • ՀՀ բույսերի և կենդանիների Կարմիր գիրք. հաստատվել է ՀՀ կառավարության 29.01.10 թ.-ի թիվ 71-72 որոշմամբ.
  • Mueller G.M., Bills G.F., Foster M.S. Biodiversity of fungi. Inventory and monitoring methods. London: Elsevier Academic press. - 2004. - 777 p.
  • UN report highlights links between ‘unprecedented biodiversity loss’ and spread of disease
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
· Ներածություն՝ կենսաբազմազանության ուսումնասիրումը և պահպանությունը առարկան:
· Կենսաբազմազանության ուսումնասիրության կարևորությունը ՀՀ-ում:
· “Կենսաբազմազանության մասին” կոնվենցիա: Կենսաբազազանության ուսումնասիրությունների ժամանակակից մեթոդները:
· Հայաստանի կենսաբազմազանությունը, անտառային ռեսուրսները:
· Պահպանությանն ուղղված հիմնական միջոցառումները և դրանց արդյունավետության նկարագությունը:
· Հայաստանի անոթավոր բույսերի կենսաբազմազանությունը:
· Հայաստանի սպորավոր բույսերի կենսաբազմազանությունը:
· ՀՀ հատուկ պահպանվող տարածքների բույսերի և սնկերի կենսաբազմազանությունը: Հայաստանի լանդշաֆտների բույսերը և սնկերը:
· ՀՀ Կենսաբազմազանության պահպանության վիճակը:
· ՀՀ Կարմիր գրքում ընդգրկված վտանգված բուսատեսակներ:
· ՀՀ Կարմիր գրքում ընդգրկված սնկեր:
· Հայաստանի տարածքի կենսաբազմազանությանր սպառնացող բնական վտանգներ:
· Ընդհանուր ակնարկ ՀՀ էկոլոգիական հիմնախնդիրների վերաբերյալ:
· ՀՀ կլիման և աշխարհագրական առանձնահատկությունները:
· Լանդշաֆտը և բնակլիմյական գոտիները:
· ՀՀ հողային ռեսուրսները:
· ՀՀ հողային ռեսուրսներին առնչվող հիմնական էկոլոգիական խնդիրները:
· ՀՀ հողային ռեսուրսների պահպանությանն ուղղված միջոցառումները:
· Անապատացման հիմնախնդիրները:
· Անապատացման գործընթացի մեղմման միջոցառումները:
· ՀՀ ջրային ռեսուրսները։
· ՀՀ ջրային ռեսուրսների պահպանությանն ուղղված միջոցառումները:
· ՀՀ ջրային ռեսուրսների աղտոտում, էվտրոֆացում:
· ՀՀ ջրային ռեսուրսներին առնչվող էկոլոգիական խնդիրները:
· ՀՀ մթնոլորտի աղտոտման հիմնական աղբյուրներ։
· ՀՀ մթնոլորտի աղտոման կանխարգելմանը ուղղված միջոցառումները։
· Հայաստանում կլիմայի փոփոխության պայմաններում ադապտացիոն միջոցառումների նկարագրությունը:
· ՀՀ հատուկ պահպանվող տարածքներ։
1-ին կիսամյակ
4 ժամ/շաբ.
Դաս. - 2 ժամ/շաբ, լաբ. - 2 ժամ/շաբ
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
0706,0704/Մ08
1. Դասընթացի նպատակ
· համադրել կենդանաբանական և ֆիզիոլոգիական գիտելիքները՝ կենսաբժշկության ընտրովի և արդիական խնդիրների գիտակցման և վերլուծման նպատակով,
· ուսանողներին հիմնարար գիտելիքներ տալ օրգանիզմի, օրգան համակարգերի ֆիզիոլոգիական գործառույթների ախտաբանական դրսևորման վերաբերյալ:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
· հասկանալ որոշ հիվանդությունների ժամանակ մարդու օրգանիզմում ընթացող հիմնական պրոցեսների փոփոխության և դրանց ներքին և արտաքին ազդակների հետ փոխազդեցության դիդապատճառները,
· պարզաբանել բժշկագիտության համար հիմք հանդիսացող օրգանիզմի ընդհանուր և մասնավոր ախտաբանական գործընթացները:
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· կիրառել կենսաբանական հետազոտությունների ժամանակակից մեթոդները բժշկագիտության բնագավառում,
· օգտագործել ստացած մակաբուծաբանական գիտելիքները մակաբուծային հիվադությունների ախտորոշման և կանխարգելման համար,
· կատարել արյունաստեղծ, արյան և արյու­նա­մակարդման համակարգերի հետազոտություններ` այդ համակարգերում առկա ախտաբանական գործընթացները բացահայտելու նպատակով,
· տարբերակել հյուսվածքներում և օրգաններում տարբեր ախտաբանական պրոցեսների ընթացքում առաջացող ձևաբանական փոփոխությունները,
· կիրառել գործնականում ստացված գիտելիքները:
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
· վերլուծել և կանխատեսել կենսաբանական ժամանակակից հետազոտությունների արդյունքների հնարավոր կիրառումը բժշկագիտության բնագավառում,
· օգտագործել գիտելիքները որոշակի կենսաբանական խնդիրների լուծման ժամանակ,
· պատրաստել և ներկայացնել գիտական զեկուցումներ, հաշվետվություններ, վարել գիտական բանավեճեր:

3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· համադրել կենդանաբանական և ֆիզիոլոգիական գիտելիքները՝ կենսաբժշկության ընտրովի և արդիական խնդիրների գիտակցման և վերլուծման նպատակով,
· ուսանողներին հիմնարար գիտելիքներ տալ օրգանիզմի, օրգան համակարգերի ֆիզիոլոգիական գործառույթների ախտաբանական դրսևորման վերաբերյալ:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· դասախոսություններ,
· գործնական պարապմունքներ,
· սեմինարներ,
· ինքնուրույն աշխատանք՝ գրականության ընթերցում, զեկույցների պատրաստում և ցուցադրում:
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
· 1-ին ընթացիկ քննություն` առավելագույնը 4 միավոր:
· 2-րդ ընթացիկ քննություն` առավելագույնը 4 միավոր:
· Ինքուրույն աշխատանք՝ բանավոր զեկույց ըստ հանձնարարված թեմայի՝ 4 միավոր:
· Եզրափակիչ քննություն՝ բանավոր հարցում՝ 8 միավոր:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Rose, Nikolas (2007) The Politics of Life Itself: Biomedicine. Power, and Subjectivity in the Twenty-First Centuty, Princeton, New Jersey: Princeton University Press.p. 372. ISBN 0-691-12191-5.
  • Pail D Ellner (2006). Biomedical Scientist as Expert Witness. ASM Press. ISBN 1 -55581-345.
  • Р.К.Данилов, А.А. Клишов, Т.Г. Боровая. Гистология. Санкт-Пе-тербург. ЭЛБИ-СПБ, 2004.
  • Медицинская паразитология - Генис Д.Е. - 1991 год - 240 с.
  • Ջիվանյան Կ.Ա. «Իմունոլոգիա» /Ուսումնական ձեռնարկ։ Երևան, ԵՊՀ հրատ. 2015, 308 էջ:
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
· Կենսաբժշկագիտությունը որպես գիտություն։
· Մարդու տարբեր բնույթի գործունեության բժշկակենսաբանական հիմնադրությները։
· Կենսաբժշկագիտության մեջ օգտագործվող հետազոտությունների ժամանակակից մեթոդներ՝ իմունահիստոքիմիական, մոլեկուլային, կենսաքիմիական, իմունաբլոթինգ և այլն։ Հակաուռուցքային իմունիտետ։
· Իմունաթերապիա։
· Ռեպրոդուկտիվ գործընթացներում իմունային համակարգի դերը։
· Իմունիտետ և անպտղություն։
· Պտղի իմունիտետ։
· Մարդու սաղմանյին զարգացման կրիտիկական շրջաններ։
· Հակավիրուային իմունիտետ, Covid-19։
· Միկոտոքսիններ և նրանց ազդեցությունը տարբեր օրգանների վրա։
· Թունավոր կենդանիներ, կենդանիների թույների օգտագործումը բժշկության մեջ։
· Համաճարակաբանություն։
· Բժշկական միջատաբանություն։
· Բժշկական արախնոլոգիա։
· Բժշկական հելմինթոլոգիա։
· Բժշկական պրոտիստոլոգիա։
1-ին կիսամյակ
4 ժամ/շաբ.
Դաս. - 2 ժամ/շաբ, լաբ. - 2 ժամ/շաբ
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
0706,0704/Մ08
1. Դասընթացի նպատակ
· համադրել կենդանաբանական և ֆիզիոլոգիական գիտելիքները՝ կենսաբժշկության ընտրովի և արդիական խնդիրների գիտակցման և վերլուծման նպատակով,
· ուսանողներին հիմնարար գիտելիքներ տալ օրգանիզմի, օրգան համակարգերի ֆիզիոլոգիական գործառույթների ախտաբանական դրսևորման վերաբերյալ:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
· հասկանալ որոշ հիվանդությունների ժամանակ մարդու օրգանիզմում ընթացող հիմնական պրոցեսների փոփոխության և դրանց ներքին և արտաքին ազդակների հետ փոխազդեցության դիդապատճառները,
· պարզաբանել բժշկագիտության համար հիմք հանդիսացող օրգանիզմի ընդհանուր և մասնավոր ախտաբանական գործընթացները:
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· կիրառել կենսաբանական հետազոտությունների ժամանակակից մեթոդները բժշկագիտության բնագավառում,
· օգտագործել ստացած մակաբուծաբանական գիտելիքները մակաբուծային հիվադությունների ախտորոշման և կանխարգելման համար,
· կատարել արյունաստեղծ, արյան և արյու­նա­մակարդման համակարգերի հետազոտություններ` այդ համակարգերում առկա ախտաբանական գործընթացները բացահայտելու նպատակով,
· տարբերակել հյուսվածքներում և օրգաններում տարբեր ախտաբանական պրոցեսների ընթացքում առաջացող ձևաբանական փոփոխությունները,
· կիրառել գործնականում ստացված գիտելիքները:
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
· վերլուծել և կանխատեսել կենսաբանական ժամանակակից հետազոտությունների արդյունքների հնարավոր կիրառումը բժշկագիտության բնագավառում,
· օգտագործել գիտելիքները որոշակի կենսաբանական խնդիրների լուծման ժամանակ,
· պատրաստել և ներկայացնել գիտական զեկուցումներ, հաշվետվություններ, վարել գիտական բանավեճեր:

3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· համադրել կենդանաբանական և ֆիզիոլոգիական գիտելիքները՝ կենսաբժշկության ընտրովի և արդիական խնդիրների գիտակցման և վերլուծման նպատակով,
· ուսանողներին հիմնարար գիտելիքներ տալ օրգանիզմի, օրգան համակարգերի ֆիզիոլոգիական գործառույթների ախտաբանական դրսևորման վերաբերյալ:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· դասախոսություններ,
· գործնական պարապմունքներ,
· սեմինարներ,
· ինքնուրույն աշխատանք՝ գրականության ընթերցում, զեկույցների պատրաստում և ցուցադրում:
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
· 1-ին ընթացիկ քննություն` առավելագույնը 4 միավոր:
· 2-րդ ընթացիկ քննություն` առավելագույնը 4 միավոր:
· Ինքուրույն աշխատանք՝ բանավոր զեկույց ըստ հանձնարարված թեմայի՝ 4 միավոր:
· Եզրափակիչ քննություն՝ բանավոր հարցում՝ 8 միավոր:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Rose, Nikolas (2007) The Politics of Life Itself: Biomedicine. Power, and Subjectivity in the Twenty-First Centuty, Princeton, New Jersey: Princeton University Press.p. 372. ISBN 0-691-12191-5.
  • Pail D Ellner (2006). Biomedical Scientist as Expert Witness. ASM Press. ISBN 1 -55581-345.
  • Р.К.Данилов, А.А. Клишов, Т.Г. Боровая. Гистология. Санкт-Пе-тербург. ЭЛБИ-СПБ, 2004.
  • Медицинская паразитология - Генис Д.Е. - 1991 год - 240 с.
  • Ջիվանյան Կ.Ա. «Իմունոլոգիա» /Ուսումնական ձեռնարկ։ Երևան, ԵՊՀ հրատ. 2015, 308 էջ:
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
· Կենսաբժշկագիտությունը որպես գիտություն։
· Մարդու տարբեր բնույթի գործունեության բժշկակենսաբանական հիմնադրությները։
· Կենսաբժշկագիտության մեջ օգտագործվող հետազոտությունների ժամանակակից մեթոդներ՝ իմունահիստոքիմիական, մոլեկուլային, կենսաքիմիական, իմունաբլոթինգ և այլն։ Հակաուռուցքային իմունիտետ։
· Իմունաթերապիա։
· Ռեպրոդուկտիվ գործընթացներում իմունային համակարգի դերը։
· Իմունիտետ և անպտղություն։
· Պտղի իմունիտետ։
· Մարդու սաղմանյին զարգացման կրիտիկական շրջաններ։
· Հակավիրուային իմունիտետ, Covid-19։
· Միկոտոքսիններ և նրանց ազդեցությունը տարբեր օրգանների վրա։
· Թունավոր կենդանիներ, կենդանիների թույների օգտագործումը բժշկության մեջ։
· Համաճարակաբանություն։
· Բժշկական միջատաբանություն։
· Բժշկական արախնոլոգիա։
· Բժշկական հելմինթոլոգիա։
· Բժշկական պրոտիստոլոգիա։
1-ին կիսամյակ
2 ժամ/շաբ.
Գործ.-2 ժամ/շաբ.
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
0708/Մ05
1. Դասընթացի նպատակ
· Ծանոթացնել կենսաբանության մեջ առկա մեծաքանակ տվյալների հենքերի տեսակների, տարատեսակ ֆորմատների և համացանցում առկա առցանց բազաների հետ
· Կազմել պատկերացում սպիտակուցային/գենոմային հաջորդականությունների, նրանց կառուցվածքային և գեների արտահայտման տվյալների մասին
· Ծանոթացնել սպիտակուց/գենային համեմատական վերլուծության տարբեր մոտեցումներին (կետային, լոկալ, գլոբալ), ինչպես նաև տալ տեղեկատվություն առկա առցանց հաշվողական ռեսուրսների մասին
· Ծանոթացնել կենսաինֆորմատիկայում լայնորեն տարածված R և TCL ծրագրավորման լեզուներին, ինչպես նաև դրանցում առկա տարատեսակ գրադարաններին և ֆունկցիաներին
· Կազմել պատկերացում էվոլուցիոն մոդելների, կառուցվածքային և մասնագիտական տվյալների հենքերի վերաբերյալ
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
· ներկայացնելու տարատեսակ հենքերը և ֆորմատները,
· ներկայացնելու համեմատական վերլուծության ալգորիթմները
· օգտվել համացանցային տարատեսակ հաշվողական ռեսուրսներից
· ներկայացնել մասնագիտական ծրագրեր՝ օգտվելով R և TCL ծրագրավորման լեզուներից
· կիրառելու ձեռք բերված գիտելիքները մասնագիտական ոլորտում տվյալների հենք ստեղծելու:
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· R և TCL լեզուներով նախագծել կոդեր
· Օգտվել առցանց հաշվողական ռեսուրսներից
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
· վերլուծելու առկա խնդիրները
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· Ծանոթացնել կենսաբանության մեջ առկա մեծաքանակ տվյալների հենքերի տեսակների, տարատեսակ ֆորմատների և համացանցում առկա առցանց բազաների հետ
· Կազմել պատկերացում սպիտակուցային/գենոմային հաջորդականությունների, նրանց կառուցվածքային և գեների արտահայտման տվյալների մասին
· Ծանոթացնել սպիտակուց/գենային համեմատական վերլուծության տարբեր մոտեցումներին (կետային, լոկալ, գլոբալ), ինչպես նաև տալ տեղեկատվություն առկա առցանց հաշվողական ռեսուրսների մասին
· Ծանոթացնել կենսաինֆորմատիկայում լայնորեն տարածված R և TCL ծրագրավորման լեզուներին, ինչպես նաև դրանցում առկա տարատեսակ գրադարաններին և ֆունկցիաներին
· Կազմել պատկերացում էվոլուցիոն մոդելների, կառուցվածքային և մասնագիտական տվյալների հենքերի վերաբերյալ
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· նախագծային մեթոդ,
· համագործակցային ուսուցում։
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
· Ընթացիկ ստուգումներ՝ բանավոր հարցումների ձևով՝ դասախոսությունների ընթացքում։ Առավելագույնը 6 միավոր։
· Ինքուրույն աշխատանք՝ բանավոր զեկույց ըստ հանձնարարված թեմայի՝ 3 միավոր:
· Մասնակցությունը դասընթացին՝ 3 միավոր
· Եզրափակիչ քննություն 8 միավոր:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Дурбин Р, Эдди Ш, Крог А, Митчисон Г. «Анализ биологических последовательностей»., 2006. 480 с.
  • Бородовский М., Екишева С. «Задачи и решения по анализу биологических последовательностей». 2008. - 420 с.
  • David W. Mount -Bioinformatics Sequence and Genome Analysis, 2004, 692pp.
  • Richard Durbin, Sean R. Eddy, Anders Krogh, Graeme Mitchison, Biological Sequence Analysis, Probabilistic Models of Proteins and Nucleic Acids, Cambridge University Press, 1998.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
· Սպիտակուցային/գենային հաջորդականություններ:
· Համեմատական վերլուծություն և առցանց ռեսուրսներ:
· Էվոլուցիոն մոդելներ:
· Կառուցվածքային մոդելներ:
· Մասնագիտացված տվյալների հենքեր:
1-ին կիսամյակ
2 ժամ/շաբ.
Դաս. - 2 ժամ/շաբ
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
0707/Մ06
1. Դասընթացի նպատակ
· ստեղծել պատկերացում կենսաբանական գիտությունների նոր ուղղությունների զարգացման, կենսաբանական տեխնոլոգիաների կատարելագործման և հասարակական գիտութունների հետ նոր սիմբիոտիկ սոցիո-կենսաբանական ուղղութունների մասին,
· հաղորդել գիտելիքներ բժշկակենսաբանության, մասնավորապես նանոբժշկության, ռադիոկենսաբանության, աստղակենեսաբանության և սինթետիկ կենսաբանության հիմնական հեռանկարների և խնդիրների վերաբերյալ:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
· լուսաբանելու մոլեկուլային և բջջային կենսաբանության, բժշկակենսաբանության, ռադիոկենսաբանության և աստղակենսաբանության խնդիրները և հեռանկարները,
· ներկայացնելու կենսաբանական նոր տեխնոլոգիաների ձևերը և կենսաբանական տեղեկատվական բազաները,
· ձևակերպելու գենոմիկայի, տրանսկրիպտոմիկայի, պրոտեոմիկայի, մետաբոլոմիկայի, մետագենոմիկայի, համեմատական գենոմիկայի և մոլեկուլա-բջջային իմունաբանության հիմնական հասկացությունները,
· բացատրելու մոլեկուլային նանոտեխնոլոգիաների բժշկական կիրառության անհրաժեշտությունը։
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· օգտագործելու կենսաբանական տեխնոլոգիաները բնագիտական տարբեր ասպարեզներում հետազոտություններ իրականացնելու համար,
· վերլուծելու գենոմների, տրանսկրիպտոմների, պրոտեոմների, մետաբոլոմների և մետագենոմների վերաբերյալ տվյալները։
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
· կիրառելու ձեռք բերված տեսական գիտելիքները գործնականում,
· վերլուծելու առկա խնդիրները և առաջարկելու դրանց լուծման եղանակներ:
·
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· ստեղծել պատկերացում կենսաբանական գիտությունների նոր ուղղությունների զարգացման, կենսաբանական տեխնոլոգիաների կատարելագործման և հասարակական գիտութունների հետ նոր սիմբիոտիկ սոցիո-կենսաբանական ուղղութունների մասին,
· հաղորդել գիտելիքներ բժշկակենսաբանության, մասնավորապես նանոբժշկության, ռադիոկենսաբանության, աստղակենեսաբանության և սինթետիկ կենսաբանության հիմնական հեռանկարների և խնդիրների վերաբերյալ:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· դասախոսություններ,
· գործնական աշխատանքներ,
· սեմինարներ,
· իրավիճակային խնդիրների քննարկում,
· առաջադրանքների կատարման ստուգում։
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Ստուգարքը անցկացվում է բանավոր՝ նախօրոք տրված հարցաշարով:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Grabuschnig S, Bronkhorst AJ, Holdenrieder S, Rosales Rodriguez I, Schliep KP, Schwendenwein D, Ungerer V, Sensen CW. Putative Origins of Cell-Free DNA in Humans: A Review of Active and Passive Nucleic Acid Release Mechanisms. Int J Mol Sci. 2020 Oct 29;21(21):8062.
  • Katsanis SH, Katsanis N. Molecular genetic testing and the future of clinical genomics. Nat Rev Genet. 2013; 14(6): 415-426.
  • Краснов Я.М., Гусева Н.П., Шарапова Н.А., Черкасов А.В. Современные методы секвенирования ДНК (ОБЗОР). Проблемы особо опасных инфекций. 2014; вып. 2: 73-79.
  • Рогаев Е.И., Кунижева С. С. Генетические факторы старения. Программа курса лекций. - Москва, 2013. - 12с.
  • Чернов А.Н., Глотов О.С., Донников М.Ю., Коваленко Л.В., Белоцерковцева Л.Д., Глотов А.С. Пренатальная генетическая диагностика: Принципы, методы, применение и перспективы. Вестник СурГУ. Медицина. 2020; 2(44): 54-65.
  • Чевкина Е.М., Щербаков А.М., Журавская А.Ю., Семина С.Е., Комельков А.В., Красильников М.А. Экзосомы и передача (эпи)генетической информации опухолевыми клетками. Успехи молекулярной онкологии. 2015; 2(3): 8-20. https://umo.abvpress.ru/jour/article/view/41/43
  • Геномные технологии в спасении исчезающих видов 2020 https://biomolecula.ru/articles/genomnye-tekhnologii-v-spasenii-ischeza…
  • Крейг Вентер vs. Янив Эрлих http://www.pcr.ru/state/kreyg-venter-vs-yaniv-erlikh/#01
  • Lippert C, Sabatini R, Maher MC, Kang EY, Lee S, Arikan O, Harley A, Bernal A, Garst P, Lavrenko V, Yocum K, Wong T, Zhu M, Yang WY, Chang C, Lu T, Lee CWH, Hicks B, Ramakrishnan S, Tang H, Xie C, Piper J, Brewerton S, Turpaz Y, Telenti A, Roby RK, Och FJ, Venter JC. Identification of individuals by trait prediction using whole-genome sequencing data. Proc Natl Acad Sci U S A. 2017 Sep 19;114(38):10166-10171.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
· Ժամանակակից մոլեկուլային կենսաբանության խոշորագույն հայտնագործություններ։
· Հետգենոմային տեխնոլոգիաներ։
· Նանոկենսաբանություն և նանոգենետիկա։
· Էպիգենետիկա և էպիգենոմիկա։
· Ծանր մետաղների և ռադիոնուկլիդների մուտագեն ազդեցությունը։
· Ռադիոկենսաբանության և աստղակենսաբանության խնդիրները և հեռանկարները։
· Տրնսգենային օրգանիզմներ։
· Մոլեկուլային բջջագենետիկա։
· Գերոնտոգենետիկա։
· Նոր սերնդի սեկվենավորում։
· Գենետիկական տեղեկատվության բանկեր։
2-րդ կիսամյակ
2 ժամ/շաբ.
Դաս. - 1 ժամ/շաբ, լաբ. - 1 ժամ/շաբ
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
0707/Մ09
1. Դասընթացի նպատակ
· ուսանողներին ծանոթացնել բջջային կուլտուրաների` որպես բջջային կենսաբանության հետազոտման հիմնական օբյեկտի հետ,
· հաղորդել հմտություններ բջջային կուլտուրաների հետ աշխատելու հիմնական տեխնիկաների վերաբերյալ, ինչպես նաև ծանոթացնել գենոմային և հետգենոմային հիմնական մոտեցումների հետ:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
· նկարագրելու նորմալ բջիջների և բջջային գծերի ստացման աղբյուրները,
· նկարագրելու բջիջների կուլտիվացման համար անհրաժեշտ հիմնական պայմանները,
· նկարագրելու ժամանակակից գենոմային և հետգենոմային տեխնոլոգիաները,
· ներկայացնելու բջջային, գենոմային և հետգենոմային տեխնոլոգիաների կիրառման հնարավորությունները և բնագավառները:
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· գործնականում իրականացնելու բջջային կուլտուրաների կուլտիվացիա,
· գործնականում իրականացնելու փորձարարական աշխատանքներ բջջային գծերի վրա` ժամանակակից մոլեկուլա-գենետիկական մեթոդների կիրառմամբ։
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
· օգտագործելու ժամանակակից տեխնիկան և սարքավորումները լաբորատոր հետազոտությունների իրականացման համար,
· մշակելու գործընթաց /պրոտոկոլ/ բջջային կուլտուրաների կիրառմամբ գիտահետազոտական աշխատանք իրականացնելու նպատակով:
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· ուսանողներին ծանոթացնել բջջային կուլտուրաների` որպես բջջային կենսաբանության հետազոտման հիմնական օբյեկտի հետ,
· հաղորդել հմտություններ բջջային կուլտուրաների հետ աշխատելու հիմնական տեխնիկաների վերաբերյալ, ինչպես նաև ծանոթացնել գենոմային և հետգենոմային հիմնական մոտեցումների հետ:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· դասախոսություններ,
· լաբորատոր աշխատանքներ,
· սեմինարներ:
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
· Ընթացիկ ստուգում՝ 6 միավոր առավելագույն արժեքով:
· Ինքնուրույն աշխատանք՝ 6 միավոր առավելագույն արժեքով:
· Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է՝ 8 միավոր առավելագույն արժեքով: Հարցատոմսը պարունակում է 4 հարց՝ յուրա­քան­չյուրը` 2 միավոր: Միավորների քայլը 0,5 է:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Rajneesh Prajapat. Fundamentals of Medical Biotechnology, Nova Science Publishers, 2021
  • Bernard R. Glick, Cheryl L. Patten, Terry L. Delovitch.. Medical Biotechnology, Wiley, 2020
  • Zimmer V. Gene Delivery: Methods and Applications. Nova Science Publishers, 2019
  • Ranjna C. Dutta , Aroop K. Dutta . 3D Cell Culture: Fundamentals and Applications in Tissue Engineering and Regenerative Medicine. ISBN 9789814774536, Jenny Stanford Publishing, 2018.
  • Stefan Przyborski. Technology Platforms for 3D Cell Culture: A User's Guide. ISBN:9781118851500 John Wiley & Sons Ltd., 2017.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
· Բջջային կուլտուրաների տեսակները և աճման հիմնական փուլերը:
· Բջջային կուլտուրաների կուլտիվացման մեթոդները և բաղադրիչները:
· Բջիջների բազմացման արագության և մահվան հետազոտության մեթոդներ:
· Բնային բջիջների անջատման, կուլտիվացման և կիրառման հիմնական մեթոդները:
· In vitro թեստ-համակարգերի կիրառումը թունաբանության և գենետիկական թունաբանության մեջ:
· Բջջային կուլտուրաների կիրառումը նոր դեղամիջոցների մշակման գործընթացում:
· Բջջային կուլտուրաների կիրառումը հյուսվածքային ինժեներիայում:
· Մոնոկլոնալ հակամարմինների ստացում բջջային կուլտուրաների կիրառմամբ:
· In vitro մոդելները նանոտեխնոլոգիաների բնագավառում:
· Հետգենոմային տեխնոլոգիաներ և դրանց կիրառությունը:
2-րդ կիսամյակ
2 ժամ/շաբ.
Դաս. - 1 ժամ/շաբ, գործ. - 1 ժամ/շաբ
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
0707/Մ10
1. Դասընթացի նպատակ
· հաղորդել մասնագիտական գիտելիքներ կառուցվածքային, ֆունկցիոնալ և համեմատական գենոմիկայի նվաճումների մասին,
· ծանոթացնել բժշկության մեջ գենոմիկայի նվաճումների կիրառության և անհատականացված բժշկության ձեռքբերումները հետ:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
· նկարագրելու տարբեր օրգանիզմների գենոմների կառուցվածքի և գործունեության առանձնահատկությունները,
· թվարկելու գենոմային տեխնոլոգիաների կիրառման ասպարեզները,
· հիմնավորելու բժշկություն մեջ գենոմների կիրառման արդյունավետությունը:
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· օգտագործելու ստացած գիտելիքները մարդու, բույսերի և մանրէների գենոմիկայի տարբեր ասպարեզներում, հետազոտություններ իրականացնելու համար,
· կիրառելու գործնական կարողությունները բժշկական ախտորոշման, տոհմաբանության և քրեագիտության ոլորտներում գենետիկական վերլուծություն իրականացնելու համար,
· օգտագործելու գենոմների, տրանսկրիպտոմների և պրոտեոմների կառուցվածքի վերաբերյալ բանկերի տվյալները:
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
· ստեղծագործաբար կիրառելու գիտելիքներն առկա խնդիրների լուծման համար,
· օգտագործելու ժամանակակից սարքավորումները հետազոտությունների իրականացման համար:
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· հաղորդել մասնագիտական գիտելիքներ կառուցվածքային, ֆունկցիոնալ և համեմատական գենոմիկայի նվաճումների մասին,
· ծանոթացնել բժշկության մեջ գենոմիկայի նվաճումների կիրառության և անհատականացված բժշկության ձեռքբերումները հետ:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· դասախոսություններ,
· լաբորատոր աշխատանքներ,
· գործնական աշխատանքներ,
· սեմինարներ,
· գործնական պարապմունքներ աուդիո- և տեսանյութերի կիրառմամբ,
· ինտերնետում գենետիկական տվյալների բազայի կիրառում:

5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
· Ընթացիկ ստուգում՝ 6 միավոր առավելագույն արժեքով:
· Ինքնուրույն աշխատանք՝ 6 միավոր առավելագույն արժեքով:
· Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է՝ 8 միավոր առավելագույն արժեքով: Հարցատոմսը պարունակում է 4 հարց՝ յուրա­քան­չյուրը` 2 միավոր: Միավորների քայլը 0,5 է:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Rinker DC, Specian NK, Zhao S, Gibbons JG. Polar bear evolution is marked by rapid changes in gene copy number in response to dietary shift. Proc Natl Acad Sci USA. 2019 Jul 2;116(27):13446-13451.
  • 000 Genomes Project Consortium, Auton A, Brooks LD, Durbin RM, Garrison EP, Kang HM, Korbel JO, Marchini JL, McCarthy S, McVean GA, Abecasis GR. A global reference for human genetic variation. Nature. 2015 Oct 1;526(7571):68-74..
  • Shendure J, Findlay GM, Snyder MW. Genomic Medicine-Progress, Pitfalls, and Promise. Cell. 2019 Mar 21;177(1):45-57.
  • Ginsburg GS, Willard HF. Genomic and personalized medicine: foundations and applications. Transl Res. 2009 Dec;154(6):277-87.
  • Jahanafrooz Z, Chen Z, Bao J, Li H, Lipworth L, Guo X. An overview of human proteins and genes involved in SARS-CoV-2 infection. Gene. 2022 Jan 15;808:145963.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
· Ժամանակակից պատկերացումներ գենոմների և գեների կառուցվածքի մասին:
· Գեներ, պսևդոգեներ:
· Գենոմի կարգավորիչ էլեմենտներ, կրկնվող հաջորդականություններ:
· Տրանսպոզոններ:
· Մարդու գենոմի պոլիմորֆիզմ:
· Գենոմային ծրագրեր: Գենտիկական ինֆորմացիայի բանկեր:
· Անհատականացված բժշկություն և դրա կիրառման ոլորտները:
· SARS-CoV-2-ի գենոմի կառուցվածքը: Սպիտակուցների և գեների ակնարկ, որոնք ներգրավված են SARS-CoV-2 վարակի դրսևորման մեջ:
· Ամբողջական գենոմում ասոցիացիաների ուսումնասիրություններ (genome-wide association studies, GWAS):
· Գենոմի խմբագրման տեխնոլոգիաներ:
· CNV-ների կապը հիվանդությունների հետ:
· GWAS-ի կիրառումը հիվանդությունների գենետիկական բնույթի ուսումնասիրման ոլորդում:
· Գենոմիկայի կիրառումը հիվանդությունների ախտորոշման և դեղամիջոցների մշակման ոլորդում:
· FDA (U.S. Food and Drug Administration)-ն թույլ տվեց Personal Genome Service Genetic Health Risk (GHR) (արտադրող՝ 23andMe) գենետիկական ռիսկի մասին տեղեկատվություն պարունակող թեստերի շուկայավումը:
2-րդ կիսամյակ
4 ժամ/շաբ.
Դաս. - 2 ժամ/շաբ, գործ. - 2 ժամ/շաբ
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
0707/Մ11
1. Դասընթացի նպատակ
· հաղորդել մասնագիտական գիտելիքներ գենետիկական վերլուծության ժամանակակից մեթոդների մասին,
· ծանոթացնել ամբողջական գենոմների ուսումնասիրության մեթոդներով ստացած գենետիկական վերլուծության արդյունքների և դրանց կիրառմանը բժշկության, քրեագիտության և տոhմաբանության ասպարեզներում:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
· նկարագրելու գենետիկական վերլուծության սկզբունքները,
· լուսաբանելու գենետիկական վերլուծության կիրառման նվաճումները,
· արժևորելու գենետիկական վերլուծության դերը կենսաբանության և բժշկության մեջ։
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· կառուցելու գենետիկական վերլուծության մոդելներ,
· վերլուծելու գենետիկական վերլուծության մեթոդների ընտրությունը և դրանց կիրառման արդյունքները։
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
· կիրառելու ժամանակակից գիտահետազոտական մեթոդները և տեսական գիտելիքները աշխատանքային ոլորտում,
· օգտագործելու ժամանակակից տեխնիկան և սարքավորումները լաբորատոր հետազոտությունների իրականացման համար:
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· հաղորդել մասնագիտական գիտելիքներ գենետիկական վերլուծության ժամանակակից մեթոդների մասին,
· ծանոթացնել ամբողջական գենոմների ուսումնասիրության մեթոդներով ստացած գենետիկական վերլուծության արդյունքների և դրանց կիրառմանը բժշկության, քրեագիտության և տոhմաբանության ասպարեզներում:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· դասախոսություններ,
· լաբորատոր աշխատանքներ,
· գործնական աշխատանքներ,
· սեմինարներ,
· գործնական պարապմունքներ աուդիո- և տեսանյութերի կիրառմամբ։
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
· 1-ին ընթացիկ քննությունը բանավոր է՝ 4 միավոր առավելագույն արժեքով:
· 2-րդ ընթացիկ քննությունը հետազոտական բաղադրիչն է՝ 4 միավոր առավելագույն արժեքով:
· Ինքնուրույն աշխատանք՝ 4 միավոր առավելագույն արժեքով:
· Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է՝ 8 միավոր առավելագույն արժեքով: Հարցատոմսը պարունակում է 4 հարց՝ յուրա­քան­չյուրը` 2 միավոր: Միավորների քայլը 0,5 է:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Schizophrenia Working Group of the Psychiatric Genomics Consortium. Biological insights from 108 schizophrenia-associated genetic loci. Nature. 2014 Jul 24;511(7510):421-7.
  • Sebastiani P, Gurinovich A, Bae H, Andersen S, Malovini A, Atzmon G, Villa F, Kraja AT, Ben-Avraham D, Barzilai N, Puca A, Perls TT. Four Genome-Wide Association Studies Identify New Extreme Longevity Variants. J Gerontol A Biol Sci Med Sci. 2017 Oct 12;72(11):1453-1464.
  • Wyner N, Barash M, McNevin D. Forensic Autosomal Short Tandem Repeats and Their Potential Association With Phenotype. Front Genet. 2020 Aug 6;11:884.
  • Cano-Gamez E, Trynka G. From GWAS to Function: Using Functional Genomics to Identify the Mechanisms Underlying Complex Diseases. Front Genet. 2020 May 13;11:424.
  • Tschaharganeh DF, Lowe SW, Garippa RJ, Livshits G. Using CRISPR/Cas to study gene function and model disease in vivo. FEBS J. 2016 Sep;283(17):3194-203. doi: 10.1111/febs.13750. Epub 2016 Jun 16. PMID: 27149548; PMCID: PMC5120361.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
· Գենետիկական վերլուծության մեթոդներ:
· ՊՇՌ, համեմատական գենոմային հիբրիդացում (CGH):
· ԴՆԹ-ի սեկվենավորում, ԴՆԹ-ի միկրոչիփերի տեխնոլոգիա:
· Գեների էքպրեսիայի որոշում:
· Ֆլուորեսցենտ in situ հիբրիդացում (FISH):
· Գենային նոկաուտը որպես գենի ֆունկցիայի որոշման մեթոդ:
· Գենետիկական վերլուծություն բժշկության մեջ:
· Շիզոֆրենիայի ամբողջական գենոմային ասոցիացիաների (GWAS) ուսումնասիրություն:
· Անհայտ գեների նույնականացում:
· Սթրեսի գեների նույնականացում ցիանոբակտերիաներում:
· Երկարակեցության գեների նույնականացում:
· Սննդային սովորությունների համար պատասխանատու գեների նույնականացում:
· Բեթհովենի մազերի գենոմային վերլուծություն:
· Հին ԴՆԹ-ի վերլուծություն:
· Նեանդերտալյան մարդու գենոմի վերծանում:
· Մամոնտի գենոմների վերծանում:
· Դեղամիջոցների նկատմամաբ զգայունության գենետիկական վերլուծություն:
· Գենետիկական վերլուծություն դատաբժշկակության մեջ:
· Դատաբժշկության մեջ կիռարվող գենետիկական մարկերներ:
· Ընտանեկան խմբի գենետիկական նույնականացում:
· Տարիքի որոշում՝ ԴՆԹ-ի մեթիլացման չափանիշով:
· Դիմագծերի վերականգնում գենետիկական հատկանիշներով:
· Գենետիկական վերլուծությունը ծագումնաբանական ուսումնասիորություններում:
· Ժողովուրդների ծագումնաբանական ուսումնասիորություններ:
· Հայերի ծագման գենետիկական ուսումնասիրություններ:
· Հայ բնակչության գենոմային ուսումնասիրություններ:
2-րդ կիսամյակ
4 ժամ/շաբ.
Դաս. - 2 ժամ/շաբ, գործ. - 2 ժամ/շաբ
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
0707/Մ11
1. Դասընթացի նպատակ
· հաղորդել մասնագիտական գիտելիքներ գենետիկական վերլուծության ժամանակակից մեթոդների մասին,
· ծանոթացնել ամբողջական գենոմների ուսումնասիրության մեթոդներով ստացած գենետիկական վերլուծության արդյունքների և դրանց կիրառմանը բժշկության, քրեագիտության և տոhմաբանության ասպարեզներում:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
· նկարագրելու գենետիկական վերլուծության սկզբունքները,
· լուսաբանելու գենետիկական վերլուծության կիրառման նվաճումները,
· արժևորելու գենետիկական վերլուծության դերը կենսաբանության և բժշկության մեջ։
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· կառուցելու գենետիկական վերլուծության մոդելներ,
· վերլուծելու գենետիկական վերլուծության մեթոդների ընտրությունը և դրանց կիրառման արդյունքները։
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
· կիրառելու ժամանակակից գիտահետազոտական մեթոդները և տեսական գիտելիքները աշխատանքային ոլորտում,
· օգտագործելու ժամանակակից տեխնիկան և սարքավորումները լաբորատոր հետազոտությունների իրականացման համար:

3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· հաղորդել մասնագիտական գիտելիքներ գենետիկական վերլուծության ժամանակակից մեթոդների մասին,
· ծանոթացնել ամբողջական գենոմների ուսումնասիրության մեթոդներով ստացած գենետիկական վերլուծության արդյունքների և դրանց կիրառմանը բժշկության, քրեագիտության և տոhմաբանության ասպարեզներում:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· դասախոսություններ,
· լաբորատոր աշխատանքներ,
· գործնական աշխատանքներ,
· սեմինարներ,
· գործնական պարապմունքներ աուդիո- և տեսանյութերի կիրառմամբ։

5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
· 1-ին ընթացիկ քննությունը բանավոր է՝ 4 միավոր առավելագույն արժեքով:
· 2-րդ ընթացիկ քննությունը հետազոտական բաղադրիչն է՝ 4 միավոր առավելագույն արժեքով:
· Ինքնուրույն աշխատանք՝ 4 միավոր առավելագույն արժեքով:
· Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է՝ 8 միավոր առավելագույն արժեքով: Հարցատոմսը պարունակում է 4 հարց՝ յուրա­քան­չյուրը` 2 միավոր: Միավորների քայլը 0,5 է:

6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Schizophrenia Working Group of the Psychiatric Genomics Consortium. Biological insights from 108 schizophrenia-associated genetic loci. Nature. 2014 Jul 24;511(7510):421-7.
  • Sebastiani P, Gurinovich A, Bae H, Andersen S, Malovini A, Atzmon G, Villa F, Kraja AT, Ben-Avraham D, Barzilai N, Puca A, Perls TT. Four Genome-Wide Association Studies Identify New Extreme Longevity Variants. J Gerontol A Biol Sci Med Sci. 2017 Oct 12;72(11):1453-1464.
  • Wyner N, Barash M, McNevin D. Forensic Autosomal Short Tandem Repeats and Their Potential Association With Phenotype. Front Genet. 2020 Aug 6;11:884.
  • Cano-Gamez E, Trynka G. From GWAS to Function: Using Functional Genomics to Identify the Mechanisms Underlying Complex Diseases. Front Genet. 2020 May 13;11:424.
  • Tschaharganeh DF, Lowe SW, Garippa RJ, Livshits G. Using CRISPR/Cas to study gene function and model disease in vivo. FEBS J. 2016 Sep;283(17):3194-203. doi: 10.1111/febs.13750. Epub 2016 Jun 16. PMID: 27149548; PMCID: PMC5120361.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
· Գենետիկական վերլուծության մեթոդներ:
· ՊՇՌ, համեմատական գենոմային հիբրիդացում (CGH):
· ԴՆԹ-ի սեկվենավորում, ԴՆԹ-ի միկրոչիփերի տեխնոլոգիա:
· Գեների էքպրեսիայի որոշում:
· Ֆլուորեսցենտ in situ հիբրիդացում (FISH):
· Գենային նոկաուտը որպես գենի ֆունկցիայի որոշման մեթոդ:
· Գենետիկական վերլուծություն բժշկության մեջ:
· Շիզոֆրենիայի ամբողջական գենոմային ասոցիացիաների (GWAS) ուսումնասիրություն:
· Անհայտ գեների նույնականացում:
· Սթրեսի գեների նույնականացում ցիանոբակտերիաներում:
· Երկարակեցության գեների նույնականացում:
· Սննդային սովորությունների համար պատասխանատու գեների նույնականացում:
· Բեթհովենի մազերի գենոմային վերլուծություն:
· Հին ԴՆԹ-ի վերլուծություն:
· Նեանդերտալյան մարդու գենոմի վերծանում:
· Մամոնտի գենոմների վերծանում:
· Դեղամիջոցների նկատմամաբ զգայունության գենետիկական վերլուծություն:
· Գենետիկական վերլուծություն դատաբժշկակության մեջ:
· Դատաբժշկության մեջ կիռարվող գենետիկական մարկերներ:
· Ընտանեկան խմբի գենետիկական նույնականացում:
· Տարիքի որոշում՝ ԴՆԹ-ի մեթիլացման չափանիշով:
· Դիմագծերի վերականգնում գենետիկական հատկանիշներով:
· Գենետիկական վերլուծությունը ծագումնաբանական ուսումնասիորություններում:
· Ժողովուրդների ծագումնաբանական ուսումնասիորություններ:
· Հայերի ծագման գենետիկական ուսումնասիրություններ:
· Հայ բնակչության գենոմային ուսումնասիրություններ:
2-րդ կիսամյակ
4 ժամ/շաբ.
Դաս. – 2 ժամ/շաբ, գործ. – 1 ժամ/շաբ, լաբ. – 1 ժամ/շաբ
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
0707/Մ13
1. Դասընթացի նպատակ
· հաղորդել մասնագիտական գիտելիքներ քրոմոսոմների և ինտերֆազային կորիզի կառուցվածքի ու գործունեության վերաբերյալ նորմայում և պաթոլոգիաների ժամանակ,
· ծանոթացնել քրոմոսոմների և ինտերֆազային կորիզի ուսումնասիրման ժամանակակից մեթոդներին,
· ներկայացնել բժշկության մեջ կիռարվող մոլեկուլային բջջագենետիկայի մեթոդները:

2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
· նկարագրելու մոլեկուլային բջջագենետիկայի ժամանակակից նվաճումները քրոմոսոմների կառուցվածքի և խաթարումների վերլուծության ասպարեզում,
· բացատրելու in situ ֆլուորեսցենտ հիբրիդացման սկզբունքները,
· բացատրելու մոլեկուլային-բջջագենետիկական մեթոդների դերը բժշկական ախտորոշման և էվոլյուցիայի ուսումնասիրման մեջ։
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· կիրառելու մոլեկուլային-բջջագենետիկական վերլուծության գործնական կարողությունները, մասվավորապես՝ նախաիմպլանտացիոն գենետիկական ախտորոշման ոլորտում,
· օգտագործելու ժամանակակից մանրադիտակման տեխնիկայի և պատկերների վերլուծության ծրագրերի (Ikaros Karyotyping System/MetaSystems) հետ աշխատելու գործնական կարողությունները։
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան)
· կիրառելու ժամանակակից մեթոդներ և գիտելիքներ մասնագիտական գործունեության մեջ,
· իրականացնելու հետազոտական աշխատանքներ ակադեմիական և կլինիկական ոլորտներում:
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· հաղորդել մասնագիտական գիտելիքներ քրոմոսոմների և ինտերֆազային կորիզի կառուցվածքի ու գործունեության վերաբերյալ նորմայում և պաթոլոգիաների ժամանակ,
· ծանոթացնել քրոմոսոմների և ինտերֆազային կորիզի ուսումնասիրման ժամանակակից մեթոդներին,
· ներկայացնել բժշկության մեջ կիռարվող մոլեկուլային բջջագենետիկայի մեթոդները:

4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· դասախոսություններ,
· լաբորատոր աշխատանքներ,
· գործնական աշխատանքներ,
· սեմինարներ,
· ծանոթացում ինտերնետում մոլեկուլային բջջագենետիկայի վերաբերյալ տվյալների հիմնական բազաների հետ։
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
· 1-ին ընթացիկ քննությունը բանավոր է՝ 4 միավոր առավելագույն արժեքով:
· 2-րդ ընթացիկ քննությունը հետազոտական բաղադրիչն է՝ 4 միավոր առավելագույն արժեքով:
· Ինքնուրույն աշխատանք՝ 4 միավոր առավելագույն արժեքով:
· Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է՝ 8 միավոր առավելագույն արժեքով: Հարցատոմսը պարունակում է 4 հարց՝ յուրա­քան­չյուրը` 2 միավոր: Միավորների քայլը 0,5 է:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Shao Y, Lu N, Wu Z, Cai C, Wang S, Zhang LL, Zhou F, Xiao S, Liu L, Zeng X, Zheng H, Yang C, Zhao Z, Zhao G, Zhou JQ, Xue X, Qin Z. Creating a functional single-chromosome yeast. Nature. 2018 Aug;560(7718):331-335.
  • Pellestor F. Chromoanagenesis: cataclysms behind complex chromosomal rearrangements. Mol Cytogenet. 2019 Feb 11;12:6.
  • Sacerdot C, Louis A, Bon C, Berthelot C, Roest Crollius H. Chromosome evolution at the origin of the ancestral vertebrate genome. Genome Biol. 2018 Oct 17;19(1):166.
  • Fesahat F, Montazeri F, Hoseini SM. Preimplantation genetic testing in assisted reproduction technology. J Gynecol Obstet Hum Reprod. 2020 May;49(5):101723.
  • Liehr T. About classical molecular genetics, cytogenetic and molecular cytogenetic data not considered by Genome Reference Consortium and thus not included in genome browsers like UCSC, Ensembl or NCBI. Mol Cytogenet. 2021 Mar 20;14(1):20.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
· Մոլեկուլային բջջագենետիկայի հիմնական ուղղություններ:
· Քրոմոսոմների բազմազանությունը տարբեր օրգանիզմների մոտ:
· А և В քրոմոսոմներ:
· Սեռական քրոմոսոմներ:
· Արհեստական քրոմոսոմներ:
· Արհեստական քրոմոսոմների կիրառումը կենսաբժշկության մեջ:
· Ժամանակակից պատկերացումներ թելոմերների և ցետրոմերների մասին:
· Եռաչափ բջջագենետիկա, ինտերֆազային կորիզի տարածական կառուցվածքը:
· Ինտերֆազային կորիզի տարածական կառուցվածքի կապը հիվանդությունների հետ:
· Քրոմոանագենեզ (քրոմոտրիպսիս, քրոմոանասինթեզ, քրոմոպլեքսիա), կապը հիվանդությունների հետ:
· Քրոմոթրիպսիսը ուռուցքային բջիջներում:
· Գենետիկական ախտորոշում մոլեկուլային բջջագենետիկայի մեթոդներով:
· Նախաիմպլանտացիոն գենետիկական ախտորոշման մեթոդներ։
· Նախաիմպլանտացիոն գենետիկական ախտորոշման տեսակներ։
· Բջջագենետիկայի և մոլեկուլային բջջագենետիկայի տվյալներ, որոնք չեն ընդգրկվել Genome Reference Consortium-ի կողմից:
3-րդ կիսամյակ
2 ժամ/շաբ.
Դաս. –1 ժամ/շաբ, լաբ. -1 ժամ/շաբ
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
0707/Մ14
1. Դասընթացի նպատակ
· ուսանողներին հաղորդել մասնագիտական գիտելիքներ ռեկոմբինանտ ԴՆԹ-ի ստացման համար բաղադրիչ մոլեկուլների անհրաժեշտ և կարևոր առանձնահատկությունների, գեների անջատման և բջիջների մեջ ներմուծման տեխնոլոգիաների վերաբերյալ,
· զարգացնել ուսանողների ունակությունը հայթայթելու և քննադատորեն օգտագործելու տարբեր աղբյուրներից ստացված տեղեկատվությունը:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
· լուսաբանելու գենետիկական ճարտարագիտության կարևոր սկզբունքները ռեկոմբինանտ ԴՆԹ-ի մոլեկուլներ կառուցելու վերաբերյալ,
· պատմելու գենային ճարտարագիտության ոլորտում օգտագործվող տարբեր մոլեկուլային “գործիքների”` ֆերմենտների հատկությունները և դրանց օգտագործման համար անհրաժեշտ պայմանները,
· արժևորելու ժամանակակից մոլեկուլա-կենսաբանական մեթոդների կիրառման արդյունավետությունը գենային ճարտարագիտության առջև դրված խնդիրների լուծման համար։
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· աճեցնելու տարբեր տեսակի բջիջները և անջատելու անհրաժեշտ ԴՆԹ-ի մոլեկուլները,
· գնահատելու ԴՆԹ-ի մոլեկուլների չափսերը և քանակը հել-էլեկտրոֆորեզի կիրառմամբ,
· կառուցելու ռեկոմբինանտ ԴՆԹ-ի մոլեկուլներ անհրաժեշտ հատկություններով։
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
· ստեղծագործաբար կիրառելու ունեցած գիտելիքները առկա գիտական և գործնական խնդիրների լուծման համար,
· պլանավորելու և կատարելու հետազոտական աշխատանքներ նշված բնագավարում։
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· ուսանողներին հաղորդել մասնագիտական գիտելիքներ ռեկոմբինանտ ԴՆԹ-ի ստացման համար բաղադրիչ մոլեկուլների անհրաժեշտ և կարևոր առանձնահատկությունների, գեների անջատման և բջիջների մեջ ներմուծման տեխնոլոգիաների վերաբերյալ,
· զարգացնել ուսանողների ունակությունը հայթայթելու և քննադատորեն օգտագործելու տարբեր աղբյուրներից ստացված տեղեկատվությունը:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· դասախոսություններ,
· լաբորատոր աշխատանքներ,
· գործնական աշխատանքներ,
· սեմինարներ։
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
· Ընթացիկ ստուգում՝ 6 միավոր առավելագույն արժեքով:
· Ինքնուրույն աշխատանք՝ 6 միավոր առավելագույն արժեքով:
· Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է՝ 8 միավոր առավելագույն արժեքով: Հարցատոմսը պարունակում է 4 հարց՝ յուրա­քան­չյուրը` 2 միավոր: Միավորների քայլը 0,5 է:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • B. Alberts, A. Johnson, J. Lewis, M. Raff, K. Roberts, P. Walter, 2008. «Molecular biology of the cell», 5th ed., Garland Science, USA, pp. 1302-1303.
  • Lowenstein PR. (2008) «Clinical trials in gene therapy: ethics of informed consent and the future of experimental medicine», Current Opinion in Molecular Therapy 10, 428-430.
  • Ազարյան Ն.Հ. Գենետիկկան ճարտարագիտության մեթոդներ, 2015
  • Р.С Калинин и др. Молекулярные подходы к безопасной и контролируемой Т-клеточной терапии, Acta Naturae. - 2018. - Т. 10, № 2. - С. 17-25.
  • Мохов, А. А. Использование технологии геномного редактирования: достижения и перспективы
  • Мохов А. А., Чапленко А. А., Яворский А.Н. Биомедицина. - 2019.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
· Ռեկոմբինանտ ԴՆԹ-ի մոլեկուլների in vitro կառուցման սկզբունքները:
· Ռեկոմբինանտ ԴՆԹ-ի ներմուծում պրոկարիոտների և էուկարիոտների բջիջների
· մեջ և կլոնավորված գեների դրսևորումը
· Նուկլեինային թթուների և դրանց հատվածների չափսերի որոշում, ռեստրիկցիոն
քարտեզների կառուցում
· Բույսերի գենետիկական ճարտարագիտություն:
· Կենդանիների գենետիկական ճարտարագիտություն:
· Գենային ճարտարագիտության ներդնումը գենոթերապիա ոլորտում:
Ամբիոնի կոդը Կամընտրական դասընթացի անվանումը Կրեդիտներ
3-րդ կիսամյակ
2 ժամ/շաբ.
Դաս. - 2 ժամ/շաբ
ԿԱՄԸՆՏՐԱԿԱՆ
0707/Մ15
1. Դասընթացի նպատակ
· հաղորդել մասնագիտական գիտելիքներ ժառանգականության դերի վերաբերյալ մարդու և կենդանիների վարքագծի ձևավորման գործընթացում ամբողջական գենոմի ուսումնասիրությունների տվյալներով,
· նկարագրել ժամանկակից պատկերացումները ինտելեկտի և սոցիալական վարքագծի գենետիկայի վերաբերյալ:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
· նկարագրելու և վերլուծելու գեների և արտաքին միջավայրի գործոնների հարաբերական դերը վարքագծի դրսևորման մեջ,
· բացատրելու վարքագծի ձևավորման առանձնահատկությունները որոշ հիվանդությունների ժամանակ,
· բացատրելու վարքագծի էպիգենետիկական կարգավորումը:
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· վերլուծելու վարքագծի ձևավորման գենետիական մեխանիզմները,
· գնահատելու գեների դերը մարդու մտավոր ունակությունների ձևավորման համար:
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
· վերլուծելու վարքագծի գենետիկայի գիտական գրականությունը,
· իրականացնելու հետազոտական աշխատանքներ վարքագծի գենետիկայի ոլորտում:
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· հաղորդել մասնագիտական գիտելիքներ ժառանգականության դերի վերաբերյալ մարդու և կենդանիների վարքագծի ձևավորման գործընթացում ամբողջական գենոմի ուսումնասիրությունների տվյալներով,
· նկարագրել ժամանկակից պատկերացումները ինտելեկտի և սոցիալական վարքագծի գենետիկայի վերաբերյալ:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· Դասախոսություններ,
· լաբորատոր աշխատանքներ,
· գործնական աշխատանքներ,
· սեմինարներ։
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
· Ընթացիկ ստուգում՝ 6 միավոր առավելագույն արժեքով:
· Ինքնուրույն աշխատանք՝ 6 միավոր առավելագույն արժեքով:
· Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է՝ 8 միավոր առավելագույն արժեքով: Հարցատոմսը պարունակում է 4 հարց՝ յուրա­քան­չյուրը` 2 միավոր: Միավորների քայլը 0,5 է:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Татьяна Романовская Выявлены генетические изменения, сопровождающие отбор на «хорошее поведение» у лис Беляева (2018) https://elementy.ru/novosti_nauki/433357/Vyyavleny_geneticheskie_izmene…
  • Babb PL, Fernandez-Duque E, Schurr TG. (2010). AVPR1A Sequence Variation in Monogamous Owl Monkeys (Aotus azarai) and Its Implications for the Evolution of Platyrrhine Social Behavior. Journal of Molecular Evolution, 71(4), 279-297.
  • Goriounova NA, Mansvelder HD. Genes, Cells and Brain Areas of Intelligence. Front Hum Neurosci. 2019 Feb 15;13:44.
  • Uddin N, Hussain M, Rauf I, Zaidi SF. Identification of key pathways and genes responsible for aggressive behavior. Comput Biol Chem. 2020 Oct;88:107349.
  • Beccacece L, Abondio P, Cilli E, Restani D, Luiselli D. Human Genomics and the Biocultural Origin of Music. Int J Mol Sci. 2021 May 20;22(10):5397.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
· Դրոզոֆիլի վարքագծի գենետիկա:
· Տնայնացված աղվեսների վարքագծի գենետիկա՝ տրանսկրիպտոմի վերլուծություն:
· Տնայնացված աղվեսների վարքագծի գենետիկա՝ գենոմի վերլուծություն:
· Զուգավորման վարքագծի գենետիկա՝ մոնոգամիայի գենետիկական հիմքերը կապիկների մոտ:
· Հանցագործության գենետիկա՝ սեռական քրոմոսոմների թվային անոմալիաները և ագրեսիվ վարքագիծը:
· Ագրեսիվ վարքագծի համար պատասխանատու հիմնական ուղիների և գեների նույնականացում:
· Ագրեսիվ վարքագծի համար պատասխանատու հիմնական ուղիների և գեների նույնականացում:
· Ինտելեկտի գենետիկա՝ պլազմայում միզաթթվի մակարդակի կապը IQ-ի հետ:
· Գլխուղեղի մեծ կիսագնդերի կեղևի հաստությունը վերահսկող NPTN (Neuroplastin) գենի դերը ինտելեկտի ձևվավորման համար:
· Ինտելեկտի հետ կապված գենետիկական պոլիմորֆիզմները գենոմում:
· Ինտելեկտի գենետիկա՝ ինտելեկտի, կրթության մակարդակի և պաթոլոգիաների միջև կապի գենետիկական հիմքը:
· Online Mendelian Inheritance in Men (OMIM) տեղեկադարանում ներկայացված ագրեսիվ վարքագծով ուղեկցվող հիվանդություններ և դրանց գենետիկական հիմքը:
· Ագրեսիվ վարքագծի էպիգենետիկական բնույթը:
· Երաժշտական ունակությունների գենետիկա:
· Երաժշտության ազդեցությունը գեների արտահայտման և ուղեղի գործունեության վրա:
3-րդ կիսամյակ
2 ժամ/շաբ.
Դաս. - 1 ժամ/շաբ, գործ. - 1 ժամ/շաբ
ԿԱՄԸՆՏՐԱԿԱՆ
0707/Մ15
1. Դասընթացի նպատակ
· տրամադրել խոր և համապարփակ գիտելիքներ բուսական օրգանիզմների գենոմների կառուցվածքային և ֆունկցիոնալ առանձնահատկությունների վերաբերյալ, ստեղծել պատկերացում բուսական գենոմի ուսումնասիրման դասական և ժամանակակից մեթոդների վերաբերյալ,
· ձևավորել պատկերացում տարբեր բուսական օրգանիզմների քանակական, որակական և ձևաչափական հատկանիշները պայմանավորող գեների և գենային ընտանիքների, դրանց ժառանգման օրինաչափությունների վերաբերյալ` գենոմի մակարդակով։
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
· նկարագրելու տարբեր բուսատեսակների և որոշ գյուղատնտեսական մշակաբույսերի գենոմի կառուցվածքային և ֆունցիոնալ առանձնահատկությունները,
· բացատրելու մոլեկուլային գենետիկայի մեթոդներով քանակական, որակական և ձևաչափական հատկանիշների համար պատասխանատու գեների նույնականացման մեխանիզմները և ժառանգման առանձնահատկությունները,
· իրականացնելու մշակաբույսերի և դրանց վայրի նախնիների սելեկցիայի համար արժեքավոր քանակական և որակական հատկանիշները պայմանավորող գեների բազմաձևության ուսումնասիրում և գնահատում:
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· կկարողանա անջատել գՆԹ տարբեր բուսական օրգանիզմներից,
· կկարողանա իրականացնել սելեկցիոն տեսանկյունից արժեքավոր գեների բազմաձևության նույնականացում մոլեկուլային գենետիկայի ժամանակակից մեթոդների կրրառմամբ:
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
· կկարողանա օգտագործել մասնագիտական գործունեության ընթացքում կիրառական տարբեր հարցեր լուծելու համար ստացած գիտելիքները,
· կկարողանա իրականացնել հետազոտական աշխատանքներ ակադեմիական ոլորտում:

3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· տրամադրել խոր և համապարփակ գիտելիքներ բուսական օրգանիզմների գենոմների կառուցվածքային և ֆունկցիոնալ առանձնահատկությունների վերաբերյալ, ստեղծել պատկերացում բուսական գենոմի ուսումնասիրման դասական և ժամանակակից մեթոդների վերաբերյալ,
· ձևավորել պատկերացում տարբեր բուսական օրգանիզմների քանակական, որակական և ձևաչափական հատկանիշները պայմանավորող գեների և գենային ընտանիքների, դրանց ժառանգման օրինաչափությունների վերաբերյալ` գենոմի մակարդակով։
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· դասախոսություններ,
· գործնական աշխատանքներ,
· սեմինարներ,
· առաջադրանքների կատարման ստուգում։
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
· Ընթացիկ ստուգում՝ 6 միավոր առավելագույն արժեքով:
· Ինքնուրույն աշխատանք՝ 6 միավոր առավելագույն արժեքով:
· Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է՝ 8 միավոր առավելագույն արժեքով: Հարցատոմսը պարունակում է 4 հարց՝ յուրա­քան­չյուրը` 2 միավոր: Միավորների քայլը 0,5 է:

6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Plant Genetics and Molecular Biology. Rajeev K. Varshney, Manish K. Pandey, Annapurna Chitikineni, Advances in Biochemical Engineering/Biotechnology, 164, 2018
  • Plant Genomics and Climate Change, David Edwards • Jacqueline Batley Editors, Springer Science+Business Media New York 2016
  • Plant Functional Genomics, Jose M. Alonso, Anna N. Stepanova, Methods in Molecular Biology, Springer 2015
  • Plant Genome Editing with CRISPR Systems, Yiping Qi, Methods in Molecular Biology, part of Springer Nature 2019
  • Molecular Techniques in Crop Improvement: 2nd Edition by S.Mohan Jain, D.S. Brar. Springer Science & Business Media, 2009.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
· Բույսերի գենոմիկա առարկան:
· Բույսերի գենոմի սեքվենավորում և ռեսեքվենավորում։
· Մոլեկուլային և գենետիկական մարկերների կիրառումը բույսերի գենոտիպավորման նպատակով:
· Մշակաբույսերի գենոտիպավորման պլատֆորմներ։
· Գենետիկական անձնագրավորում:
· Բույսերի ԴՆԹ ռեպարացիա և գենոմի խմբագրում. CRISPR դիզայն և մուտացիաների վերլուծություն
· Բուսական օրգանիզմների կորիզային և օրգանոիդային՝ միտոքոնդրիումների և պլաստիդների գենոմների առանձնահատկությունները, չափերը և ժառանգումը:
· Բույսերի գենոմների առանձնահատկությունները:
· Կառուցվածքային և ֆունկցիոնալ գենոմիկա:
· Քանակական, որակական և ձևաչափական հատկանիշների համար պատասխանատու գեներ և գենային ընտանիքներ տարբեր բուսական օրգանիզմների մոտ:
· Բույսերի էպիգենետիկա և էպիգենոմիկա։
· Ամբողջական գենոմների էպիգենետիկական պրոֆիլավորում: Բիսուլֆիդ սեքվենավորումը բույսերի մոտ:
3-րդ կիսամյակ
2 ժամ/շաբ.
Դաս. - 2 ժամ/շաբ
ԿԱՄԸՆՏՐԱԿԱՆ
0707/Մ15
1. Դասընթացի նպատակ
· ծանոթացնել ծերացման ժամանակակից հիմնական տեսությունների հետ,
· հաղորդել մասնագիտական գիտելիքներ ծերացման և երկարակեցության մոլեկուլային-գենետիկական մեխանիզմների ինչպես նաև գենոմների լայնածավալ ուսումնասիրությունների արդյունքների մասին:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
· նկարագրելու ծերացման մեջ գենետիկական և էպիգենետիկական գործոնների դերը,
· ներկայացնելու ծերացման և երկարակեցության գեները,
· հիմնավորելու բժշկություն մեջ ծերացման և երկարակեցության գենետիկայի նվաճումների կիրառման հեռանկարները:
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· օգտագործելու ստացած գիտելիքները ծերացման և երկարակեցության ասպարեզում հետազոտություններ իրականացնելու համար,
· կիրառելու գենետիկական վերլուծության մեթոդները ծերունաբանության մեջ:
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
· ստեղծագործաբար կիրառելու գիտելիքները գիտական և կիրառական խնդիրների լուծման համար,
· օգտագործելու ժամանակակից սարքավորումները հետազոտությունների իրականացման համար:

3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· ծանոթացնել ծերացման ժամանակակից հիմնական տեսությունների հետ,
· հաղորդել մասնագիտական գիտելիքներ ծերացման և երկարակեցության մոլեկուլային-գենետիկական մեխանիզմների ինչպես նաև գենոմների լայնածավալ ուսումնասիրությունների արդյունքների մասին:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· դասախոսություններ,
· լաբորատոր աշխատանքներ,
· գործնական աշխատանքներ,
· սեմինարներ,
· գործնական պարապմունքներ աուդիո- և տեսանյութերի կիրառմամբ,
· ծանոթացում գենետիկական տվյալների բազաների հետ։

5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
· Ընթացիկ ստուգում՝ 6 միավոր առավելագույն արժեքով:
· Ինքնուրույն աշխատանք՝ 6 միավոր առավելագույն արժեքով:
· Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է՝ 8 միավոր առավելագույն արժեքով: Հարցատոմսը պարունակում է 4 հարց՝ յուրա­քան­չյուրը` 2 միավոր: Միավորների քայլը 0,5 է:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Taormina G, Ferrante F, Vieni S, Grassi N, Russo A, Mirisola MG. Longevity: Lesson from Model Organisms. Genes (Basel). 2019 Jul 9;10(7):518.
  • Deelen J, Evans DS, Arking DE et al. A meta-analysis of genome-wide association studies identifies multiple longevity genes. Nat Commun. 2019 Aug 14;10(1):3669.
  • Soares JP, Cortinhas A, Bento T, Leitão JC, Collins AR, Gaivão I, Mota MP. Aging and DNA damage in humans: a meta‐analysis study. Aging (Albany NY). 2014 Jun;6(6):432-9.
  • Farré X, Molina R, Barteri F, Timmers PRHJ, Joshi PK, Oliva B, Acosta S, Esteve-Altava B, Navarro A, Muntané G. Comparative Analysis of Mammal Genomes Unveils Key Genomic Variability for Human Life Span. Mol Biol Evol. 2021 Oct 27;38(11):4948-4961.
  • Garagnani P, Marquis J, Delledonne M, Pirazzini C, Marasco E, Kwiatkowska KM, Iannuzzi V, Bacalini MG, Valsesia A, Carayol J, Raymond F, Ferrarini A, Xumerle L, Collino S, Mari D, Arosio B, Casati M, Ferri E, Monti D, Nacmias B, Sorbi S, Luiselli D, Pettener D, Castellani G, Sala C, Passarino G, De Rango F, D'Aquila P, Bertamini L, Martinelli N, Girelli D, Olivieri O, Giuliani C, Descombes P, Franceschi C. Whole-genome sequencing analysis of semi-supercentenarians. Elife. 2021 May 4;10:e57849.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
· Ծերացման հիմնական տեսությունների ակնարկ:
· Կյանքի տևողության միջտեսակային և ներտեսակային տարբերությունները:
· Երկարակեցության գենետիկական բնույթի ուսումնասիրման արդյունքները մոդելային օրգանիզմներում: SynergyAge տվյալների շտեմարան:
· Կյանքի տևողությունը պայմանավորող գեներ:
· ԴՆԹ-ի վնասվածքները և ծերացումը:
· Ծերացման միտոքոնդրիումային տեսությունը:
· Էպիգենետիկական գործոնների դերը երկարակեցության և ծերացման ժամանակ:
· ՄիկրոՌՆԹ-ների պրոֆիլը բջիջների և օրգանիզմի ծերացման ժամանակ:
· Թելոմերների երկարությունը և ծերացումը:
· Արտաբջջային ԴՆԹ՝ որպես ծերացման կենսցուցիչ:
· Մերկ հողափորի երկարակեցության առաանձնահատկությունները:
· Տրանսպոզոնային ծերացման տեսություն:
· Գալապագոսյան կրիաների կյանքի տեւողության գենետիկական առանձնահատկությունները:
· Կաթնասունների կյանքի տեւողության գենետիկական առանձնահատկությունները:
· Ամբողջ գենոմի հաջորդականության վերլուծություն երկարակյաց մարդկաց մոտ:
3-րդ կիսամյակ
2 ժամ/շաբ.
Դաս. - 1 ժամ/շաբ, գործ. - 1 ժամ/շաբ
ԿԱՄԸՆՏՐԱԿԱՆ
0707/Մ15
1. Դասընթացի նպատակ
· հաղորդել մասնագիտական գիտելիքներ կենսաինֆորմատիկայի և կենսավիճակագրության սկզբունքների մասին,
· հաղորդել գենետիկական տվյալների վիճակագրական մշակման հմտություններ:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
· նկարագրելու գենետիկական տվյալների հիմնական բազաները,
· սահմանելու կենսաինֆորմատիկայի մեթոդներով լուծվող գենետիկական խնդիրները,
· հիմնավորելու գենետիկական տվյալների մշակման համար վիճակագրական մեթոդների ընտրության սկզբունքները:
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· կատարելու կենսաբանական տվյալների վիճակագրական վերլուծություն SPSS, Statgraphics plus և Excel ծրագրերով,
· գործնականում իրականացնել տվյալների բաշխման, կորելյացիոն և դիսպերսիոն վերլուծություն:
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
· վերլուծելու առկա խնդիրները և գնահատել դրանց լուծման համար անհրաժեշտ ռեսուրսները,
· իրականացնելու հետազոտական աշխատանքներ կենսաբանության ոլորտում:
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· հաղորդել մասնագիտական գիտելիքներ կենսաինֆորմատիկայի և կենսավիճակագրության սկզբունքների մասին,
· հաղորդել գենետիկական տվյալների վիճակագրական մշակման հմտություններ:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· դասախոսություններ,
· գործնական աշխատանքներ,
· սեմինարներ,
· վիճակագրական ծրագրերի կիրառում։
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
· Ընթացիկ ստուգում՝ 6 միավոր առավելագույն արժեքով:
· Ինքնուրույն աշխատանք՝ 6 միավոր առավելագույն արժեքով:
· Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է՝ 8 միավոր առավելագույն արժեքով: Հարցատոմսը պարունակում է 4 հարց՝ յուրա­քան­չյուրը` 2 միավոր: Միավորների քայլը 0,5 է:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Зверев А.А., Зефиров Т.Л. Статистические методы в биологии: учебно-методическое пособие. Казань, КФУ, 2013, 42 с.
  • Статистический анализ медико-биологических данных с использованием про-граммы Excel: учеб.-метод. пособие / М. А. Шеламова, Н. И. Инсарова, В. Г. Ле-щенко. - Минск, БГМУ, 2010, 96 с.
  • Петри А., Сэбин К. Наглядная медицинская статистика, М.: ГЭОТАР-Медиа, 2010,
  • Наследов А. SPSS19 профессиональный статистический анализ данных. СПб, Питер, 2011.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
· Վիճակագրական վերլուծության սկզբունքները:
· Պարամետրիկ և ոչ պարամետրիկ վիճակագրական մեթոդներ:
· Խի-քառակուսի թեստ, Ստյուդենտի t-թեստ, Մանն-Ուիթնիի U-թեստ։
· Պիրսոնի կորելյացիոն վերլուծություն
· ANOVA թեստ
· Շանսերի հարաբերություն
· Վիճակագրական վերլուծություն Statgraphics plus և Excel ծրագրերի կիրառմամբ:

3 –րդ կիասամյակ
4 ժամ/շաբ.
Դաս. - 2 ժամ/շաբ, գործ. – 1 ժամ/շաբ, լաբ. - 1 ժամ/շաբ
ԿԱՄԸՆՏՐԱԿԱՆ
0707/Մ16
1. Դասընթացի նպատակ
· հաղորդել մասնագիտական գիտելիքներ ժառանգական հիվանդությունների դասակարգման և առաջացման գենետիկական մեխանիզմների մասին,
· ծանոթացնել ներկայումս գոյություն ունեցող ժառանգական հիվանդությունների ախտորոշման դասական և ժամանակակից մեթոդներին:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
· որոշելու առավել տարածված քրոմոսոմային և գենային հիվանդություններն ըստ ախտանիշների և բջջագենետիկական վերլուծության,
· որոշելու կանխարգելիչ (պրևենտիվ) բժշկության մեջ գենետիկական մեթոդների դերը,
· թվարկելու և գրանցելու տարբեր ժառանգական հիվանդությունների բուժման մեթոդները,
· նկարագրելու ժառանգական հիվանդություններն ըստ գենետիկական քարտեզների,
· բացատրելու և հինմավորելու ժառանգական հիվանդությունների հիմքում ընկած խաթարումները՝ բացատրելով դրանց առաջացման մեխանիզմները,
· նկարագրելու կլինիկայում գենոմի խմբագրման տեխնոլոգիաները:
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· գործնականում իրականացնելու բժշկագենետիկական խորհրդատվություններ՝ գոյություն ունեցող գենետիկական խախտումների փոխանցման կանխատեսման և լուսաբանման համար,
· վերլուծելու տարածված ժառանգական հիվանդությունների հանդիպման հաճախականությունը հայկական պոպուլյացիաներում,
· համեմատելու որոշակի հիվանդությունների վերաբերյալ համաշխարհային վիճակագրական տվյալները՝ տարանջատելով Հայաստանի բնակչության մոտ առավել հաճախ հանդիպող շեղումները,
· վերլուծելու որոշակի ժառանգական հիվանդությունների դեպքում կիրառվող ժամանակակից մեթոդները՝ համադրելով դրանք դասական մեթոդների հետ:
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
· իրականացնելու հետազոտական աշխատանքներ ակադեմիական և կլինիկական ոլորտներում
· կիրառելու ձեռք բերված տեսական գիտելիքները կլինիկական գենետկայի ոլորտում
· աշխատելու թիմում և լուծելու արդիական խնդիրներ:
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· հաղորդել մասնագիտական գիտելիքներ ժառանգական հիվանդությունների դասակարգման և առաջացման գենետիկական մեխանիզմների մասին,
· ծանոթացնել ներկայումս գոյություն ունեցող ժառանգական հիվանդությունների ախտորոշման դասական և ժամանակակից մեթոդներին:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· դասախոսություններ,
· լաբորատոր աշխատանքներ,
· սեմինարներ,
· իրավիճակային խնդիրների քննարկում,
· առաջադրանքների կատարման ստուգում։
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
· 1-ին ընթացիկ քննությունը բանավոր է՝ 4 միավոր առավելագույն արժեքով:
· 2-րդ ընթացիկ քննությունը բանավոր է՝ 4 միավոր առավելագույն արժեքով:
· Ինքնուրույն աշխատանք՝ 4 միավոր առավելագույն արժեքով:
· Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է՝ 8 միավոր առավելագույն արժեքով: Հարցատոմսը պարունակում է 4 հարց՝ յուրա­քան­չյուրը` 2 միավոր: Միավորների քայլը 0,5 է:

6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Бочков Н.П. Клиническая генетика. 2001.
  • Бочков Н.П., Асанов А.Ю., Жученко Н.А., Субботина Т.И., Филиппова М.Г., Филиппова Т.В. Медицинская генетика : учебник/ - М. : ГЭОТАР-Медиа, 2014. - 224 с.
  • Генетика. Под ред. Иванова В.И. М.: ИКЦ "Академкнига", 2006. - 638 с.
  • Титов Л.П. Медицинская геномика: организация генома, регуляция экспрессии генов, генетическая вариабельность. Известия Национальной академии наук Беларуси. Серия медицинских наук, 2015; (4), 97-113.
  • Хромов -Борисов Н.Н. Эволюционная медицинская геномика. Молекулярная медицина, 2014; №2, 13-20.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
· Ժառանգականություն և միջավայր:
· Ժառանգական հիվանդությունների դասակարգում:
· Օնկոլոգիական հիվանդությունների գենետիկա:
· Հիվանդությունների մոլեկուլային հիմունքներ:
· Ժառանգական հիվանդությունների ախտորոշման մեթոդներ:
· Ժառանգական հիվանդությունների կանխարգելման և բուժման մեթոդներ:
· Մոնոգեն ժառանգական հիվանդություններ և գենոմի խմբագրում:
3 –րդ կիասամյակ
4 ժամ/շաբ.
Դաս. - 2 ժամ/շաբ, գործ. – 1 ժամ/շաբ, լաբ. - 1 ժամ/շաբ
ԿԱՄԸՆՏՐԱԿԱՆ
0707/Մ16
1. Դասընթացի նպատակ
· ստեղծել պատկերացում շրջակա միջավայրի գործոնների ազդեցությամբ բնական պոպուլյացիաներում ժառանգականության և փոփոխականության գործընթացների և գենոմային անկայունության կենսամարկերների մասին,
· նկարագրել մարդու պոպուլյացիայի հետերգենությունն ըստ հիվանդությունների նկատմամբ նախահակվածության գեների:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
· նկարագրելու գենետիկական վերլուծության հիմնական մեթոդները, որոնք կիրառվում են էկոգենաթունաբանության մեջ շրջակա միջավայրի գործոնների ուսումնասիրման ժամանակ,
· լուսաբանելու էկոգենաթունաբանական հետազոտությունների տվյալները կենսացուցիչ օրգանիզմների կիրառմամբ,
· ներկայացնելու մարդու բազմագործոնային հիվանդությունների ձևավորման մեջ միջավայրի և ժառանգականության դերի վերաբերյալ տվյալները:
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· իրականացնելու էկոգենաթունաբանական հետազոտություններ կենդանիների և բույսերի բնական պոպուլյացիաներում գենետիկական մեթոդներով,
· կատարելու գենետիկական ցուցանիշների վերլուծություն կախված միջավայրի աղտոտվածության մակարդակից:
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
· էկոլոգիական և գենետիկական գիտելիքների հիման վրա բնության պահպանության միջոցառումների կազմակերպում,
· էկոլոգիական գենետիկայի ոլորտում գիտական զեկույցներ պատրաստում:
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· ստեղծել պատկերացում շրջակա միջավայրի գործոնների ազդեցությամբ բնական պոպուլյացիաներում ժառանգականության և փոփոխականության գործընթացների և գենոմային անկայունության կենսամարկերների մասին,
· նկարագրել մարդու պոպուլյացիայի հետերգենությունն ըստ հիվանդությունների նկատմամբ նախահակվածության գեների:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· դասախոսություններ,
· լաբորատոր աշխատանքներ,
· գործնական աշխատանքներ,
· սեմինարներ,
· ծանոթացում գենետիկական տվյալների բազաների հետ։
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
· 1-ին ընթացիկ քննությունը բանավոր է՝ 4 միավոր առավելագույն արժեքով:
· 2-րդ ընթացիկ քննությունը բանավոր է՝ 4 միավոր առավելագույն արժեքով:
· Ինքնուրույն աշխատանք՝ 4 միավոր առավելագույն արժեքով:
· Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է՝ 8 միավոր առավելագույն արժեքով: Հարցատոմսը պարունակում է 4 հարց՝ յուրա­քան­չյուրը` 2 միավոր: Միավորների քայլը 0,5 է:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Meyer JN, Leuthner TC, Luz AL. Mitochondrial fusion, fission, and mitochondrial toxicity. Toxicology. 2017;391:42-53.
  • Bruetschy C. The EU regulatory framework on genetically modified organisms (GMOs). Transgenic Res. 2019;28(Suppl 2):169-174.
  • Karalis DT, Karalis T, Karalis S, Kleisiari AS. Genetically Modified Products, Perspectives and Challenges. Cureus. 2020;12(3):e7306. Published 2020 Mar 18.
  • Finicelli M, Squillaro T, Galderisi U, Peluso G. Micro-RNAs: Crossroads between the Exposure to Environmental Particulate Pollution and the Obstructive Pulmonary Disease. Int J Mol Sci. 2020 Sep 30;21(19):7221.
  • Ma Q, Lu AY. Pharmacogenetics, pharmacogenomics, and individualized medicine. Pharmacol Rev. 2011 Jun;63(2):437-59.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
· Էկոլոգիական գենետիկա. Ներածություն:
· Շրջակա միջավայրի գենաթույներ և կենսամարկերներ:
· Գենաթունաբանական մշտադիտարկումը բնական պոպուլյացիաներում:
· «Օրգան չիպի վրա» թեստավորման համակարգեր:
· Թելորմեների կապը միջավայրի աղտոտիչների հետ:
· Գենետիկական պոլիմորֆիզմներով պայմանավորված զգայնությունը միջավայրի գործոնների նկատմամբ:
· Էկոգենետիկական հիվանդություններ և անհատականացված բժշկություն:
· Էկոտոքսիկոգենոմիկա:
· Ֆարմակոգենետիկա և ֆարմակոգենոմիկա։
· Նուտրեգենետիկա, նուտրիգենոմիկա, նուտրիէպիգենոմիկա։
· MicroRNA պրոֆիլները որպես սննդակարգի կենսամարկեր։
· MicroRNA պրոֆիլները որպես շրջակա միջավայրի աղտոտիչների կենսամարկերներ։
· MicroRNA պրոֆիլները որպես հիվանդությունների կենսամարկերներ։
· Միտոքոնդրիումների և միտոքոնրդրիումային ԴՆԹ-ի էկոթունաբանությունը:
3 –րդ կիասամյակ
4 ժամ/շաբ.
Դաս. - 2 ժամ/շաբ, գործ. – 1 ժամ/շաբ, լաբ. - 1 ժամ/շաբ
ԿԱՄԸՆՏՐԱԿԱՆ
0707/Մ16
1. Դասընթացի նպատակ
· հաղորդել մասնագիտական գիտելիքներ մուտագենեզի մեխանիզմների, մուտագենների դասակարգման և դրանց ազդման բնույթի մասին,
· նկարագրել ուղղորդված մուտագենեզի արդի մեթոդները,
· ծանոթացնել ներկայումս գոյություն ունեցող մուտագենների հետազոտման մեթոդներին:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
· դասակարգելու մուտագեններն ըստ իրենց ազդեցության, մատնանշելու մուտագենների առավել տարածված խմբերը,
· նկարագրելու մուտագենների հետազոտման դասական և ժամանակակից մեթոդները,
· բացատրելու հակամուտագենների կարևոր դերը գենետիակական թունաբանության և կլինիկական ոլորտներում:
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· գնահատելու մուտագենների թիրախային և ոչ թիրախային ազդեցությամբ առաջացած խաթարումները,
· բացահայտելու մուտագենների ազդեցության մոլեկուլային մեխանիզմները և դոզա-էֆեկտ կախվածությունը,
· մեկնաբանելու ԴՆԹ-ն վնասող ֆիզիկական, քիմիական և կենսաբանական գործոնների ազդեցությունը:
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ (եթե այդպիսիք կան)
· իրականացնելու հետազոտական աշխատանքներ ակադեմիական և կլինիկական ոլորտներում,
· կիրառելու ձեռք բերված տեսական գիտելիքները մուտագենեզի ոլորտում,
· աշխատելու թիմում և լուծելու արդիական խնդիրներ:
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· հաղորդել մասնագիտական գիտելիքներ մուտագենեզի մեխանիզմների, մուտագենների դասակարգման և դրանց ազդման բնույթի մասին,
· նկարագրել ուղղորդված մուտագենեզի արդի մեթոդները,
· ծանոթացնել ներկայումս գոյություն ունեցող մուտագենների հետազոտման մեթոդներին:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· դասախոսություններ,
· լաբորատոր աշխատանքներ,
· սեմինարներ,
· գործնական աշխատանքներ։
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
· 1-ին ընթացիկ քննությունը բանավոր է՝ 4 միավոր առավելագույն արժեքով:
· 2-րդ ընթացիկ քննությունը բանավոր է՝ 4 միավոր առավելագույն արժեքով:
· Ինքնուրույն աշխատանք՝ 4 միավոր առավելագույն արժեքով:
· Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է՝ 8 միավոր առավելագույն արժեքով: Հարցատոմսը պարունակում է 4 հարց՝ յուրա­քան­չյուրը` 2 միավոր: Միավորների քայլը 0,5 է:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Bochkov N.P., Katosova L. D. Analysis of multiaberrant cells in lymphocytes of persons living in different ecological regions (англ.) // Mutation Research. - 1994. - Vol. 323, no. 1. - P. 7-10.
  • Parry J.M., Parry E.M. Genetic Toxicology: principles and methods. Humana Press, Springer Science LLC, 2012. DOI: 10.1007/978-1-61779-421-6
  • Альбертс Б., Джонсон А. и др. Молекулярная биология клетки. Изд. Москва - Ижевск, 2013, в 3-х томах.
  • Закиян С. М., Медведев С. П., Дементьева Е. В.,. Покушалов Е. А, Власов В. В. Редактирование генов и геномов: Том 1-3 /; Рос. акад. наук, Сиб. отдние, ФИЦ Ин-т цитологии и генетики [и др.]. 2-е изд., расширенное и дополненное. Новосибирск: Издательство СО РАН, 2018.
  • Լիր Թ., Հարությունյան Տ., Հովհաննիսյան Գ., Մարդու գենետիկայի հիմունքները։ Խմբագիր՝ Ռ. Հարությունյան, ԵՊՀ հրատարակչություն, 2020։
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
· Մակածված և սպոնտան մուտագենեզի մեխանիզմները:
· Ֆիզիկական, քիմիական և կենսաբանական մուտագեններ:
· Մուագեններով մակածված ԴՆԹ-ի և քրոմոսոմների խաթարումները և դրանց դասակարգումը:
· ԴՆԹ-ում հիմքերի մոդիֆակացիա և դեզամինացում առաջացնող մուտագեններ:
· Մարդու բջիջներում մակածված մուտագենեզի հիմնական օրինաչափությունները:
· Ճառագայթմամբ մակածված քրոմոսոմային խաթարումներ:
· Սպոնտան մուտացիաները սոմատիկ բջիջներում:
· Ճառագայթման և քիմիական մուտագենների համակցված ազդեցությունը in vitro:
· Դոզա-էֆեկտ կախվածությունը, օրինաչափությունները և հետազոտության խնդիրները:
· Քիմիական մուտագենների օրինաչափությունները քրոմոսոմային մակարդակում:
· Քիմիական մուտագենների էֆեկտիվությունը բջջային ցիկլի տարբեր փուլերում:
· Մուտագենների քիմիական կառուցվածքը և խաթարումների մակածումը:
· Քիմիական նյութերի համակցված ազդեցությունը in vitro:
· Մուտագենեզը և պրոֆիլակտիկան:
· Գենոմի խմբագրման տեխնոլոգիաների կիրառումն ուղղորդված մուտագենեզում։
3 –րդ կիասամյակ
4 ժամ/շաբ.
Դաս. - 2 ժամ/շաբ, գործ. – 1 ժամ/շաբ, լաբ. - 1 ժամ/շաբ
ԿԱՄԸՆՏՐԱԿԱՆ
0707/Մ16
1. Դասընթացի նպատակ
· հաղորդել մասնագիտական գիտելիքներ գենետիկական տվյալների հավաքարման և վերլուծության ժամանակակից մեթոդների մասին,
· ծանոթացնել կենսաբանական փորձերի ձևավորման սկզբունքներին,
· ծանոթացնել գենետիկական տվյալների բազաների հետ,
· ներկայացնել գենետիկական կենսամարկերների բազմազանությունը և դրանց կիրառման ոլորտները:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
· նկարագրելու գենոմիկայի և մոլեկուլային բջջագենետիկայի ժամանակակից նվաճումները,
· ներկայացնելու գենետիկական մեթոդների և տեխնոլոգիաների հիմնական հնարավորությունները,
· լուսաբանելու գենետիկական կենսամարկերների տեսակները և դրանց կիրառման ոլորտները։
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· ընտրելու գենետիկական վերլուծություն մեթոդներ առաջադրված խնդիրների լուծման համար,
· վերլուծելու գրականության տվյալներ, ձևակերպելու ուսումնասիրության հիմնավորումը և քննարկելու արդյունքները։
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
· կիրառելու ժամանակակից գիտահետազոտական մեթոդները և տեսական գիտելիքները աշխատանքային ոլորտում,
· վերլուծելու փաստեր և կատարելու հետևություններ:
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· հաղորդել մասնագիտական գիտելիքներ գենետիկական տվյալների հավաքարման և վերլուծության ժամանակակից մեթոդների մասին,
· ծանոթացնել կենսաբանական փորձերի ձևավորման սկզբունքներին,
· ծանոթացնել գենետիկական տվյալների բազաների հետ,
· ներկայացնել գենետիկական կենսամարկերների բազմազանությունը և դրանց կիրառման ոլորտները:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· դասախոսություններ,
· լաբորատոր աշխատանքներ,
· գործնական պարապմունքներ աուդիո- և տեսանյութերի կիրառմամբ:
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
· 1-ին ընթացիկ քննությունը բանավոր է՝ 4 միավոր առավելագույն արժեքով:
· 2-րդ ընթացիկ քննությունը բանավոր է՝ 4 միավոր առավելագույն արժեքով:
· Ինքնուրույն աշխատանք՝ 4 միավոր առավելագույն արժեքով:
· Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է՝ 8 միավոր առավելագույն արժեքով: Հարցատոմսը պարունակում է 4 հարց՝ յուրա­քան­չյուրը` 2 միավոր: Միավորների քայլը 0,5 է:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Ravi M, Paramesh V, Kaviya SR, Anuradha E, Solomon FD. 3D cell culture systems: advantages and applications. J Cell Physiol. 2015 Jan;230(1):16-26.
  • Liehr T. From Human Cytogenetics to Human Chromosomics. Int J Mol Sci. 2019 Feb 14;20(4):826.
  • Heikkinen A, Bollepalli S, Ollikainen M. The potential of DNA methylation as a biomarker for obesity and smoking. J Intern Med. 2022 Sep;292(3):390-408.
  • Wen L, Li G, Huang T, Geng W, Pei H, Yang J, Zhu M, Zhang P, Hou R, Tian G, Su W, Chen J, Zhang D, Zhu P, Zhang W, Zhang X, Zhang N, Zhao Y, Cao X, Peng G, Ren X, Jiang N, Tian C, Chen ZJ. Single-cell technologies: From research to application. Innovation (Camb). 2022 Oct 18;3(6):100342.
  • Feng J, Chen Z, Liang W, Wei Z, Ding G. Roles of Mitochondrial DNA Damage in Kidney Diseases: A New Biomarker. Int J Mol Sci. 2022 Dec 2;23(23):15166.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
· In vitro գենետիկական վերլուծության մեթոդներ և մոդելներ:
· In vivo գենետիկական վերլուծության մեթոդներ և մոդելներ:
· Եզակի բջիջների տեխնոլոգիաներ:
· Բջջային կուլտուրաների եռաչափ մոդելներ:
· ՊՇՌ մեթոդը, դրա կիրառումը ԴՆԹ-ի կրկնապատկման, մուտացիաների և գեների էքպրեսիայի գնահատման համար:
· ՊՇՌ մեթոդի կիրառումը կլինիկական ախտորոշման մեջ:
· Կորիզային ԴՆԹ-ի վնասվածքներ, դրանց կիրառումը որպես կենսամարկերներ:
· Միտոքոնդրիումային ԴՆԹ-ի վնասվածքներ, դրանց կիրառումը որպես կենսամարկերներ:
· ԴՆԹ-ի մեթիլացումը և դրա կիրառումը որպես կենսամարկեր:
· Արտբջային ԴՆԹ-ի ծագումը, կոնցենտրացիան, կենսաբանական նշանակությունը:
· Արտբջային ԴՆԹ-ի կիրառումը որպես պաթոլոգիայի կենսամարկեր:
· ԴՆԹ-ի սեվենավորում, կորոնավիրուսների շտամների նույնականացում:
· Համեմատական ​​գենոմային հիբրիդացում
· Ֆլուորեսցենտ in situ հիբրիդացման մեթոդը և դրա կիրառումը կլինիկական ախտորոշման և ճառագայթային կենսաբանության մեջ:
· Կենսաբանական ցուցանիշների կոռելյացիայի վերլուծություն:
3-րդ կիսամյակ
2 ժամ/շաբ.
Դաս. - 1 ժամ/շաբ, գործ. - 1 ժամ/շաբ
ԿԱՄԸՆՏՐԱԿԱՆ
0707/Մ17
1. Դասընթացի նպատակ
· հաղորդել մասնագիտական գիտելիքներ պրոկարիոտների և էուկարիոտների գեների տեղակայման և խմբավորման առանձնահատկությունների մասին, դրանց քարտեզավորման նպատակով կիրառվող մոլեկուլային գենետիկայի և ծամանակակից մոլեկւլային կենսաբանության մեթոդների մասին,
· լուսաբանել և համեմատել պրո- և էուկարիոտների գեների ու գենոմների կառուցվածքները։
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
· նկարագրելու պրոկարիոտներում գենետիկական ռեկոմբինացիայի մեխանիզմները, սպիտակուցային ժառանգականությանը, գեների էքսպրեսիայի խմբագրումը, պրո- և էուկարիոտներում գեների և քրոմոսոմների կառուցվածքի առանձնահատկությունները,
· լուսաբանելու պրոկարիոտներում գեների քարտեզավորման մոլեկուլային գենետիկայի, դասական և արդի մեթոդները,
· արժևորելու մոլեկուլային կենսաբանության ժամանակակից մեթոդների կիրառումը կենսաբանության տարբեր ոլորտներում:
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· խաչասերելու մանրէների տարբեր շտամերը տարբեր մեթոդներով (կոնյուգացիա, տրանսդուկցիա, տրանսֆորմացիա),
· գնահատելու ստացված ռեկոմբինանտ բջիջների հատկությունները օգտագործելով համապատասխան սելեկտիվ միջավայրերը,
· վերլուծելու ստացված արթյունքները և դրա հիման վրա տեղակայելու ուսումնասիրվող գեները գենետիկական քարտեզի վրա կամ կառուցել այդ քարտեզը:
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
· լուծելու տեսական և գործնական խնդիրներ, կիրառելով ստացած գրտելիքները,
· պլանավորելու և կատարելու հետազոտական աշխատանքներ նշված բնագավարում։
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· հաղորդել մասնագիտական գիտելիքներ պրոկարիոտների և էուկարիոտների գեների տեղակայման և խմբավորման առանձնահատկությունների մասին, դրանց քարտեզավորման նպատակով կիրառվող մոլեկուլային գենետիկայի և ծամանակակից մոլեկւլային կենսաբանության մեթոդների մասին,
· լուսաբանել և համեմատել պրո- և էուկարիոտների գեների ու գենոմների կառուցվածքները։
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· դասախոսություններ,
· լաբորատոր աշխատանքներ,
· գործնական աշխատանքներ,
· սեմինարներ։
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
· Ընթացիկ ստուգում՝ 6 միավոր առավելագույն արժեքով:
· Ինքնուրույն աշխատանք՝ 6 միավոր առավելագույն արժեքով:
· Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է՝ 8 միավոր առավելագույն արժեքով: Հարցատոմսը պարունակում է 4 հարց՝ յուրա­քան­չյուրը` 2 միավոր: Միավորների քայլը 0,5 է:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Giraldo R., Fernández-Tresguerres M.E. Voyage of RepA protein from plasmid DNA replication through amyloid aggregation towards synthetic biology.J. Appl. Biomed. 8, 151-158; 2010.
  • Власов В. В., Медведев С. П., Закиян С. М. «Редакторы» геномов. От цинковых пальцев до CRISPR // Наука из первых рук. - 2014.
  • Логашенко Е. Б., Владимирова А. В., Зенков А. Н., Репкова М. Н., Веньяминова А. Г., Черноловская Е. Л., Власов В. В. Обращение фенотипа множественной лекарственной устойчивости с помощью малых интерферирующих РНК. // Известия АН, серия химическая, 2, 2005
  • Брюхин В.Б., Андрусенко Е.В. Функциональная генетика и геномика, 2021
  • Heather J.M., Chain B. The sequence of sequencers: The history of sequencing DNA// Genomics. Academic Press Inc., 2016. Т. 107.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
· Պրո- և էուկարիոտների գենոմներ, գեների տեղակայման առանձնահատկությունները։
· Պրո- և էուկարիոտների գեների և քրոմոսոմների կառուցվածքը։
· Մոբիլ գենետիկական տարրերը պրոկարիոտներում և էուկարիոտներում:
· Մոլեկուլայն գենետիկայում կիրառվող արդի մեթոդներ։
· Սպիտակուցային ժառանգականություն։
· ՌՆԹ- ինտերֆերենցիա։
4-րդ կիսամյակ
2 ժամ/շաբ.
Դաս. - 2 ժամ/շաբ
ԿԱՄԸՆՏՐԱԿԱՆ
0707/Մ17
1. Դասընթացի նպատակ
· հաղորդել մասնագիտական գիտելիքներ գենոմի կառուցվածքային առանձնահատկություններով պայմանավորված դեղամիջոցների նկատմամբ օրգանիզմի անհատական զգայունության մասին,
· ստեղծել պատկերացում բժշկության մեջ ֆարմակոգենետիկայի և ֆարմակոգենոմիկայի կիրառման վերաբերյալ:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
· նկարագրելու գենետիկակական պոլիմորֆիզմով պայմանավորված դեղամիջոցների նկատմամբ օրգանիզմի անհատական պատասխանը,
· ներկայացնելու դեղամիջոցների ստեղծման ոլորտում գենոմիկայի նվաճումների կիրառումը,
· բացատրելու դեղանյութերի մետաբոլիզմի կարգավորման էպիգենետիկական մեխանիզմները,
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· կիրառելու ստացած գիտելիքները ֆարմակոգենետիկայի ոլորտում գործնական խնդիրներ լուծելիս,
· լուսաբանելու փորձարարական ֆարմակոգենետիկական հետազոտությունների մեթոդաբանությունը,
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
· ստեղծագործաբար կիրառելու ունեցած գիտելիքները մասնագիտական գործունեության մեջ,
· կատարելու հետազոտական աշխատանք:
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· հաղորդել մասնագիտական գիտելիքներ գենոմի կառուցվածքային առանձնահատկություններով պայմանավորված դեղամիջոցների նկատմամբ օրգանիզմի անհատական զգայունության մասին,
· ստեղծել պատկերացում բժշկության մեջ ֆարմակոգենետիկայի և ֆարմակոգենոմիկայի կիրառման վերաբերյալ:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· դասախոսություններ,
· լաբորատոր աշխատանքներ,
· գործնական աշխատանքներ,
· սեմինարներ,
· ծանոթացում գենետիկական տվյալների բազաների հետ։
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
· Ընթացիկ ստուգում՝ 6 միավոր առավելագույն արժեքով:
· Ինքնուրույն աշխատանք՝ 6 միավոր առավելագույն արժեքով:
· Եզրափակիչ քննությունը բանավոր է՝ 8 միավոր առավելագույն արժեքով: Հարցատոմսը պարունակում է 4 հարց՝ յուրա­քան­չյուրը` 2 միավոր: Միավորների քայլը 0,5 է:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Герасимова К.В., Сычев Д.А. Клиническая фармакогенетика: исторический очерк. Медицинские технологии. Оценка и выбор. 2012.
  • Santos R, Ursu O, Gaulton A, Bento AP, Donadi RS, Bologa CG, Karlsson A, Al-Lazikani B, Hersey A, Oprea TI, Overington JP. A comprehensive map of molecular drug targets. Nat Rev Drug Discov. 2017 Jan;16(1):19-34.
  • Юрий Тарасов Три поколения лекарств (2019) https://biomolecula.ru/articles/tri-pokoleniia-lekarstv.
  • Gill PS, Yu FB, Porter-Gill PA, Boyanton BL, Allen JC, Farrar JE, Veerapandiyan A, Prodhan P, Bielamowicz KJ, Sellars E, Burrow A, Kennedy JL, Clothier JL, Becton DL, Rule D, Schaefer GB. Implementing Pharmacogenomics Testing: Single Center Experience at Arkansas Children's Hospital. J Pers Med. 2021 May 11;11(5):394.
  • van Westrhenen R, Aitchison KJ, Ingelman-Sundberg M, Jukić MM. Pharmacogenomics of Antidepressant and Antipsychotic Treatment: How Far Have We Got and Where Are We Going? Front Psychiatry. 2020 Mar 12;11:94.
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
· Ֆարմակոգենետիկայի և ֆարմակոգենոմիկայի ներածություն: Ֆարմակոգենետիկայի պատմություն:
· Դեղամիջոցների կլանման և արտազատման գենետիկական հիմքեր:
· Դեղամիջոցների կենսափոխարկման գենետիկական հիմքեր:
· Կենսափոխարկման I փուլի ֆերմենտներ՝ ցիտոքրոմներ:
· Կենսափոխարկման II փուլի ֆերմենտներ՝ N-ացետիլտրանսֆերազներ:
· Լայնորեն օգտագործվող դեղերի ֆարմակոգենոմիկայի տվյալների կիրառման օրինակներ:
· Վարֆարինի Ֆարմակոգենետիկա:
· Կլոպիդոգրելի Ֆարմակոգենետիկա:
· Դեղամիջոցների թիրախներ:
· Դեղամիջոցների երեք սերունդ:
· Գենային թերապիա ex vivo:
· Գենային թերապիա in vivo:
· CRISPR տեխնոլոգիաներ:
· Էպիգենետիկական դեղամիջոցներ:
· Էպիգենետիկական դեղամիջոցներ:

Կրթական այլ մոդուլներ

Ամբիոնի կոդը Պարտադիր դասընթացի անվանումը Կրեդիտներ
1-ին, 2- րդ, 3-րդ, 4-րդ կիսամյակներ
2 ժամ/շաբ.
սեմ. - 2 ժամ/շաբ
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
0707/Մ18, 19, 21, 22
1. Դասընթացի նպատակ
· ուսանողների մոտ ստեղծել պատկերացում ժամանակակից գենետիկայի հիմնական ուղղությունների, ինչպես նաև Հայաստանում իրականացվող գենետիկական հետազոտությունների վերաբերյալ,
· ուսանողներին ներկայացնել տվյալներ՝ ժամանակակից գենային և գենոմային տեխնոլոգիաների մասին,
· ուսանողներին ծանոթացնել բժշկության և շրջակա միջավայրի պահպանության ոլորտներում կիրառվող գենետիկայի մեթոդներին,
· խրախուսել ուսանողների ինքնուրույն աշխատանքը, հետազոտությունների բանավոր և գրավոր ներկայացումը, գիտական ​​խնդիրների քննարկումը:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
· նկարագրելու ժամանակակից գենետիկայի հիմնական ուղղությունները և մեթոդները, Հայաստանում ծավալվող գենետիկական հետազոտությունները,
· լուսաբանելու գենային, գենոմային և բջջային տեխնոլոգիաների բնույթը, կիրառման ոլորդները և նշանակությունը, անհատականացված բժշկության էությունը,
· ներկայացնելու գենոմիկայի, էպիգենոմիկայի, համեմատական գենոմիկայի, տրանսկրիպտոմիկայի, պրոտեոմիկայի և մետաբոլոմիկայի հիմունքները, մոլեկուլային բջջագենետիկայի ժամանակակից մեթոդները,
· իմանալու մարդու գենոֆոնդի պահպանության հիմնահարցերը, մուտագենեզի և կանցեռոգենեզի սկզբունքները, մարդու հիվանդությունների գենետիկական բնույթը:
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· կիրառելու գենետիկական մեթոդներ բժշկության, քրեագիտության և գյուղատնտեսության ոլորտներում,
· գործնականում իրականացնելու շրջակա միջավայրի աղտոտիչների գենետիկական էֆեկտների գնահատում,
· աշխատելու կենսաբանական պատկերների վերլուծության և վիճակագրական համակարգչային ծրագրեր հետ:
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
· օգտագործելու տեղեկատվության տարատեսակ աղբյուրներ,
· վերլուծելու առկա խնդիրները և գնահատելու դրանց լուծման համար անհրաժեշտ հնարավորությունները,
· պատրաստել գրական ակնարկներ և շնորհանդեսներ:
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· ուսանողների մոտ ստեղծել պատկերացում ժամանակակից գենետիկայի հիմնական ուղղությունների, ինչպես նաև Հայաստանում իրականացվող գենետիկական հետազոտությունների վերաբերյալ,
· ուսանողներին ներկայացնել տվյալներ՝ ժամանակակից գենային և գենոմային տեխնոլոգիաների մասին,
· ուսանողներին ծանոթացնել բժշկության և շրջակա միջավայրի պահպանության ոլորտներում կիրառվող գենետիկայի մեթոդներին,
· խրախուսել ուսանողների ինքնուրույն աշխատանքը, հետազոտությունների բանավոր և գրավոր ներկայացումը, գիտական ​​խնդիրների քննարկումը:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· թեմատիկ սեմինարներ,
· սեմինարներ-բանավեճեր,
· պարապմունքներ աուդիո- և տեսանյութերով,
· գենետիկական տվյալների բազաներ։
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Ստուգարքը անցկացվում է բանավոր՝ սեմինարներին ներկայացված շնորհանդեսների հիման վրա:
6. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
Տիտղոսաթերթ
Ստորագրությունների էջ
Համառոտագիր
Բովանդակություն
Ներածություն
Հիմնական մաս
Եզրակացություններ (և առաջարկություններ)
Օգտագործված գրականության ցանկ
Հավելվածներ
1-ին, 2- րդ, 3-րդ, 4-րդ կիսամյակներ
2 ժամ/շաբ.
սեմ. - 2 ժամ/շաբ
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
0707/Մ18, 19, 21, 22
1. Դասընթացի նպատակ
· ուսանողների մոտ ստեղծել պատկերացում ժամանակակից գենետիկայի հիմնական ուղղությունների, ինչպես նաև Հայաստանում իրականացվող գենետիկական հետազոտությունների վերաբերյալ,
· ուսանողներին ներկայացնել տվյալներ՝ ժամանակակից գենային և գենոմային տեխնոլոգիաների մասին,
· ուսանողներին ծանոթացնել բժշկության և շրջակա միջավայրի պահպանության ոլորտներում կիրառվող գենետիկայի մեթոդներին,
· խրախուսել ուսանողների ինքնուրույն աշխատանքը, հետազոտությունների բանավոր և գրավոր ներկայացումը, գիտական ​​խնդիրների քննարկումը:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
· նկարագրելու ժամանակակից գենետիկայի հիմնական ուղղությունները և մեթոդները, Հայաստանում ծավալվող գենետիկական հետազոտությունները,
· լուսաբանելու գենային, գենոմային և բջջային տեխնոլոգիաների բնույթը, կիրառման ոլորդները և նշանակությունը, անհատականացված բժշկության էությունը,
· ներկայացնելու գենոմիկայի, էպիգենոմիկայի, համեմատական գենոմիկայի, տրանսկրիպտոմիկայի, պրոտեոմիկայի և մետաբոլոմիկայի հիմունքները, մոլեկուլային բջջագենետիկայի ժամանակակից մեթոդները,
· իմանալու մարդու գենոֆոնդի պահպանության հիմնահարցերը, մուտագենեզի և կանցեռոգենեզի սկզբունքները, մարդու հիվանդությունների գենետիկական բնույթը:
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· կիրառելու գենետիկական մեթոդներ բժշկության, քրեագիտության և գյուղատնտեսության ոլորտներում,
· գործնականում իրականացնելու շրջակա միջավայրի աղտոտիչների գենետիկական էֆեկտների գնահատում,
· աշխատելու կենսաբանական պատկերների վերլուծության և վիճակագրական համակարգչային ծրագրեր հետ:
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
· օգտագործելու տեղեկատվության տարատեսակ աղբյուրներ,
· վերլուծելու առկա խնդիրները և գնահատելու դրանց լուծման համար անհրաժեշտ հնարավորությունները,
· պատրաստել գրական ակնարկներ և շնորհանդեսներ:
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· ուսանողների մոտ ստեղծել պատկերացում ժամանակակից գենետիկայի հիմնական ուղղությունների, ինչպես նաև Հայաստանում իրականացվող գենետիկական հետազոտությունների վերաբերյալ,
· ուսանողներին ներկայացնել տվյալներ՝ ժամանակակից գենային և գենոմային տեխնոլոգիաների մասին,
· ուսանողներին ծանոթացնել բժշկության և շրջակա միջավայրի պահպանության ոլորտներում կիրառվող գենետիկայի մեթոդներին,
· խրախուսել ուսանողների ինքնուրույն աշխատանքը, հետազոտությունների բանավոր և գրավոր ներկայացումը, գիտական ​​խնդիրների քննարկումը:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· թեմատիկ սեմինարներ,
· սեմինարներ-բանավեճեր,
· պարապմունքներ աուդիո- և տեսանյութերով,
· գենետիկական տվյալների բազաներ։
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Ստուգարքը անցկացվում է բանավոր՝ սեմինարներին ներկայացված շնորհանդեսների հիման վրա:
6. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
Տիտղոսաթերթ
Ստորագրությունների էջ
Համառոտագիր
Բովանդակություն
Ներածություն
Հիմնական մաս
Եզրակացություններ (և առաջարկություններ)
Օգտագործված գրականության ցանկ
Հավելվածներ
3-րդ կիսամյակ
30 ժամ/շաբ.
Գործ. - 30 ժամ/շաբ
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
0707/Մ20
1. Դասընթացի նպատակ
· ձևավորել հետազոտական հմտություններ,
· զարգացնել հետազոտության արդյունքները հանրային քննարկման ներկայացնելու հմտություն,
· զարգացնել բժշկական ախտորոշման ոլորտում գենետիկական մեթոդների կիրառման հմտություններ:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· ինքնուրույն աշխատելու գրական աղբյուրների հետ,
· հավաքելու փորձարարական տվյալներ, վերլուծելու արդյունքները, տրամաբանորեն ձևակերպելու եզրակացություններ,
· ներկայացնելու կատարված աշխատանքի արդյունքները, մասնակցելու և սեփական, և ուրիշների արդյունքների քննարկմանը,
· իրականացնելու մասնագիտական ​​հաղորդակցություն՝ մասնագիտական ​​գործունեության խնդիրները լուծելու համար:
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
· թիմում աշխատելու ունակություն,
· դրսևորելու հետազոտական և վերլուծական հմտություններ,
· ժամանակը կառավարելու կարողություն,
· ներկայացնելու շնորհանդեսներ և հրապարակային ելույթներ:
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· ձևավորել հետազոտական հմտություններ,
· զարգացնել հետազոտության արդյունքները հանրային քննարկման ներկայացնելու հմտություն,
· զարգացնել բժշկական ախտորոշման ոլորտում գենետիկական մեթոդների կիրառման հմտություններ:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· փորձարարական աշխատանք լաբորատորիայում,
· գիտական ​​գրականության քննարկում,
· սեփական արդյունքների, ինչպես նաև այլ հեղինակների արդյունքների քննարկում և ամփոփում:
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Ստուգարքը անցկացվում է բանավոր՝ առաջադրանքների կատարման և կատարված աշխատանքների վերաբերյալ շաբաթական հաշվետվությունների հիման վրա:
6. Հիմնական գրականության ցանկ.
  • Լիր Թ., Հարությունյան Տ., Հովհաննիսյան Գ. Մարդու գենետիկայի հիմունքները, ԵՊՀ հրատ, 2020
  • Gupta N. DNA Extraction and Polymerase Chain Reaction. J Cytol. 2019 Apr-Jun;36(2):116-117.
  • Fluorescence in situ Hybridization (FISH) - Application Guide, T Liehr (Editor), 2nd Ed., Springer, Berlin, 2017, ISBN: 978-3662529577.
  • Cytogenomics 1st Edition, Editor: Thomas Liehr eBook ISBN: 9780128235805 Paperback ISBN: 9780128235799 Imprint: Academic Press Published Date: 25th May 2021, Page Count: 428
  • Հոդվածներ Pubmed, Google Scholar տվյալների բազայից։
7. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
Կազմակերպչական փուլ՝
· Հետազոտության թեմայի ընտրություն:
· Ընտրված հետազոտական ​​թեմայի վերաբերյալ գրականության ակնարկի պատրաստում:
· Նյութերի և հետազոտության մեթոդների ընտրություն:
Հետազոտության փուլ՝
· Փորձի պլանավորում
· Փորձարարական ​​նյութերի հավաքագրում:
Ստացված արդյունքների մշակում և վերլուծություն՝
· Հետազոտական ​​արդյունքների վերլուծություն:
· Հետազոտության հիմնական եզրակացությունների ձևակերպում։
· Հետազոտության արդյունքների քննարկում հատկապես ժամանակակից գիտական ​​գաղափարների տեսանկյունից:
Պրակտիկայի հաշվետվության պատրաստում՝
· Ստացված տվյալների վիճակագրական մշակում:
· Կատարված գիտական ​​հետազոտության արդյունքների հիման վրա վերջնական գիտական ​​զեկույցի պատրաստում և ներկայացում:
1-ին, 2- րդ, 3-րդ, 4-րդ կիսամյակներ
2 ժամ/շաբ.
սեմ. - 2 ժամ/շաբ
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
0707/Մ18, 19, 21, 22
1. Դասընթացի նպատակ
· ուսանողների մոտ ստեղծել պատկերացում ժամանակակից գենետիկայի հիմնական ուղղությունների, ինչպես նաև Հայաստանում իրականացվող գենետիկական հետազոտությունների վերաբերյալ,
· ուսանողներին ներկայացնել տվյալներ՝ ժամանակակից գենային և գենոմային տեխնոլոգիաների մասին,
· ուսանողներին ծանոթացնել բժշկության և շրջակա միջավայրի պահպանության ոլորտներում կիրառվող գենետիկայի մեթոդներին,
· խրախուսել ուսանողների ինքնուրույն աշխատանքը, հետազոտությունների բանավոր և գրավոր ներկայացումը, գիտական ​​խնդիրների քննարկումը:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
· նկարագրելու ժամանակակից գենետիկայի հիմնական ուղղությունները և մեթոդները, Հայաստանում ծավալվող գենետիկական հետազոտությունները,
· լուսաբանելու գենային, գենոմային և բջջային տեխնոլոգիաների բնույթը, կիրառման ոլորդները և նշանակությունը, անհատականացված բժշկության էությունը,
· ներկայացնելու գենոմիկայի, էպիգենոմիկայի, համեմատական գենոմիկայի, տրանսկրիպտոմիկայի, պրոտեոմիկայի և մետաբոլոմիկայի հիմունքները, մոլեկուլային բջջագենետիկայի ժամանակակից մեթոդները,
· իմանալու մարդու գենոֆոնդի պահպանության հիմնահարցերը, մուտագենեզի և կանցեռոգենեզի սկզբունքները, մարդու հիվանդությունների գենետիկական բնույթը:
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· կիրառելու գենետիկական մեթոդներ բժշկության, քրեագիտության և գյուղատնտեսության ոլորտներում,
· գործնականում իրականացնելու շրջակա միջավայրի աղտոտիչների գենետիկական էֆեկտների գնահատում,
· աշխատելու կենսաբանական պատկերների վերլուծության և վիճակագրական համակարգչային ծրագրեր հետ:
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
· օգտագործելու տեղեկատվության տարատեսակ աղբյուրներ,
· վերլուծելու առկա խնդիրները և գնահատելու դրանց լուծման համար անհրաժեշտ հնարավորությունները,
· պատրաստել գրական ակնարկներ և շնորհանդեսներ:
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· ուսանողների մոտ ստեղծել պատկերացում ժամանակակից գենետիկայի հիմնական ուղղությունների, ինչպես նաև Հայաստանում իրականացվող գենետիկական հետազոտությունների վերաբերյալ,
· ուսանողներին ներկայացնել տվյալներ՝ ժամանակակից գենային և գենոմային տեխնոլոգիաների մասին,
· ուսանողներին ծանոթացնել բժշկության և շրջակա միջավայրի պահպանության ոլորտներում կիրառվող գենետիկայի մեթոդներին,
· խրախուսել ուսանողների ինքնուրույն աշխատանքը, հետազոտությունների բանավոր և գրավոր ներկայացումը, գիտական ​​խնդիրների քննարկումը:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· թեմատիկ սեմինարներ,
· սեմինարներ-բանավեճեր,
· պարապմունքներ աուդիո- և տեսանյութերով,
· գենետիկական տվյալների բազաներ։
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Ստուգարքը անցկացվում է բանավոր՝ սեմինարներին ներկայացված շնորհանդեսների հիման վրա:
6. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
Տիտղոսաթերթ
Ստորագրությունների էջ
Համառոտագիր
Բովանդակություն
Ներածություն
Հիմնական մաս
Եզրակացություններ (և առաջարկություններ)
Օգտագործված գրականության ցանկ
Հավելվածներ
1-ին, 2- րդ, 3-րդ, 4-րդ կիսամյակներ
2 ժամ/շաբ.
սեմ. - 2 ժամ/շաբ
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
0707/Մ18, 19, 21, 22
1. Դասընթացի նպատակ
· ուսանողների մոտ ստեղծել պատկերացում ժամանակակից գենետիկայի հիմնական ուղղությունների, ինչպես նաև Հայաստանում իրականացվող գենետիկական հետազոտությունների վերաբերյալ,
· ուսանողներին ներկայացնել տվյալներ՝ ժամանակակից գենային և գենոմային տեխնոլոգիաների մասին,
· ուսանողներին ծանոթացնել բժշկության և շրջակա միջավայրի պահպանության ոլորտներում կիրառվող գենետիկայի մեթոդներին,
· խրախուսել ուսանողների ինքնուրույն աշխատանքը, հետազոտությունների բանավոր և գրավոր ներկայացումը, գիտական ​​խնդիրների քննարկումը:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
ա. մասնագիտական գիտելիք և իմացություն
· նկարագրելու ժամանակակից գենետիկայի հիմնական ուղղությունները և մեթոդները, Հայաստանում ծավալվող գենետիկական հետազոտությունները,
· լուսաբանելու գենային, գենոմային և բջջային տեխնոլոգիաների բնույթը, կիրառման ոլորդները և նշանակությունը, անհատականացված բժշկության էությունը,
· ներկայացնելու գենոմիկայի, էպիգենոմիկայի, համեմատական գենոմիկայի, տրանսկրիպտոմիկայի, պրոտեոմիկայի և մետաբոլոմիկայի հիմունքները, մոլեկուլային բջջագենետիկայի ժամանակակից մեթոդները,
· իմանալու մարդու գենոֆոնդի պահպանության հիմնահարցերը, մուտագենեզի և կանցեռոգենեզի սկզբունքները, մարդու հիվանդությունների գենետիկական բնույթը:
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· կիրառելու գենետիկական մեթոդներ բժշկության, քրեագիտության և գյուղատնտեսության ոլորտներում,
· գործնականում իրականացնելու շրջակա միջավայրի աղտոտիչների գենետիկական էֆեկտների գնահատում,
· աշխատելու կենսաբանական պատկերների վերլուծության և վիճակագրական համակարգչային ծրագրեր հետ:
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
· օգտագործելու տեղեկատվության տարատեսակ աղբյուրներ,
· վերլուծելու առկա խնդիրները և գնահատելու դրանց լուծման համար անհրաժեշտ հնարավորությունները,
· պատրաստել գրական ակնարկներ և շնորհանդեսներ:
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· ուսանողների մոտ ստեղծել պատկերացում ժամանակակից գենետիկայի հիմնական ուղղությունների, ինչպես նաև Հայաստանում իրականացվող գենետիկական հետազոտությունների վերաբերյալ,
· ուսանողներին ներկայացնել տվյալներ՝ ժամանակակից գենային և գենոմային տեխնոլոգիաների մասին,
· ուսանողներին ծանոթացնել բժշկության և շրջակա միջավայրի պահպանության ոլորտներում կիրառվող գենետիկայի մեթոդներին,
· խրախուսել ուսանողների ինքնուրույն աշխատանքը, հետազոտությունների բանավոր և գրավոր ներկայացումը, գիտական ​​խնդիրների քննարկումը:
4. Դասավանդման և ուսումնառության ձևերն ու մեթոդները
· թեմատիկ սեմինարներ,
· սեմինարներ-բանավեճեր,
· պարապմունքներ աուդիո- և տեսանյութերով,
· գենետիկական տվյալների բազաներ։
5. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Ստուգարքը անցկացվում է բանավոր՝ սեմինարներին ներկայացված շնորհանդեսների հիման վրա:
6. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
Տիտղոսաթերթ
Ստորագրությունների էջ
Համառոտագիր
Բովանդակություն
Ներածություն
Հիմնական մաս
Եզրակացություններ (և առաջարկություններ)
Օգտագործված գրականության ցանկ
Հավելվածներ
4-րդ կիսամյակ
Ինքնուրույն աշխատանքի ժամաքանակը՝ ? ժամ
ՊԱՐՏԱԴԻՐ
0707/Մ23
1. Դասընթացի նպատակ
· Մագիստրոսական թեզի նպատակն է ձերք բերել գիտական և կիրառական ​​ոլորդում խնդիրներ արաջադրելու, հետազոտություններ կատարելու, արդյունքները ինքնուրույն մշակելու և ներկայացնելու հմտություններ «Գենոմիկա և բժշկական բջջագենետիկա» մագիստրոսական ծրագրում ստացած գիտելիքների հիման վրա։ Մագիստրոսական աշխատանքը թույլ կտա շրջանավարտներին զարգացնել աշխատաշուկայում մրցունակության համար անհրաժեշտ տեսական և գործնական հմտություններն ու կարողությունները:
2. Կրթական վերջնարդյունքներ
բ. գործնական մասնագիտական կարողություններ
· տիրապետելու գենետիկայի ոլորդում ​​հետազոտական աշխատանքը պլանավորելու և իրականացնելու հմտությունների,
· օգտագործելու մոլեկուլային գենետիկայի, գենոմիկայի և բջջագենետիկայի մեթոդները
· կիրառելու տեղեկատվական տեխնոլոգիաներ և համակարգչային ծրագրեր գենետիկական տվյալներ վերլուծելու համար:
գ. ընդհանրական/փոխանցելի կարողություններ
· իրականացնելու ինքնուրույն վերլուծական աշխատանք,
· համակարգելու և ինտեգրելու տեսական գիտելիքնեը և գործնական հմտությունները,
· դրսևորելու հաղորդակցման և թիմում աշխատելու հմտություններ:
3. Դասընթացի ընդհանուր նկարագիր
· Մագիստրոսական թեզի նպատակն է ձերք բերել գիտական և կիրառական ​​ոլորդում խնդիրներ արաջադրելու, հետազոտություններ կատարելու, արդյունքները ինքնուրույն մշակելու և ներկայացնելու հմտություններ «Գենոմիկա և բժշկական բջջագենետիկա» մագիստրոսական ծրագրում ստացած գիտելիքների հիման վրա։ Մագիստրոսական աշխատանքը թույլ կտա շրջանավարտներին զարգացնել աշխատաշուկայում մրցունակության համար անհրաժեշտ տեսական և գործնական հմտություններն ու կարողությունները:
4. Գնահատման մեթոդները ու չափանիշները
Մագիստրոսական թեզը ներկայացվում է բանավոր և գրավոր ձևաչափով ամփոփիչ ատեստավորման հանձնաժողովին: Մագիստրոսական թեզը գնահատվում է 20-միավորանոց համակարգով՝ համաձայն սահմանված չափանիշների և դրանց համապատասխան չափորոշիչների:
5. Դասընթացի հիմնական բաժիններ
Տիտղոսաթերթ
Ստորագրությունների էջ
Համառոտագիր
Բովանդակություն
Ներածություն
Հիմնական մաս
Եզրակացություններ (և առաջարկություններ)
Օգտագործված գրականության ցանկ
Հավելվածներ
Հասցե` ՀՀ, ք. Երևան, 0025, Ալեք Մանուկյան 1 (+37460) 710000 info@ysu.am