ՀԱՅ-ՌՈՒՍԱԿԱՆ ՌԱԶՄԱՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄՆԵՐԸ ՎԵՐԼՈՒԾԱԲԱՆ ՆԻԿՈԼԱՅ ՍԻԼԱԵՎԻ ԴԻՏԱՐԿՄԱՄԲ

«Ինտերգրացիա և զարգացում» հետազոտության և վերլուծության ՀԿ-ի և Եվրասիական փորձագիտական ակումբի հրավերով Հայաստանում գտնվող դիվանագետը համալսարանականներին ներկայացրեց «ՌԴ-ն Հարավային Կովկասում. սպառնալիքներն ու մարտահրավերներն արդիական հայ-ռուսական ռազմաքաղաքական դաշինքի համար» թեմայով զեկուցումը:

«Մոսկովյան այս առաջատար վերլուծաբանին հրավիրելով ՀՀ՝ մենք նպատակ ենք ունեցել նրան հնարավորություն տալ արտահայտելու իր տեսակետներն ու կարծիքները, ինչպես նաև ներկայացնելու МГИМО-ի մշակումները տվյալ թեմայի վերաբերյալ: Մենք հնարավորություն ունենք ավելի լավ տեղեկանալու, թե մեր ուղղությամբ վերլուծական մտքի առումով ինչ է կատարվում ռուսական այս առաջատար գիտահետազոտական կենտրոնում, իսկ նրանք էլ կկարողանան ավելի ամբողջական պատկերացում կազմել մեր երկրի հասարակական մտքերի ու գաղափարների, մեր փորձագիտական հանրության մշակումների մակարդակի մասին»,- նշեց հասարակական-քաղաքական գործիչ Արամ Սաֆարյանը և հավելեց, որ Նիկոլայ Սիլաևը հանդիպումներ է ունենալու նաև հայաստանյան այլ բուհերի ուսանողների և պրոֆեսորադասախոսական կազմի ներկայացուցիչների հետ:

Միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետի դեկան Գեղամ Պետրոսյանն էլ իր խոսքում ընդգծեց, որ որոշում է կայացվել ֆակուլտետում ստեղծել ռուսաստանյան հետազոտությունների կենտրոն, ինչը ներկայումս խիստ արդիական է և կարևոր. «Ֆակուլտետն ունի անհրաժեշտ գիտական ներուժը տվյալ հիմնախնդիրներով զբաղվելու համար: Ուսումնասիրությունները լինելու են օբյեկտիվ ու անաչառ: Եթե մեր պատմության սխալները վեր չհանենք, դրանք ավելի վատ հետքեր են թողնելու, քանի որ պատմությունը կրկնվելու հատկություն ունի»:

Այնուհետև Նիկոլայ Սիլաև ողջունեց համալսարանականներին և նշեց, որ իր համար մեծ պատիվ է ելույթ ունենալ ԵՊՀ-ում. «Կարծում եմ լավ հնարավորություն է ինձ համար հասկանալու, թե ինչ են մտածում հայ երիտասարդները հայ-ռուսական ռազմաքաղաքական զարգացումների, Հարավային Կովկասում տեղի ունեցող իրադարձությունների վերաբերյալ և ինչ կարծիք ունեն հայ-ռուսական ընդհանուր ապագայի մասին»:

Անդրադառնալով Հարավային Կովկասում և ընդհանրապես տարածաշրջանում ՌԴ դերակատարությանն ու անելիքներին՝ բանախոսն ասաց, որ Լեռնային Ղարաբաղի 2-րդ պատերազմից գրեթե մեկ տարի անց էլ դեռևս շատ հարցերի պատասխաններ չկան:

«Դեռ իմաստավորման փուլ է. պետք է հասկանալ, թե ինչ ստացան պատերազմող կողմերը, ինչ դեր ստանձնեց Ռուսաստանը և ինչպես պետք է հարաբերություններ կառուցի նախևառաջ իր դաշնակից Հայաստանի հետ: Վերջին գործընթացները ստիպում են նոր մոտեցումներ որդեգրել տարածաշրջանի խնդիրների լուծման ուղղությամբ: Նոյեմբերի 9-ի եռակողմ համաձայնագրից հետո, երբ ՌԴ խաղաղապահները մտան ԼՂ, Ռուսաստանում երկու հակասական տեսակետ կար. առաջինը՝ ՌԴ-ն տարածաշրջանում որպես խաղաղապահ է առաջ եկել, կանգնեցրել է պատերազմը, ավելացրել է իր ազդեցությունն ու  ռազմական ներկայությունը տարածաշրջանում, ուստի այս ամենը ՌԴ դիվանագիտական հաջողություն կարել է դիտարկել, ինչը կրկին վերահաստատեց Ռուսաստանի բարձր ռազմաքաղաքական կարգավիճակը Հարավային Կովկասում: Մյուս տեսակետն այն է, որ ՌԴ-ն արտաքին քաղաքական ոլորտում պարտություն է կրել, Թուրքիան տարածաշրջանում ձեռք է բերել միանգամայն նոր ազդեցություն և կարգավիճակ՝ թուլացնելով ՌԴ-ի դերը, քանի որ հենց Ռուսաստանի դաշնակիցն է պարտություն կրել»,- ասում է Սիլաևը և հավելում, որ մինչև պատերազմը՝ ՌԴ-ի դերը տարածաշրջանում եղել է դոմինանտ, եթե պատկերավոր ասելու լինենք, հետխորհրդային երկրներում ոչ մի հրանոթ չէր կարող կրակել առանց Ռուսաստանի թույլտվության, իսկ ով առանց թույլտվության կրակեր, լուրջ խնդիրներ կունենար:

Ըստ բանախոսի՝ այս մեխանիզմը բավականին երկար տարիներ անխափան աշխատում էր, սակայն այն այլևս չի գործում. «Բոլորն էին ասում, որ հակամարտությունը պատերազմական լուծում չունի, սակայն պատերազմը սկսվեց, այն դադարեցնելու ՌԴ-ի կոչերն անպատասխան մնացին և ունեցանք այն, ինչ ունենք: Ռուսաստանի հեղինակությունն իրականում վարկաբեկվեց: Եթե դիտարկենք մյուս խաղացողին՝ Թուրքիային, ապա Թուրքիան իր քայլերով կոնկրետ քաղաքական առաջարկ արեց Ռուսաստանին. Ռուսաստան-Թուրքիա երկխոսությունը պետք է լուծի տարաշքաշրջանային հակամարտությունները: Դիվանագիտության տեսանկյունից Թուրքիայի մասնակցությունը տվյալ պատերազմում հենց դա էր՝ միասին ղեկավարել տարածաշրջանը՝ բացառելով Մինսկի խումբը և նոր ձևաչափ ստեղծել:

Բացի Ադրբեջանից՝ տվյալ առաջարկին ոչ մեկ չարձագանքեց: Կարծում եմ, որ Թուրքիայի քաղաքականությունն Էրդողանի օրոք իր մեջ մեծ զեղծարարություն է պարունակում, իսկ ՌԴ-ն այն պետությունը չէ, որի հետ պետք է նմանօրինակ ձևով քաղաքական առաջարկ ներկայացնել՝ պատերազմ սկսել դաշնակցի դեմ: Արդյունքներից կարելի է դատել, որ Թուրքիայի համար տեղեկատվական պատերազմի արդյունքները գոհացնող են, իսկ ռազմական առումով՝ հաղթանակները մեծ չեն, քանի որ թուրք խաղաղապահներ չկան Լեռնային Ղարաբաղում, թուրքական միջնորդությունը գրեթե բացակայում է»:

Հավելենք, որ հանդիպման ավարտին բանախոսը պատասխանեց նաև ներկաներին հուզող հարցերին: