ԳԻՏԱԿԱՆ ԾՐԱԳԻՐ. ՍՏԱՑՎԱԾ ԱՐԴՅՈՒՆՔՆԵՐԸ ԿԿԱՐԵՎՈՐՎԵՆ ՍՊԻՆԱՅԻՆ ՌԵԼԱՔՍԱՑԻԱՆ ԳՐԱՖԵՆԱՅԻՆ ՆԱՆՈԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔՆԵՐՈՒՄ ԿԱՌԱՎԱՐԵԼԻՍ

Գիտական ծրագիրն իրականացնող խմբի ղեկավար, ԵՊՀ պինդ մարմնի ֆիզիկայի ամբիոնի վարիչ, ֆիզմաթ. գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Արշակ Վարդանյանը նշեց, որ այս ծրագիրն իրականացվում է ԵՊՀ չորս աշխատակիցների ուժերով, որոնց հետ համագործակցում է ՌԴ ԳԱ թղթակից անդամ, Նովոսիբիրսկի Ա. Ռժանովի անվան կիսահաղորդիչների ֆիզիկայի ինստիտուտի անհավասարակշիռ կիսահաղորդչային համակարգերի լաբորատորիայի ղեկավար Ա. Դվուրեչենսկին:

Ինչպես նշեց Արշակ Վարդանյանը, բացառիկ ֆիզիկական հատ­­կու­թյուն­նե­րի շնորհիվ միաշերտ և երկշերտ գրաֆենները խոստումնալից են հետսիլիցիու­մային փոխ­լրաց­­նող մետաղ-օքսիդ-կիսահաղորդիչ տեխ­նոլոգիաների հա­մար:

Գրաֆենը դարձել է նաև սպինային հենքով տրամաբանական սար­քերի՝ սպինային ուղետարների համար ամենահարմար նյութը սեն­յակային ջերմաս­տիճան­ում՝ սպինային դիֆուզային մեծ երկարության և սպի­նա­յին տրանս­պորտի փա­կա­նային կառա­­­վարման հնարավորության շնորհիվ:

Բացի դրանից՝ քվանտային համակարգիչների ստեղծման ճանապարհին մեծ է գրաֆենային նանոկառուցվածքներում սպինային վիճակները քվանտային հաշվարկներում որպես քվանտային բիթեր օգտագործելու հավանականությունը: Այս տեսանկյունից բուռն թափով զարգացող սպինտրոնիկայի կարևորագույն խնդիրներից մեկը գրաֆենային նանոկառուցվածքներում սպինային անցումների հսկումն է՝ սպին-ուղեծրային փոխազդեցության փականա­յին կառավարմամբ: Գրաֆենը սովորաբար նստեց­վում է բևեռային տակդիրների վրա, որոնք դրանում ուժեղ սպին-ուղեծրային փոխազդեցության մակածման պատճառ են դառնում, նաև հանգեցնում ֆոնոններով միջնորդված սպինային անցումների։

Գիտական ծրագիրն իրականացնող խմբի անդամ, դոցենտ Աննա Ասատրյանի կարծիքով, այդպիսի անցումների բնութագրական ժամանակների հաշվարկը՝ ֆիզիկական համակարգի իրատեսական մոդելների կիրառմամբ, հնարավորություն կտա բացահայտելու գրաֆենային նանոկառուցվածքներում սպինային վիճակների կոհերենտության մեծացման ճանապարհները՝ սպինային վիճակները որպես քվանտային բիթեր դիտարկելու առումով:

Խմբի անդամները նաև նշեցին, որ նա­խա­գծի գլխավոր նպատակն է իրականացնել սպինային ռելաքսացիայի վրա տակդիրի ազդեցության վերաբերյալ տեսական համակարգված հետազոտություններ. «Այն հնարավորություն կտա հաշվար­կելու պարամետրերի օպտիմալ արժեքները սպինտրո­նա­յին սարքերի կոնկրետ կիրառու­թյուններում բևեռային տակ­դիրով գրաֆենն օգտագոր­ծելիս։ Միաժամանակ ակնկալվում է, որ ստացված արդյունքները կկարևորվեն սպինային տրանսպորտի վերաբերյալ տեսության և փորձերի միջև առկա անհամաձայնությունը վերացնելու տեսանկյունից»։

Նադեժդա Տեր-Աբրահամյան